Trong cuộc sống hiện đại, với cuộc sống bận rộn, việc duy trì tâm trạng tích cực thường trở thành một thách thức. Các loại chất dinh dưỡng tự nhiên không chỉ cung cấp năng lượng mà còn có thể cải thiện tâm trạng một cách hiệu quả. Vậy chất dinh dưỡng cải thiện tâm trạng như thế nào và có những loại vi chất cải thiện tâm trạng nào?
1. Các vi chất hay chất dinh dưỡng cải thiện tâm trạng bao gồm những loại nào?
Nhiều người thắc mắc rằng có những loại chất dinh dưỡng cải thiện tâm trạng hay những vi chất cải thiện tâm trạng nào? Một số vi chất dinh dưỡng và chất dinh dưỡng có liên quan đến việc cải thiện tâm trạng và sức khỏe tinh thần. Dưới đây là một số ví dụ:
1.1. Axit béo omega-3
Axit béo omega-3, đặc biệt là axit eicosapentaenoic (EPA) và axit docosahexaenoic (DHA), đã được nghiên cứu rộng rãi về những lợi ích tiềm tàng của chúng đối với tâm trạng. Những axit béo này đóng một vai trò quan trọng trong chức năng não, giao tiếp thần kinh và điều hòa tình trạng viêm, tất cả đều có thể ảnh hưởng đến tâm trạng. Đây cũng là một vi chất cải thiện tâm trạng được nhiều người biết đến nhất.
Một số nghiên cứu đã phát hiện ra rằng những người bị trầm cảm thường có lượng axit béo omega-3 thấp hơn và việc bổ sung có thể giúp giảm bớt các triệu chứng trầm cảm.
1.2. Vitamin D
Khi nói đến các loại vitamin cải thiện tâm trạng, Vitamin D là một chất không thể không nhắc đến. Thiếu vitamin D có liên quan đến việc tăng nguy cơ trầm cảm và các rối loạn tâm trạng khác.
Vitamin này tham gia vào việc điều chỉnh các chất dẫn truyền thần kinh khác nhau, bao gồm serotonin và dopamine, rất quan trọng trong việc điều chỉnh tâm trạng. Tiếp xúc với ánh sáng mặt trời, giúp cơ thể sản xuất vitamin D, cũng có liên quan đến việc cải thiện tâm trạng và giảm nguy cơ mắc chứng rối loạn cảm xúc theo mùa (SAD).
1.3. Vitamin B
Vitamin nhóm B cũng là những loại vitamin cải thiện tâm trạng hiệu quả. Vitamin nhóm B, đặc biệt là folate (vitamin B9), vitamin B12 và vitamin B6, rất cần thiết cho hoạt động bình thường của hệ thần kinh và sản xuất chất dẫn truyền thần kinh.
Sự thiếu hụt các vitamin này có liên quan đến việc tăng nguy cơ trầm cảm, lo lắng và các rối loạn tâm trạng khác. Bổ sung vitamin B, đặc biệt trong trường hợp thiếu hụt, có thể giúp cải thiện tâm trạng và giảm các triệu chứng trầm cảm.
1.4. Magiê
Magie là một loại vi chất cải thiện tâm trạng hiệu quả. Magiê đóng một vai trò quan trọng trong các quá trình sinh hóa khác nhau trong cơ thể, bao gồm chức năng hệ thần kinh và điều hòa các hormone gây căng thẳng.
Mức magiê thấp có liên quan đến việc gia tăng căng thẳng, lo lắng và trầm cảm. Bổ sung magiê có thể giúp giảm các triệu chứng trầm cảm, lo lắng và căng thẳng, đặc biệt ở những người bị thiếu hụt.
1.5. Kẽm
Kẽm là một chất dinh dưỡng cải thiện tâm trạng được nhiều người biết đến. Kẽm tham gia vào việc điều hòa các chất dẫn truyền thần kinh và đóng vai trò trong chức năng não và sự hình thành thần kinh (sự hình thành các tế bào não mới).
Thiếu kẽm có liên quan đến việc tăng nguy cơ trầm cảm và các rối loạn tâm trạng khác. Bổ sung kẽm có thể giúp cải thiện tâm trạng, đặc biệt ở những người bị thiếu hụt hoặc những người bị trầm cảm.
1.6. Probiotic
Trục ruột-não, sự giao tiếp hai chiều giữa hệ vi sinh vật đường ruột và não, đóng một vai trò quan trọng trong việc điều chỉnh tâm trạng. Probiotic hoặc vi khuẩn đường ruột có lợi có thể giúp điều chỉnh trục ruột-não và có khả năng cải thiện tâm trạng cũng như giảm các triệu chứng trầm cảm và lo lắng. Do đó, nó cũng được xem là một vi chất cải thiện tâm trạng hiệu quả.
Các chủng probiotic cụ thể, chẳng hạn như Lactobacillus và Bifidobacteria, đã cho thấy kết quả đầy hứa hẹn trong một số nghiên cứu.
Điều quan trọng cần lưu ý là mặc dù các vi chất dinh dưỡng và chất dinh dưỡng này có thể mang lại lợi ích tiềm năng cho tâm trạng, nhưng hiệu quả của chúng có thể khác nhau tùy theo từng cá nhân và một số có thể cần liều cao hơn hoặc sự kết hợp cụ thể để có được những cải thiện rõ rệt. Ngoài ra, bạn nên tham khảo ý kiến của các bác sĩ khi bắt đầu bất kỳ chế độ bổ sung mới nào, đặc biệt nếu bạn có bệnh lý tiềm ẩn hoặc đang dùng thuốc.
2. Cách bổ sung các loại vi chất cải thiện tâm trạng
Việc bổ sung các vi chất dinh dưỡng cải thiện tâm trạng nêu trên có thể đạt được thông qua sự kết hợp của các nguồn thực phẩm và trong một số trường hợp là bổ sung. Dưới đây là tổng quan chi tiết về cách kết hợp các chất dinh dưỡng này vào thói quen của bạn:
2.1. Axit béo omega-3
- Nguồn thực phẩm: Cá béo (cá hồi, cá thu, cá mòi, cá trích), quả óc chó, hạt lanh, hạt chia và thực phẩm tăng cường.
- Bổ sung qua các loại dược phẩm: Bổ sung dầu cá, bổ sung dầu tảo (dành cho người ăn chay/thuần chay), hoặc bổ sung omega-3 có chứa EPA và DHA.
2.2. Vitamin D
- Nguồn thực phẩm: Cá béo (cá hồi, cá ngừ, cá thu), lòng đỏ trứng và thực phẩm tăng cường (sữa, ngũ cốc, nước cam).
- Bổ sung bằng con đường khác: Bổ sung vitamin D3 (cholecalciferol) hoặc phơi nắng vừa phải (10-30 phút, tùy màu da và cơ địa).
2.3. Vitamin B
Nguồn dinh dưỡng:
- Folate (B9): Rau lá xanh, các loại đậu, quả hạch, hạt và ngũ cốc tăng cường.
- Vitamin B12: Các sản phẩm động vật (thịt, cá, trứng, sữa) và thực phẩm tăng cường từ thực vật.
- Vitamin B6: Gia cầm, cá, khoai tây, chuối và ngũ cốc tăng cường.
- Bổ sung qua dược phẩm: Bổ sung phức hợp B hoặc bổ sung vitamin B riêng lẻ.
2.4. Magiê
- Nguồn thực phẩm: Ngũ cốc nguyên hạt, các loại hạt (hạnh nhân, hạt điều), hạt (bí ngô, chia), rau xanh, bơ và các loại đậu.
- Bổ sung: Bổ sung magie (dạng citrate, glycinate hoặc oxit).
2.5. Kẽm
- Nguồn thực phẩm: Hàu, thịt đỏ, thịt gia cầm, các loại đậu, quả hạch và ngũ cốc nguyên hạt.
- Bổ sung: Bổ sung kẽm (dạng gluconate hoặc citrate).
2.6. Probiotic
- Nguồn thực phẩm: Thực phẩm lên men (sữa chua, kefir, dưa cải bắp, kim chi, tempeh, miso) và thực phẩm tăng cường men vi sinh.
- Bổ sung: Bổ sung Probiotic có chứa các chủng như Lactobacillus và Bifidobacteria.
Ngoài ra, các yếu tố lối sống như tập thể dục thường xuyên, kiểm soát căng thẳng, ngủ đủ giấc và kết nối xã hội đóng vai trò quan trọng trong việc hỗ trợ tâm trạng và sức khỏe tâm thần tổng thể.
3. Các điểm lưu ý khi bổ sung các chất dinh dưỡng cải thiện tâm trạng
Khi bổ sung chất dinh dưỡng để cải thiện tâm trạng, có một số điểm quan trọng cần cân nhắc:
- Tham khảo ý kiến chuyên gia: Trước khi bắt đầu bất kỳ chế độ bổ sung nào, điều quan trọng là phải tham khảo ý kiến của chuyên gia, chẳng hạn như bác sĩ, chuyên gia dinh dưỡng. Họ có thể giúp đánh giá nhu cầu cá nhân của bạn, những thiếu sót tiềm ẩn và đưa ra khuyến nghị dựa trên tiền sử bệnh và tình trạng sức khỏe hiện tại của bạn.
- Bắt đầu với việc bổ sung thông qua thực phẩm: Bất cứ khi nào có thể, trước tiên hãy cố gắng lấy chất dinh dưỡng từ thực phẩm nguyên chất, đậm đặc chất dinh dưỡng. Một chế độ ăn uống cân bằng giàu trái cây, rau, ngũ cốc nguyên hạt, protein nạc và chất béo lành mạnh có thể cung cấp nhiều loại chất dinh dưỡng hỗ trợ tâm trạng.
- Thực hiện theo liều lượng khuyến nghị: Nếu cần bổ sung, hãy làm theo liều lượng khuyến nghị trên nhãn thực phẩm bổ sung hoặc theo lời khuyên của chuyên gia chăm sóc sức khỏe của bạn. Dùng quá nhiều chất dinh dưỡng nhất định có thể dẫn đến tác dụng phụ hoặc tương tác với thuốc.
- Xem xét sự tương tác giữa các chất dinh dưỡng: Một số chất dinh dưỡng có thể tương tác với nhau, ảnh hưởng đến sự hấp thụ hoặc hiệu quả của chúng. Ví dụ, vitamin D và canxi phối hợp với nhau để hấp thụ và sử dụng tối ưu.
- Hãy kiên nhẫn và nhất quán: Tác dụng của việc bổ sung chất dinh dưỡng lên tâm trạng có thể không ngay lập tức. Có thể mất vài tuần hoặc thậm chí vài tháng để thấy những cải thiện đáng kể. Sự nhất quán trong việc bổ sung theo chỉ dẫn là điều cần thiết.
- Theo dõi tác dụng phụ: Mặc dù các chất bổ sung thường được coi là an toàn khi dùng theo khuyến cáo nhưng một số cá nhân có thể gặp tác dụng phụ. Nếu bạn gặp bất kỳ phản ứng bất lợi nào, hãy ngừng sử dụng và tham khảo ý kiến bác sĩ của bạn.
- Giải quyết các tình trạng bệnh lý cơ bản: Sự thiếu hụt chất dinh dưỡng và rối loạn tâm trạng đôi khi có thể là triệu chứng của các tình trạng bệnh lý tiềm ẩn. Giải quyết những tình trạng này với sự trợ giúp của chuyên gia chăm sóc sức khỏe là rất quan trọng để quản lý lâu dài và duy trì sức khỏe tốt.
- Xem xét các yếu tố lối sống: Chỉ bổ sung có thể không đủ để có tâm trạng và sức khỏe tinh thần tối ưu. Các yếu tố như tập thể dục thường xuyên, kiểm soát căng thẳng, ngủ đủ giấc và kết nối xã hội đóng một vai trò quan trọng trong việc hỗ trợ sức khỏe tâm thần tổng thể.
Bằng cách làm theo những điểm này và hợp tác chặt chẽ với các chuyên gia chăm sóc sức khỏe, bạn có thể kết hợp các chất dinh dưỡng hỗ trợ tâm trạng vào thói quen của mình một cách an toàn và hiệu quả, đồng thời giải quyết mọi vấn đề cơ bản và duy trì lối sống cân bằng, lành mạnh.
Với nhịp sống hối hả của ngày nay, việc chăm sóc tâm trạng trở nên quan trọng hơn bao giờ hết. Tận dụng các loại chất dinh dưỡng phong phú và tự nhiên là cách hiệu quả để duy trì trạng thái tinh thần tích cực, đồng thời giữ cho cơ thể luôn hoạt động tốt. Bằng việc đầu tư vào sức khỏe tinh thần và thể chất thông qua chế độ ăn uống cân đối, người bận rộn có thể tận hưởng cuộc sống một cách trọn vẹn và đầy ý nghĩa.
Nguồn tham khảo: michiganmedicine.org, heart.org, .webmd.com, purenorth.ca, .samhsa.gov
Bài viết của: Đặng Phước Bảo