Con người có thể sống trường thọ đến bao lâu?

Trải qua hàng ngàn năm, câu hỏi về giới hạn tuổi thọ của con người luôn là mối quan tâm hàng đầu của các nhà khoa học và cộng đồng. Hiện nay, tuổi thọ trung bình của con người đã tăng đáng kể nhờ sự phát triển của y học và khoa học, với rất nhiều người sống tới 80 hoặc 90 tuổi. Có những trường hợp đặc biệt, như người sống ở các “vùng xanh” (Blue Zones) trên thế giới, có thể sống đến 100 tuổi hoặc hơn và vẫn giữ được sức khỏe tốt. Nhờ vào những bước tiến vượt bậc trong nghiên cứu về liệu pháp gene, công nghệ tế bào gốc và trí tuệ nhân tạo, khả năng kéo dài tuổi thọ con người dự đoán đến 120, thậm chí 150 năm.

1. Khả năng sống thọ hơn 100 năm của con người 

Câu hỏi về khả năng sống thọ hơn 100 năm và duy trì sức khỏe tốt luôn là chủ đề hấp dẫn trong các lĩnh vực y học, khoa học xã hội, và tâm lý học. Đây không chỉ là một câu hỏi mang tính lý thuyết mà còn dựa trên thực tế từ những khu vực có nhiều người sống thọ trên thế giới, nơi người dân không chỉ sống lâu mà còn duy trì được sự minh mẫn, sức khỏe thể chất, và chất lượng cuộc sống tốt.

Hình: Câu hỏi về khả năng sống thọ hơn 100 năm và duy trì sức khỏe tốt luôn là chủ đề hấp dẫn trong các lĩnh vực y học, khoa học xã hội, và tâm lý học 

Như chúng ta đã biết, cơ thể con người là một hệ thống phức tạp, trải qua nhiều giai đoạn phát triển từ khi sinh ra đến khi về già. Các yếu tố như di truyền, lối sống, dinh dưỡng, và môi trường đều ảnh hưởng đến cách cơ thể phát triển và khả năng sống thọ. 

Một số các nghiên cứu liên quan đến lĩnh vực này đã được thực hiện để đưa ra các dẫn chứng khoa học về tuổi thọ cũng như các yếu tố quyết định đến tuổi thọ của mỗi người. Chẳng hạn như trong nghiên cứu về đảo ngược quá trình lão hoá cơ xương thông qua phục hồi mức NAD+ về giá trị bình thường. Kết quả của nghiên cứu này đã chỉ ra rằng, khi bổ sung các tiền chất như NAD+, NMN và NR lên cơ bắp của người thì sẽ cải thiện được sức khoẻ của cơ bắp đồng thời kéo dài tuổi thọ sinh học.

Ngoài ra, trong nghiên cứu tìm hiểu về hợp chất Seolytics cải thiện chức năng thể chất và tăng tuổi thọ cho người lớn tuổi, các tác giả đã tìm ra khả năng loại bỏ các tế bào già cỗi, đồng thời cải thiện chức năng vật lý cũng như tăng tuổi thọ của người tham gia. Và đây cũng được nhận định là một trong những kết quả nghiên cứu quan trọng giúp chống lão hoá ở con người. 

2. Khám phá khả năng sống trường thọ của con người

Nghiên cứu Bí quyết sống lâu ở Blue Zones của tác giả Dan Buettner và cộng sự nhằm xác định các vùng trên thế giới nơi có tỷ lệ người sống thọ hơn 100 tuổi cao nhất, được gọi là Blue Zones. Các khu vực được nghiên cứu bao gồm:

• Okinawa, Nhật Bản: Tỷ lệ người cao tuổi sống thọ hơn 100 tuổi cao nhất thế giới.
• Sardinia, Ý: Khu vực đảo Địa Trung Hải với tỷ lệ người sống thọ cao, đặc biệt là nam giới.
• Ikaria, Hy Lạp: Khu vực có tỷ lệ mắc bệnh Alzheimer và bệnh tim mạch thấp nhất thế giới.
• Nicoya, Costa Rica: Một vùng thôn quê nơi người dân sống với sức khỏe tốt và tuổi thọ dài.
• Loma Linda, California, Mỹ: Cộng đồng tín đồ Adventist sống theo nguyên tắc tôn giáo, có tuổi thọ cao hơn mức trung bình ở Mỹ.

Nghiên cứu đã tập trung vào việc khám phá các yếu tố lối sống của các cư dân ở các vùng Blue Zones. Các yếu tố chính giúp họ sống thọ bao gồm:

• Chế độ ăn uống chủ yếu là thực vật: Những người sống ở Blue Zones ăn chủ yếu là rau xanh, đậu, ngũ cốc nguyên hạt, cá, và chất béo lành mạnh như dầu ô liu. Họ tiêu thụ ít thịt đỏ và thực phẩm chế biến.
• Hoạt động thể chất tự nhiên: Người dân ở các khu vực này không tập thể dục theo nghĩa hiện đại, nhưng hoạt động hàng ngày của họ bao gồm việc đi bộ, làm vườn, và các công việc tay chân nhẹ nhàng.
• Quan hệ xã hội chặt chẽ: Họ duy trì các mối quan hệ xã hội mạnh mẽ với gia đình và bạn bè, tạo nên cảm giác gắn kết và giảm stress.
• Tư duy tích cực và có mục đích sống: Họ có niềm tin và mục đích sống mạnh mẽ, như người Okinawa gọi là “Ikigai” (lý do để sống), giúp họ cảm thấy có giá trị trong xã hội.

Bên cạnh đó các nghiên cứu về tuổi thọ của tác giả Magdalini Kreouzi cũng phân tích khá chi tiết về các yếu tố liên quan đến tuổi thọ và sức khoẻ của cộng đồng Blue Zones. Những yếu tố này chính là chế độ ăn và vận động đóng vai trò quan trọng trong việc kéo dài tuổi thọ. Không chỉ thế, các nhà nghiên cứu còn khám phá ra vai trò của cấu trúc xã hội và tinh thần cộng đồng trong việc kéo dài tuổi thọ của người dân vùng Blue Zones. 

Các yếu tố ảnh hưởng đến tuổi thọ của con người

Di truyền

• Di truyền đóng một vai trò quan trọng trong khả năng sống thọ, nhưng nó không phải là yếu tố duy nhất. Các nghiên cứu cho thấy di truyền chỉ chiếm khoảng 20-30% trong việc xác định tuổi thọ, trong khi lối sống và môi trường đóng góp phần còn lại. Trong các cộng đồng Blue Zones, nhiều người có tiền sử gia đình sống thọ, nhưng lối sống lành mạnh đã giúp tối ưu hóa tiềm năng di truyền này.

Môi trường

• Môi trường sống tự nhiên đóng vai trò quan trọng trong việc duy trì sức khỏe và tuổi thọ. Các cộng đồng sống ở các vùng Blue Zones thường sinh sống ở các khu vực có môi trường tự nhiên lành mạnh, ít ô nhiễm, và gần gũi với thiên nhiên. Điều này giúp họ giảm tiếp xúc với các chất độc hại và căng thẳng từ môi trường công nghiệp hóa.
• Khí hậu ôn hòa ở các vùng như Sardinia và Ikaria có thể góp phần vào sức khỏe lâu dài, vì khí hậu không khắc nghiệt giúp duy trì hoạt động thể chất quanh năm.

Lối sống

• Chế độ ăn uống: Các nghiên cứu chỉ ra rằng chế độ ăn uống nhiều thực vật và ít thực phẩm chế biến giúp giảm nguy cơ mắc các bệnh mãn tính. Hạn chế tiêu thụ calo và ăn chậm rãi cũng là yếu tố quan trọng giúp duy trì trọng lượng cơ thể và sức khỏe tim mạch.
• Hoạt động thể chất: Người sống ở Blue Zones không tập luyện thể thao nặng, nhưng họ có hoạt động thể chất đều đặn. Điều này cho thấy việc vận động liên tục, nhưng nhẹ nhàng, có thể làm chậm quá trình lão hóa và cải thiện sức khỏe tổng thể.
• Tâm lý và tinh thần: Cộng đồng mạnh mẽ và một mục tiêu sống rõ ràng giúp cư dân Blue Zones cảm thấy có ý nghĩa trong cuộc sống, giảm căng thẳng và tạo ra sự bình an trong tâm hồn. Những yếu tố này góp phần không nhỏ vào tuổi thọ cao.

Nghiên cứu về các cộng đồng sống thọ trong Blue Zones cho thấy rằng tuổi thọ phụ thuộc vào một tập hợp phức tạp các yếu tố, bao gồm di truyền, môi trường, và lối sống. Dinh dưỡng lành mạnh, hoạt động thể chất thường xuyên, và duy trì tinh thần tích cực đóng vai trò quan trọng trong việc kéo dài tuổi thọ. Điều này gợi ý rằng việc áp dụng các phương pháp sống lành mạnh có thể giúp con người không chỉ sống thọ hơn, mà còn duy trì sức khỏe tốt trong suốt quãng đời trưởng thành và tuổi già.

3. Những bước đột phá trong y học hiện đại để nâng cao tuổi thọ con người

3.1. NMN (Nicotinamide Mononucleotide) và NAD+ (Nicotinamide Adenine Dinucleotide)

• NMN và NAD+ là hai hợp chất quan trọng trong các nghiên cứu chống lão hóa và kéo dài tuổi thọ. NAD+ là một coenzyme cần thiết cho nhiều quá trình sinh học, bao gồm sản xuất năng lượng tế bào, sửa chữa DNA, và điều chỉnh quá trình lão hóa. Khi chúng ta già đi, mức NAD+ trong cơ thể giảm dần, dẫn đến sự suy yếu của các chức năng tế bào và tăng nguy cơ mắc các bệnh liên quan đến tuổi già như Alzheimer, đái tháo đường, và bệnh tim mạch.
• NMN là tiền chất của NAD+ và khi được hấp thụ vào cơ thể, nó được chuyển đổi thành NAD+, làm tăng mức NAD+ trong các tế bào. Các nghiên cứu đã chỉ ra rằng việc bổ sung NMN có thể giúp khôi phục mức NAD+ và cải thiện sức khỏe tế bào, đồng thời làm chậm các dấu hiệu của lão hóa.
• Việc bổ sung NMN đã được chứng minh là giúp tăng mức NAD+ trong cơ thể, từ đó cải thiện sức khỏe tế bào và kéo dài tuổi thọ trong mô hình động vật. Nghiên cứu từ Đại học Harvard (David Sinclair, 2018) đã chỉ ra rằng việc bổ sung NMN có thể giúp chuột thí nghiệm sống lâu hơn và duy trì sức khỏe tốt hơn. Các thử nghiệm lâm sàng trên người hiện đang được tiến hành và có tiềm năng giúp kéo dài tuổi thọ từ 10 đến 20 năm ở người.

3.2. Công nghệ tế bào gốc

• Tế bào gốc là những tế bào có khả năng phát triển thành nhiều loại tế bào khác nhau trong cơ thể. Công nghệ tế bào gốc được coi là một trong những lĩnh vực đột phá trong y học hiện đại, với tiềm năng giúp tái tạo các mô và cơ quan bị tổn thương, đồng thời giúp chữa trị nhiều loại bệnh thoái hóa liên quan đến tuổi già.
• Ứng dụng của tế bào gốc trong chống lão hóa: Tế bào gốc có khả năng sửa chữa các tổn thương trong cơ thể và tái tạo mô mới. Các nghiên cứu hiện nay đang tập trung vào việc sử dụng tế bào gốc để làm chậm hoặc đảo ngược quá trình lão hóa, cũng như điều trị các bệnh mãn tính liên quan đến lão hóa như bệnh tim mạch, bệnh thần kinh, và viêm khớp.
• Các liệu pháp tế bào gốc đang được nghiên cứu để thay thế hoặc tái tạo các tế bào bị tổn thương do lão hóa. Ví dụ, việc sử dụng tế bào gốc đa năng cảm ứng (iPS), có thể chuyển hóa thành bất kỳ loại tế bào nào, đã mở ra tiềm năng tái tạo các cơ quan như tim, gan, và thận, từ đó giúp kéo dài tuổi thọ và cải thiện chất lượng cuộc sống. Liệu pháp này đã được chứng minh có thể làm chậm quá trình lão hóa và kéo dài tuổi thọ ở động vật, và đang trong giai đoạn thử nghiệm trên người.

Các bước đột phá trong nghiên cứu NMN, NAD+, tế bào gốc, và các công nghệ mới khác đang tạo ra hy vọng lớn trong việc kéo dài tuổi thọ từ 10 đến 20 năm. Những phương pháp này, kết hợp với thay đổi lối sống và các phương pháp chống lão hóa truyền thống như giảm calo và nhịn ăn, có thể giúp con người sống lâu hơn, khỏe mạnh hơn trong tương lai.

4. Tương lai của trường thọ

4.1. Liệu pháp gene (Gene Therapy)

Liệu pháp gen là một phương pháp điều trị bằng cách sửa chữa hoặc thay thế các gen bị lỗi hoặc biến đổi gây ra bệnh. Thay vì điều trị triệu chứng, liệu pháp gen nhằm thay đổi chính các nguyên nhân di truyền gây ra bệnh.

Tiềm năng kéo dài tuổi thọ của liệu pháp gen: 

• Chỉnh sửa gen để loại bỏ đột biến gây bệnh: Một số bệnh di truyền và các yếu tố gây lão hóa có thể liên quan đến những đột biến gen nhất định. Công nghệ như CRISPR-Cas9 có thể giúp cắt bỏ hoặc thay đổi những gen gây ra bệnh, từ đó ngăn ngừa các bệnh lý liên quan đến tuổi tác như ung thư, bệnh tim mạch, Alzheimer, và đái tháo đường.
• Ngăn ngừa hoặc đảo ngược quá trình lão hóa. Nghiên cứu về gen liên quan đến lão hóa, chẳng hạn như gene telomerase, cho thấy khả năng của liệu pháp gen trong việc kéo dài telomere – phần cuối của nhiễm sắc thể bảo vệ DNA. Khi telomere bị rút ngắn theo thời gian, tế bào trở nên già cỗi và dễ bị tổn thương. Bằng cách kéo dài telomere hoặc ngăn ngừa sự ngắn lại của chúng, liệu pháp gen có thể giúp kéo dài tuổi thọ tế bào và ngăn ngừa quá trình lão hóa.
• Cá nhân hóa điều trị dựa trên bản đồ gene. Với sự tiến bộ trong việc giải mã bộ gen của con người, các bác sĩ có thể đưa ra những phác đồ điều trị cá nhân hóa, phù hợp với từng người dựa trên đặc điểm gen của họ. Việc sử dụng liệu pháp gen để phòng ngừa các bệnh mãn tính và điều trị những bệnh đặc trưng của từng người giúp cải thiện sức khỏe tổng thể và kéo dài tuổi thọ.

4.2. Trí tuệ nhân tạo (Artificial Intelligence – AI)

Trí tuệ nhân tạo là việc phát triển các hệ thống máy tính có khả năng học hỏi, lý luận, và ra quyết định một cách thông minh. Trong lĩnh vực chăm sóc sức khỏe và nghiên cứu lão hóa, AI đang đóng vai trò quan trọng trong việc phân tích dữ liệu y tế, phát triển phương pháp điều trị, và tối ưu hóa các quy trình y học.

Tiềm năng kéo dài tuổi thọ của trí tuệ nhân tạo

• Chẩn đoán và điều trị chính xác: AI có khả năng phân tích lượng lớn dữ liệu y tế để tìm ra các mẫu bệnh lý và chẩn đoán chính xác hơn. Với khả năng này, AI có thể giúp phát hiện sớm các bệnh mãn tính, đặc biệt là các bệnh khó phát hiện như ung thư và các bệnh thoái hóa thần kinh.
• Phát triển thuốc và phương pháp điều trị mới: AI có thể tối ưu hóa quá trình phát triển thuốc bằng cách phân tích các cấu trúc hóa học và tìm kiếm những hợp chất mới có tiềm năng điều trị bệnh. Điều này giúp rút ngắn thời gian phát triển thuốc và giảm chi phí.
• Y học cá nhân hóa và tối ưu hóa điều trị: AI có thể phân tích dữ liệu y học của từng cá nhân (bao gồm bản đồ gen, tiền sử bệnh lý, và lối sống) để đưa ra các phác đồ điều trị cá nhân hóa. Điều này giúp tối ưu hóa việc điều trị bệnh cho từng người dựa trên nhu cầu và đặc điểm riêng, giúp tăng cường sức khỏe và tuổi thọ.

Để chuẩn bị cho một cuộc sống dài lâu và khỏe mạnh, điều quan trọng nhất là xây dựng và duy trì lối sống lành mạnh từ sớm. Bạn có thể thực hiện những thay đổi tích cực như áp dụng chế độ ăn uống cân đối, tập thể dục đều đặn, quản lý căng thẳng, đảm bảo giấc ngủ đủ giấc và duy trì mối quan hệ xã hội tốt. Bên cạnh đó, việc theo dõi sức khỏe định kỳ, sử dụng công nghệ thông minh để kiểm soát sức khỏe, và nắm bắt các tiến bộ y học hiện đại như liệu pháp gen, tế bào gốc, hay trí tuệ nhân tạo cũng giúp tối ưu hóa sức khỏe và kéo dài tuổi thọ.