Tâm trạng buồn bã kéo dài, hay còn gọi là trạng thái u uất không chỉ đơn thuần là cảm giác buồn thoáng qua. Đây là một tình trạng tâm lý dai dẳng, có ảnh hưởng nhất định đến cuộc sống và sức khỏe của người trong cuộc. Bài viết này sẽ đi sâu vào tìm hiểu nguyên nhân, tác động và các biện pháp cải thiện tâm trạng buồn bã kéo dài.
1. Vì sao tâm trạng buồn bã kéo dài?
Nhiều chuyên gia tâm lý nhận định rằng, tâm trạng buồn bực khó chịu kéo dài có thể xuất phát từ nhiều nguyên nhân, trong đó có phương diện sinh học, tâm lý và cả xã hội.
1.1. Nguyên nhân sinh học
- Sự mất cân bằng hóa học trong não: Các chất dẫn truyền thần kinh như serotonin, dopamine và norepinephrine đóng vai trò quan trọng trong việc điều chỉnh tâm trạng. Sự thiếu hụt hoặc mất cân bằng của các chất này có thể dẫn đến cảm giác buồn bã, chán nản.
- Yếu tố di truyền: Những người có tiền sử gia đình mắc các bệnh tâm thần như trầm cảm có nguy cơ bị ảnh hưởng bởi tâm trạng buồn chán kéo dài cao hơn.
- Các bệnh lý mãn tính: Một số bệnh mãn tính như tiểu đường, bệnh tim mạch, ung thư, hoặc các vấn đề về tuyến giáp cũng có thể gây ra sự thay đổi về tâm trạng.
1.2. Nguyên nhân tâm lý
Những vấn đề chưa được giải quyết trong quá khứ, những khó khăn ở hiện tại có thể khiến một người lâm vào tình trạng bị động về mặt tâm lý. Một số tác nhân cụ thể có thể kể đến:
- Những trải nghiệm tiêu cực trong quá khứ: Những sự kiện đau buồn như mất mát người thân, ly hôn, thất nghiệp, bị bạo hành… có thể để lại những vết thương tâm lý sâu sắc, dẫn đến tâm trạng buồn bã kéo dài.
- Căng thẳng kéo dài: Áp lực công việc, học tập, các mối quan hệ xã hội hay những lo toan trong cuộc sống có thể khiến tâm trạng trở nên tiêu cực.
- Tính cách: Những người có tính cách hướng nội, nhạy cảm, cầu toàn hoặc có xu hướng lo lắng quá mức dễ bị ảnh hưởng bởi tâm trạng buồn bã.
1.3. Nguyên nhân xã hội
Môi trường xung quanh tiêu cực, thiếu sự kết nối, hỗ trợ cũng tác động đến sức khỏe tinh thần. Cụ thể:
- Cô đơn và thiếu sự kết nối xã hội: Cảm giác cô đơn, không có người chia sẻ, không có các mối quan hệ xã hội lành mạnh có thể khiến tâm trạng trở nên u ám.
- Các vấn đề về tài chính: Khó khăn về tài chính, nợ nần, khủng hoảng thất nghiệp, mất việc làm có thể tạo ra áp lực lớn, dẫn đến sự buồn bã và lo lắng.
- Bạo lực và phân biệt đối xử: Những người bị bạo lực gia đình, bạo lực học đường, hoặc bị phân biệt đối xử vì giới tính, chủng tộc, tôn giáo… thường có nguy cơ cao bị ảnh hưởng tâm lý tiêu cực.
2. Ảnh hưởng của tâm trạng buồn chán lên cuộc sống
Tâm trạng buồn bực khó chịu kéo dài không chỉ ảnh hưởng đến cảm xúc mà còn tác động tiêu cực đến nhiều khía cạnh của cuộc sống:
- Sức khỏe thể chất: Gây ra các vấn đề như mất ngủ, mệt mỏi, đau đầu, rối loạn tiêu hóa, giảm sức đề kháng, làm tăng nguy cơ mắc các bệnh mãn tính.
- Công việc và học tập: Giảm khả năng tập trung, suy nghĩ, sự sáng tạo, dẫn đến hiệu suất làm việc và học tập kém.
- Các mối quan hệ: Gây ra sự xa cách, mất hứng thú với các hoạt động xã hội, làm ảnh hưởng đến mối quan hệ với gia đình, bạn bè, đồng nghiệp.
- Chất lượng cuộc sống: Khiến cuộc sống trở nên vô vị, mất đi niềm vui và ý nghĩa, thậm chí có thể dẫn đến các hành vi tiêu cực như lạm dụng chất kích thích, tự làm hại bản thân.

3. Làm sao để cải thiện, chấm dứt tâm trạng buồn lo lắng?
Cải thiện tâm trạng buồn bã kéo dài là một quá trình cần sự kiên trì và nỗ lực. Dưới đây là một số biện pháp có thể giúp ích cho bạn:
3.1. Điều chỉnh và thay đổi lối sống
Bạn có thể chủ động chăm sóc bản thân bằng cách điều chỉnh thói quen sinh hoạt, ví dụ:
- Chế độ ăn uống lành mạnh: Bổ sung các thực phẩm giàu vitamin và khoáng chất, hạn chế đồ ăn nhanh, đồ uống có cồn và caffeine.
- Tập thể dục thường xuyên: Các hoạt động thể chất giúp giải phóng endorphin – hormone tạo cảm giác hạnh phúc. Hãy rèn luyện tối thiểu 30 phút/ngày để tăng cường sức khoẻ và cải thiện tâm trạng.
- Ngủ đủ giấc: Duy trì giấc ngủ đều đặn và đủ 7-8 tiếng mỗi đêm.
- Thư giãn và giải tỏa căng thẳng: Thử các phương pháp như yoga, thiền, nghe nhạc, đọc sách…
3.2. Tìm kiếm sự hỗ trợ
Khi gặp khó khăn, đừng ngần ngại tìm đến sự trợ giúp của người khác. Dưới đây là một số gợi ý dành cho bạn:
- Chia sẻ với người thân, bạn bè: Nói chuyện với những người bạn tin tưởng có thể giúp giảm bớt gánh nặng tâm lý.
- Tham gia các nhóm hỗ trợ: Gặp gỡ những người có cùng trải nghiệm có thể giúp bạn cảm thấy được thấu hiểu và chia sẻ.
- Tìm đến chuyên gia tâm lý: Nếu tình trạng không cải thiện, hãy tìm đến sự giúp đỡ của chuyên gia tâm lý để được tư vấn và điều trị.
3.3. Thay đổi suy nghĩ
- Nhận diện và thách thức những suy nghĩ tiêu cực: Thay vì tự trách móc bản thân, hãy tìm kiếm những khía cạnh tích cực trong cuộc sống.
- Tập trung vào những điều tốt đẹp: Lập danh sách những điều bạn biết ơn, dành thời gian cho những sở thích và đam mê.
3.4. Điều trị chuyên sâu
- Liệu pháp tâm lý: Các liệu pháp như liệu pháp nhận thức hành vi (CBT), liệu pháp tương tác cá nhân (IPT) có thể giúp bạn hiểu rõ và thay đổi những suy nghĩ, cảm xúc và hành vi tiêu cực.
- Thuốc điều trị: Trong một số trường hợp, bác sĩ có thể kê đơn thuốc chống trầm cảm hoặc thuốc chống lo âu để hỗ trợ điều trị.
Tóm lại, tâm trạng buồn lo lắng kéo dài là một vấn đề nan giải nhưng không phải là không thể vượt qua. Bằng cách hiểu rõ nguyên nhân, tác động và áp dụng các biện pháp cải thiện phù hợp, bạn hoàn toàn có thể lấy lại niềm vui sống và hạnh phúc. Hãy nhớ rằng, bạn không đơn độc và luôn có những phương thức để hỗ trợ bạn trên hành trình này.
Tài liệu tham khảo: Medicalnewstoday.com, My.clevelandclinic.org, Hopkinsmedicine.org
Bài viết của: Hồ Thị Giáng My