Các nguyên nhân tăng axit dạ dày

Tăng tiết axit dạ dày là tình trạng dạ dày sản xuất quá nhiều axit hydrochloric. Axit này là thành phần quan trọng giúp tiêu hóa thức ăn, nhưng khi tiết ra quá nhiều sẽ gây ra các triệu chứng như đau bụng, ợ hơi, ợ chua và nóng rát. Cùng tìm hiểu rõ hơn về lý do tại sao axit dạ dày tăng hay những nguyên nhân tăng axit dạ dày và cách phòng tránh thông qua bài viết dưới đây.

1. Căng thẳng tinh thần

Căng thẳng tinh thần là một trong những nguyên nhân gây tăng axit dạ dày do sự tác động của hệ thần kinh, hormone cortisol và adrenaline. Những tác động này sẽ ảnh hưởng đến dạ dày như sau:

• Tăng cường hoạt động của dạ dày: Kích thích dạ dày sản xuất nhiều axit hơn để giúp tiêu hóa thức ăn nhanh hơn.
• Giảm chức năng tiêu hóa: Căng thẳng có thể làm giảm lưu lượng máu đến dạ dày và ruột, làm chậm quá trình tiêu hóa và tăng axit dạ dày gây ra các vấn đề như trào ngược hoặc loét dạ dày.
• Thay đổi hành vi ăn uống: Căng thẳng có thể dẫn đến thay đổi thói quen ăn uống như lựa chọn thực phẩm không lành mạnh, ăn quá nhiều hoặc quá ít. Tất cả những hành vi ăn uống này đều có thể ảnh hưởng đến lượng axit dạ dày.

Để khắc phục tình trạng tăng tiết axit dạ dày do căng thẳng tinh thần, bạn có thể áp dụng một số biện pháp sau:

• Thực hành thư giãn: Yoga, thiền, hít thở sâu và các kỹ thuật thư giãn khác có thể giúp giảm căng thẳng.
• Hoạt động thể chất: Tập thể dục đều đặn có thể giúp giảm căng thẳng và cải thiện sức khỏe tổng thể.
• Giấc ngủ: Đảm bảo chất lượng giấc ngủ và ngủ đủ giấc sẽ giúp cơ thể hồi phục và giảm căng thẳng.

2. Chế độ ăn uống không hợp lý

Nếu bạn thắc mắc tại sao axit dạ dày tăng, thì chế độ ăn uống không hợp lý có thể làm tăng axit dạ dày do một số lý do sau:

• Thực phẩm kích thích: Các thực phẩm như đồ ăn cay, chua, nhiều dầu mỡ và đồ uống có cồn hoặc caffeine có thể kích thích dạ dày sản xuất nhiều axit hơn.
• Ăn uống không đều đặn: Bỏ bữa hoặc ăn quá nhiều trong một lần gây rối loạn chức năng dạ dày, làm tăng sản xuất axit dạ dày để tiêu hóa lượng thức ăn lớn hoặc để đối phó với việc dạ dày trống rỗng trong thời gian dài.
• Ăn quá nhanh: Khi ăn quá nhanh, cơ thể không có đủ thời gian để tiết ra enzyme tiêu hóa và dịch dạ dày một cách hợp lý, dẫn đến việc dạ dày phải sản xuất nhiều axit hơn để tiêu hóa thức ăn.
• Thực phẩm khó tiêu: Thực phẩm giàu chất béo, protein động vật hoặc thực phẩm chứa nhiều đường có thể làm tăng gánh nặng cho dạ dày, khiến dạ dày phải sản xuất nhiều axit để tiêu hóa.
• Thực phẩm chế biến: Các loại thực phẩm chế biến sẵn, chứa nhiều chất bảo quản, hóa chất và đường có thể gây kích ứng niêm mạc dạ dày, làm tăng sản xuất axit dạ dày.

Để khắc phục nguyên nhân gây tăng axit dạ dày do chế độ ăn uống không hợp lý, bạn có thể áp dụng một số thói quen sau:

• Ăn nhiều rau xanh và trái cây: Những thực phẩm này chứa nhiều chất xơ và chất dinh dưỡng, giúp hỗ trợ tiêu hóa và giảm sản xuất axit dạ dày.
• Chọn thực phẩm giàu chất xơ: Các loại hạt, ngũ cốc nguyên hạt và các loại đậu giúp cải thiện tiêu hóa và giảm thiểu axit dạ dày.
• Hạn chế thực phẩm chế biến sẵn: Tránh thức ăn nhanh và thực phẩm chứa nhiều chất bảo quản, đường và chất béo không lành mạnh.
• Ăn chậm và nhai kỹ: Giúp giảm gánh nặng cho dạ dày và cải thiện tiêu hóa.
• Giảm đồ ăn cay, chua và nhiều dầu mỡ: Chúng có thể kích thích dạ dày sản xuất nhiều axit.

3. Sử dụng một số loại thuốc

Một số loại thuốc là nguyên nhân gây tăng axit dạ dày do ảnh hưởng đến niêm mạc dạ dày hoặc tăng cường sản xuất axit, bao gồm:

• Thuốc chống viêm không steroid (NSAIDs): NSAIDs ức chế enzyme cyclooxygenase (COX), làm giảm sản xuất prostaglandin, chất giúp bảo vệ niêm mạc dạ dày. Kết quả là niêm mạc dạ dày dễ bị tổn thương và tăng sản xuất axit.
• Corticosteroids: Corticosteroids có thể làm mỏng niêm mạc dạ dày và giảm sản xuất các chất bảo vệ dạ dày, dẫn đến tăng axit dạ dày.
• Thuốc điều trị loãng xương (Bisphosphonates): Bisphosphonates có thể gây kích ứng niêm mạc thực quản và dạ dày, làm tăng nguy cơ viêm loét và tăng sản xuất axit.
• Thuốc chống trầm cảm (SSRIs): SSRIs có thể ảnh hưởng đến hệ thống thần kinh tiêu hóa và tăng sản xuất axit dạ dày.

Để giảm tình trạng tăng tiết axit dạ dày, khi sử dụng những loại thuốc này bạn cần lưu ý một số vấn đề sau:

• Tham khảo ý kiến bác sĩ để xem có thể chuyển sang loại thuốc khác ít gây kích ứng dạ dày hơn không.
• Điều chỉnh liều lượng hoặc thời gian dùng thuốc giúp giảm tác động lên dạ dày.
• Sử dụng các thuốc bảo vệ dạ dày như thuốc trung hòa axit dạ dày và thuốc ức chế sản xuất axit dạ dày.
• Nếu có triệu chứng nghiêm trọng như đau dạ dày kéo dài, trào ngược axit hoặc chảy máu dạ dày, hãy thăm khám bác sĩ ngay lập tức để được tư vấn và điều trị kịp thời.

4. Hút thuốc lá

Hút thuốc lá cũng là một trong những nguyên nhân tăng tiết axit dạ dày do những tác động tiêu cực của các chất hóa học có trong thuốc lá lên hệ tiêu hóa và dạ dày như sau:

• Nicotine: Nicotine trong thuốc lá kích thích dây thần kinh phế vị, làm tăng sản xuất axit dạ dày. Ngoài ra, chất hóa học này cũng có thể làm giảm áp lực của cơ thắt thực quản dưới, dẫn đến trào ngược axit dạ dày.
• Giảm sản xuất bicarbonate: Bicarbonate là chất giúp trung hòa axit trong dạ dày. Hút thuốc lá làm giảm sản xuất bicarbonate, làm tăng nồng độ axit trong dạ dày.
• Giảm lưu lượng máu đến niêm mạc dạ dày: Thuốc lá làm co mạch máu, giảm lưu lượng máu đến niêm mạc dạ dày. Điều này làm giảm khả năng bảo vệ và phục hồi của niêm mạc dạ dày, dẫn đến tăng sản xuất axit và nguy cơ loét dạ dày.
• Kích thích sản xuất pepsin: Hút thuốc lá làm tăng sản xuất pepsin, enzyme tiêu hóa protein trong dạ dày. Pepsin hoạt động mạnh trong môi trường axit, nên việc tăng sản xuất pepsin cũng đồng nghĩa với việc dạ dày cần tăng sản xuất axit.

Ngừng hút thuốc lá là biện pháp quan trọng nhất để giảm tác động của thuốc lá lên dạ dày và hệ tiêu hóa. Ngừng hút thuốc lá sẽ giúp giảm sản xuất axit dạ dày, đồng thời cải thiện sức khỏe tổng thể. Bạn có thể sử dụng một số loại thuốc hỗ trợ cai thuốc lá, bao gồm:

• Sản phẩm thay thế nicotin: Sử dụng các sản phẩm thay thế nicotine như kẹo cao su, miếng dán, hoặc viên ngậm để giảm dần sự phụ thuộc vào nicotine.
• Thuốc hỗ trợ cai thuốc: Như bupropion hoặc varenicline, có thể giúp giảm cơn thèm nicotine và hỗ trợ quá trình cai thuốc.

5. Béo phì

Béo phì có thể là nguyên nhân tăng tiết axit dạ dày và dẫn đến các vấn đề tiêu hóa khác do nhiều yếu tố sau:

• Áp lực lên dạ dày: Mỡ thừa trong vùng bụng tạo áp lực lên dạ dày, làm tăng áp lực bên trong dạ dày và thực quản. Điều này có thể dẫn đến trào ngược axit từ dạ dày lên thực quản.
• Thay đổi cấu trúc cơ thắt thực quản dưới: Béo phì làm suy yếu cơ thắt thực quản dưới, khiến cơ này không đóng chặt sau khi thức ăn đi qua, dẫn đến axit dạ dày dễ dàng trào ngược lên thực quản.
• Tăng sản xuất hormone: Mỡ thừa có thể tăng sản xuất hormone như estrogen, làm tăng nguy cơ trào ngược axit dạ dày.
• Chế độ ăn uống không lành mạnh: Người béo phì thường có chế độ ăn nhiều chất béo, đường và thực phẩm chế biến sẵn, những thực phẩm này kích thích sản xuất axit dạ dày và làm tăng nguy cơ trào ngược axit.

Giảm cân là biện pháp quan trọng nhất để giảm tiết axit dạ dày nhờ cải thiện chức năng cơ thắt thực quản dưới và giảm áp lực lên dạ dày. Một chế độ ăn uống lành mạnh và tập luyện thể thao đều đặn sẽ hỗ trợ quá trình giảm cân bền vững. Nhờ đó, cải thiện tình trạng tăng tiết axit dạ dày hiệu quả.

6.Nhiễm vi khuẩn Helicobacter pylori

Vi khuẩn Helicobacter pylori là một nguyên nhân tăng axit dạ dày phổ biến do những cơ chế sau:

• Kích thích tế bào sản xuất axit: Helicobacter pylori có thể kích thích các tế bào trong niêm mạc dạ dày sản xuất nhiều axit hơn.
• Viêm niêm mạc dạ dày: Sự hiện diện của H. pylori gây viêm nhiễm niêm mạc dạ dày. Tình trạng viêm này có thể dẫn đến tăng sản xuất axit dạ dày do đáp ứng viêm của cơ thể.
• Phá vỡ hàng rào bảo vệ dạ dày: H. pylori sản xuất ra các enzyme và độc tố làm phá vỡ lớp chất nhầy bảo vệ niêm mạc dạ dày, làm cho axit dễ dàng gây tổn thương niêm mạc hơn và gây ra viêm loét.
• Thay đổi phản ứng miễn dịch: Sự hiện diện của H. pylori kích thích hệ miễn dịch, dẫn đến sản xuất các chất gây viêm có thể làm tăng tiết axit dạ dày.

Khi bạn được chẩn đoán nhiễm vi khuẩn Helicobacter pylori, bạn cần tuân thủ phác đồ kháng sinh tiêu diệt Helicobacter pylori theo chỉ định của bác sĩ trong khoảng 10 đến 14 ngày. Sau khi hoàn tất liệu trình điều trị, bạn cần kiểm tra lại để xác định xem H. pylori đã bị tiêu diệt hoàn toàn chưa. Điều này có thể được thực hiện bằng các phương pháp như kiểm tra hơi thở ure, xét nghiệm phân hoặc nội soi với sinh thiết. 

Bên cạnh đó, cần kết hợp với thay đổi chế độ ăn uống và lối sống lành mạnh, bao gồm:

• Tránh thực phẩm kích thích: Hạn chế đồ ăn cay, chua, nhiều dầu mỡ, đồ uống có cồn và cafein.
• Ăn uống đều đặn: Tránh việc ăn quá no hoặc bỏ bữa. Thay vào đó, nên ăn các bữa nhỏ và thường xuyên.
• Không nằm ngay sau khi ăn: Đợi ít nhất 2-3 giờ sau khi ăn để tránh tình trạng trào ngược axit dạ dày.
• Nâng cao đầu khi ngủ: Giúp ngăn ngừa axit dạ dày trào ngược lên thực quản.

7. Sử dụng chất kích thích

Một nguyên nhân tăng tiết axit dạ dày khác là sử dụng các chất kích thích như caffeine và rượu bia. Những chất này có thể ảnh hưởng trực tiếp đến cơ chế điều tiết axit và niêm mạc dạ dày như sau:

• Caffeine: Caffeine kích thích hệ thần kinh trung ương và tăng cường hoạt động của dạ dày, dẫn đến tăng sản xuất axit. Ngoài ra, caffeine có thể kích thích sản xuất gastrin, hormone thúc đẩy tiết axit dạ dày.
• Rượu bia: Rượu bia gây kích ứng niêm mạc dạ dày, dẫn đến viêm và tăng tiết axit. Đồng thời, rượu làm tăng nguy cơ trào ngược axit do giảm hiệu quả của cơ thắt thực quản dưới.

Biện pháp giúp khắc phục tình trạng tăng tiết axit dạ dày do sử dụng các chất kích thích là hạn chế hoặc ngừng sử dụng chất kích thích này.

• Giảm tiêu thụ cafein từ cà phê, trà, soda và các đồ uống năng lượng. Nếu không thể bỏ hoàn toàn, hãy thử thay thế bằng các loại đồ uống ít caffeine hoặc không có caffeine. 
• Hạn chế uống rượu hoặc ngừng uống hoàn toàn. Nếu uống, hãy uống với mức độ vừa phải và không uống khi bụng đói.

Bên cạnh những biện pháp khắc phục tình trạng tăng tiết axit theo từng nguyên nhân như trên, bạn có thể kết hợp với truyền dịch giải tỏa cơn đau dạ dày. Khi thực hiện liệu pháp này bạn sẽ được bổ sung trực tiếp vào máu các chất điện giải và vitamin, nhờ đó giúp giảm các triệu chứng do tăng tiết axit dạ dày như đau bụng, nôn ói, ợ hơi và ợ chua. Đồng thời, truyền dịch giải tỏa cơn đau dạ dày còn giúp bù nước, hỗ trợ quá trình thải độc của cơ thể, bảo vệ dạ dày và hỗ trợ trong việc điều trị các vấn đề khác về dạ dày.

Trên đây là những lý do giải thích tại sao axit dạ dày tăng. Việc hiểu rõ được những nguyên nhân giúp chúng ta phòng tránh được bệnh bằng cách kiểm soát căng thẳng, duy trì chế độ ăn uống và sinh hoạt lành mạnh. Đặc biệt, bạn có thể kết hợp với liệu pháp truyền dịch giải tỏa cơn đau dạ dày để giảm nhanh triệu chứng do tăng axit, đồng thời bảo vệ dạ dày.

Nguồn: webmd.com – .verywellhealth.com