Cải thiện chứng hay quên hay trí nhớ không tốt ở người cao tuổi do lão hoá thần kinh

1. Chứng hay quên: Hiện tượng bình thường hay dấu hiệu bệnh lý?

Chứng hay quên là một hiện tượng thường gặp, đặc biệt ở người cao tuổi. Tuy nhiên, không phải mọi trường hợp đều là dấu hiệu bệnh lý. Theo Viện Lão hóa Quốc gia Hoa Kỳ (NIA), việc thỉnh thoảng quên những chi tiết nhỏ như tên người quen, địa điểm để đồ, hay quên mất một cuộc hẹn là biểu hiện bình thường của quá trình lão hóa não bộ. Đây là hậu quả của sự suy giảm nhẹ trong chức năng hoạt động của các tế bào thần kinh khi tuổi tác tăng lên.

Tuy nhiên, khi tình trạng quên lãng này diễn ra thường xuyên, gây cản trở lớn đến cuộc sống hàng ngày như khó khăn trong việc hoàn thành các nhiệm vụ cơ bản, lặp lại câu hỏi nhiều lần hoặc quên các sự kiện quan trọng, điều này có thể báo hiệu các vấn đề nghiêm trọng hơn. Trong đó, suy giảm nhận thức nhẹ (Mild Cognitive Impairment – MCI) là một trong những tình trạng phổ biến, được xem là giai đoạn trung gian giữa lão hóa bình thường và các rối loạn thần kinh nặng hơn như Alzheimer hoặc các loại sa sút trí tuệ khác.

Độ tuổi phổ biến

Chứng hay quên xuất hiện chủ yếu từ độ tuổi 60 trở lên, với tỷ lệ dao động từ 15-20% trong nhóm người lớn tuổi. Tuy nhiên, tình trạng này cũng có thể gặp ở người trẻ hơn do các yếu tố như căng thẳng tâm lý, thiếu ngủ hoặc chế độ sinh hoạt không lành mạnh. Theo một số nghiên cứu, nguy cơ mắc suy giảm nhận thức tăng lên đáng kể sau tuổi 65 và có xu hướng cao hơn ở nữ giới.

2. Trí nhớ không tốt: Định nghĩa và khi nào cần chú ý?

Trí nhớ không tốt là thuật ngữ chỉ sự suy giảm khả năng ghi nhớ, tiếp nhận thông tin mới hoặc xử lý những kiến thức đã học trước đó. Đây có thể là dấu hiệu của việc não bộ hoạt động kém hiệu quả, ảnh hưởng đến năng lực nhận thức và tư duy. Theo định nghĩa từ Hiệp hội Tâm lý Hoa Kỳ (APA), tình trạng này có thể xảy ra ở bất kỳ độ tuổi nào nhưng trở nên phổ biến hơn ở người cao tuổi, khi các tế bào thần kinh suy giảm chức năng do tác động của tuổi tác và lão hóa.

Trí nhớ không tốt không chỉ giới hạn ở việc quên những thông tin đơn giản mà còn bao gồm khó khăn trong việc sắp xếp, tổ chức hoặc học hỏi kiến thức mới. Nếu tình trạng này kéo dài hoặc trở nên nghiêm trọng, nó có thể làm giảm đáng kể chất lượng cuộc sống, gây khó khăn trong các hoạt động hàng ngày và dẫn đến cảm giác mất tự tin.

Tỷ lệ và nguy cơ:
Theo các nghiên cứu dịch tễ học, khoảng 10-15% người cao tuổi gặp phải các vấn đề liên quan đến trí nhớ không tốt. Trong đó, nhiều trường hợp có thể phát triển thành suy giảm nhận thức nhẹ (MCI), và khoảng 32% số người mắc MCI có nguy cơ tiến triển thành sa sút trí tuệ hoặc Alzheimer trong vòng 5 năm. Những con số này cho thấy tầm quan trọng của việc nhận diện và can thiệp sớm.

Khi nào cần chú ý?
Nếu bạn hoặc người thân thường xuyên gặp phải các dấu hiệu như quên các sự kiện quan trọng, khó khăn trong việc hoàn thành công việc thường ngày, hoặc cần nhiều thời gian hơn để học các thông tin mới, đây có thể là dấu hiệu cần sự can thiệp y khoa. Việc thăm khám kịp thời với các chuyên gia có thể giúp xác định nguyên nhân và đưa ra phương pháp điều trị hiệu quả, từ đó giảm nguy cơ tiến triển thành các bệnh lý nghiêm trọng hơn.

Nhận thức rõ ràng về tình trạng trí nhớ không tốt không chỉ giúp kiểm soát vấn đề sớm mà còn đóng vai trò quan trọng trong việc nâng cao chất lượng cuộc sống và sức khỏe não bộ.

3. Lão hóa thần kinh: Nguyên nhân chính của chứng hay quên và trí nhớ không tốt ở người lớn tuổi

Lão hóa thần kinh là một phần không thể tránh khỏi của quá trình lão hóa tự nhiên, trong đó cấu trúc và chức năng của não bộ dần suy giảm theo thời gian. Điều này được xem là nguyên nhân hàng đầu dẫn đến các vấn đề về trí nhớ, bao gồm chứng hay quên và trí nhớ không tốt ở người cao tuổi. Quá trình lão hóa làm giảm hiệu suất hoạt động của não, khiến việc lưu trữ và truy xuất thông tin trở nên khó khăn hơn, đồng thời làm giảm khả năng thích nghi với những thông tin mới.

Diễn tiến của lão hóa thần kinh:

• Giai đoạn đầu:
  Trong giai đoạn này, sự sản xuất các chất dẫn truyền thần kinh quan trọng như dopamine và acetylcholine bắt đầu giảm. Đây là những chất cần thiết cho quá trình truyền tải tín hiệu giữa các tế bào thần kinh, đóng vai trò chính trong khả năng ghi nhớ và học hỏi. Sự suy giảm này làm giảm hiệu quả của các kết nối thần kinh, khiến người lớn tuổi cảm thấy khó khăn trong việc nhớ lại các chi tiết quen thuộc hoặc học tập điều mới.
• Giai đoạn tiến triển:
  Khi lão hóa thần kinh tiếp tục tiến triển, các tế bào thần kinh bắt đầu mất khả năng kết nối và dần chết đi. Điều này dẫn đến sự suy giảm nghiêm trọng trong nhận thức, khả năng ghi nhớ và tư duy. Các khu vực của não chịu trách nhiệm về trí nhớ dài hạn, như vùng hải mã (hippocampus), thường bị ảnh hưởng đầu tiên, dẫn đến tình trạng quên lãng tăng dần và khó khăn trong việc nhớ các thông tin quan trọng.

Tình trạng nghiêm trọng khi nào?
Lão hóa thần kinh trở nên đặc biệt nghiêm trọng khi kết hợp với các bệnh lý thần kinh như Alzheimer, sa sút trí tuệ thể Lewy hoặc sa sút trí tuệ mạch máu. Những bệnh lý này không chỉ tăng tốc độ suy thoái của các tế bào thần kinh mà còn làm trầm trọng thêm các triệu chứng mất trí nhớ và nhận thức. Trong giai đoạn nặng, người bệnh có thể mất khả năng thực hiện các hoạt động hàng ngày, cần sự hỗ trợ liên tục từ gia đình hoặc nhân viên chăm sóc.

Quá trình lão hóa thần kinh không chỉ ảnh hưởng đến trí nhớ mà còn gây tác động lớn đến chất lượng cuộc sống. Việc hiểu rõ về các giai đoạn và tác động của lão hóa thần kinh là chìa khóa để nhận diện sớm và áp dụng các biện pháp ngăn ngừa, giúp duy trì khả năng nhận thức và cải thiện chất lượng cuộc sống cho người lớn tuổi.

4. Cải thiện chứng hay quên và trí nhớ không tốt nhờ trẻ hóa hệ thần kinh

NAD (Nicotinamide Adenine Dinucleotide) – một phân tử quan trọng giúp duy trì sức khỏe và chức năng tế bào cũng được tìm thấy có khả năng hỗ trợ trẻ hoá hệ thần kinh và cải thiện các vấn đề trí nhớ. Kết hợp cùng một số biện pháp vận động cho cơ thể nói chung và hệ thần kinh nói riêng, bổ sung NAD cũng là một giải pháp tiên tiến để hỗ trợ trẻ hoá hệ thần kinh, từ đó cải thiện chứng hay quên và trí nhớ không tốt ở người cao tuổi. Sau đây là một số giải pháp chi tiết: 

4.1. Tăng cường hoạt động thể chất

Các hoạt động thể chất như đi bộ, yoga hoặc bơi lội không chỉ cải thiện lưu thông máu mà còn giúp kích thích sản sinh các yếu tố tăng trưởng thần kinh, từ đó hỗ trợ tái tạo và phục hồi các tế bào thần kinh bị tổn thương. Đặc biệt, tập thể dục đều đặn đã được chứng minh làm tăng nồng độ NAD trong cơ thể, giúp trẻ hóa các tế bào não, cải thiện chức năng ghi nhớ và tập trung.

4.2 Duy trì chế độ ăn lành mạnh

Một chế độ ăn giàu omega-3 (có trong cá hồi, hạt lanh, và quả óc chó), rau xanh và các loại hạt giúp bảo vệ não bộ khỏi quá trình oxy hóa và hỗ trợ tái tạo tế bào thần kinh. Ngoài ra, các thực phẩm giàu niacin (vitamin B3) như thịt gà, nấm, và bơ cũng rất cần thiết, vì niacin là tiền chất quan trọng để cơ thể tổng hợp NAD tự nhiên.

4.3. Rèn luyện trí não

Các hoạt động trí tuệ như giải ô chữ, đọc sách, học một ngôn ngữ mới hoặc tham gia các trò chơi kích thích tư duy có thể tăng cường kết nối thần kinh và kích hoạt các vùng não liên quan đến ghi nhớ. Sự kích thích này thúc đẩy não bộ sản xuất NAD, giúp phục hồi và trẻ hóa tế bào thần kinh.

4.4. Giấc ngủ đủ và chất lượng

Giấc ngủ không chỉ giúp cơ thể tái tạo năng lượng mà còn là thời điểm quan trọng để não bộ sửa chữa các tổn thương và loại bỏ độc tố. Ngủ đủ 7-8 tiếng mỗi đêm giúp tăng cường sự hoạt động của các tế bào thần kinh, duy trì khả năng tập trung và cải thiện trí nhớ. Ngoài ra, giấc ngủ sâu cũng hỗ trợ sản sinh NAD tự nhiên, giúp giảm tốc độ lão hóa của hệ thần kinh.

4.5. Kiểm soát các bệnh lý nền

Quản lý tốt các bệnh như tiểu đường, huyết áp cao và bệnh tim không chỉ ngăn ngừa tổn thương mạch máu mà còn giảm nguy cơ suy giảm nhận thức. Các bệnh lý này nếu được kiểm soát tốt sẽ tối ưu hóa việc cung cấp oxy và chất dinh dưỡng cho não, từ đó thúc đẩy quá trình trẻ hóa hệ thần kinh.

4.6. Bổ sung NAD hoặc tiền chất của NAD

Nghiên cứu gần đây cho thấy việc bổ sung NAD hoặc các tiền chất của nó như NMN (Nicotinamide Mononucleotide) hoặc NR (Nicotinamide Riboside) có thể hỗ trợ mạnh mẽ trong việc trẻ hóa tế bào thần kinh. NAD là một phân tử quan trọng tham gia vào quá trình trao đổi chất và sửa chữa DNA trong các tế bào, giúp tăng cường năng lượng tế bào và giảm tốc độ thoái hóa thần kinh. Việc sử dụng các thực phẩm chức năng chứa NAD hoặc các tiền chất của nó theo hướng dẫn của chuyên gia có thể mang lại lợi ích đáng kể trong việc cải thiện trí nhớ và ngăn ngừa chứng hay quên.

Kết luận

Chứng hay quên và trí nhớ không tốt ở người cao tuổi là vấn đề phổ biến nhưng có thể được cải thiện nếu áp dụng các giải pháp phù hợp. Việc kết hợp các phương pháp tự nhiên như vận động, chế độ ăn lành mạnh và giấc ngủ với việc bổ sung NAD không chỉ giúp cải thiện chứng hay quên mà còn góp phần trẻ hóa hệ thần kinh, mang lại sức khỏe toàn diện cho não bộ. Điều này không chỉ giúp duy trì chất lượng cuộc sống mà còn hỗ trợ người cao tuổi sống minh mẫn và khỏe mạnh hơn. Liên hệ với các chuyên gia về lĩnh vực này để được tư vấn và giới thiệu các phác đồ điều trị hiệu quả nhất với thể trạng của bạn nhé!

Nguồn tham khảo: nia.nih.gov; apa.org.