Hậu quả nhiễm độc asen có nghiêm trọng không?

Asen là một kim loại nặng độc hại có nhiều trong lớp vỏ trái đất. Kim loại này có thể ảnh hưởng đến sức khỏe con người thông qua chế độ ăn uống bị ô nhiễm, nước uống và các hình thức tiếp xúc với môi trường khác. Vậy hậu quả nhiễm độc asen đối với sức khỏe nghiêm trọng như thế nào?

1. Nhiễm độc asen có tác hại gì?

Hiện nay, với tình hình phát triển của các ngành công nghiệp cũng như tình trạng ô nhiễm môi trường ngày càng gia tăng khiến con người càng lo lắng nhiều hơn về vấn đề sức khỏe. 

Tiếp xúc với asen ở người xảy ra qua đường miệng, hô hấp hoặc da. Con người tiếp xúc với asen chủ yếu thông qua tiếp xúc qua đường miệng từ nước, đất và các sản phẩm nông nghiệp, cá bị ô nhiễm hoặc thông qua môi trường làm việc của họ. Độc tính đối với cơ thể con người khác nhau tùy theo các dạng asen khác nhau. Hậu quả của nhiễm độc asen đối với sức khỏe bao gồm:

1.1. Gây ung thư

Nhiễm độc asen có nguy hiểm không? Câu trả lời là có. Asen là chất gây ung thư duy nhất được biết là gây ung thư thông qua tiếp xúc với đường hô hấp và đường tiêu hóa. Vào những năm 1980, asen được Cơ quan Nghiên cứu Ung thư Quốc tế (IARC) chính thức công nhận là chất gây ung thư. Các loại ung thư do hậu quả nhiễm độc asen gây ra bao gồm ung thư da, ung thư phổi, ung thư gan, ung thư bàng quang, ung thư tiền liệt tuyến.

1.2. Ảnh hưởng đến trung tâm thần kinh

Nhiều người thường thắc mắc rằng nhiễm độc asen có tác hại gì đến thần kinh không? Câu trả lời là có. Asen có thể tác động lên thần kinh, trí nhớ và chức năng trí tuệ của con người. Asen tích tụ trong cơ thể trong thời thơ ấu có thể gây ra những bất thường về thần kinh trong giai đoạn dậy thì và những thay đổi về thần kinh khi trưởng thành. 

Viêm dây thần kinh gây ảnh hưởng đến chức năng cảm giác của các dây thần kinh ngoại biên là một trong những biến chứng, hậu quả nhiễm asen gây ra. Nghiên cứu trên trẻ em Mexico đã chỉ ra mối liên quan giữa tình trạng phơi nhiễm asen và suy giảm trí nhớ dài hạn và thiếu hụt chỉ số thông minh bằng lời nói. Hơn nữa, triệu chứng và hậu quả nhiễm độc asen càng nghiêm trọng khi nồng độ phơi nhiễm asen càng cao. Tuy nhiên, tác động của độc tính có thể thay đổi tùy theo thời gian tiếp xúc với asen, liều lượng và các yếu tố dinh dưỡng khác.

1.3. Bệnh tiểu đường

Gần đây, khả năng phơi nhiễm asen ảnh hưởng đến tỷ lệ mắc bệnh tiểu đường đã được đưa ra. Đặc biệt, có báo cáo về mối liên quan giữa bệnh tiểu đường loại 2 xảy ra ở những người béo phì từ 40 tuổi trở lên và phơi nhiễm asen vô cơ. Các nghiên cứu được tiến hành tại Đài Loan báo cáo rằng tỷ lệ mắc bệnh tiểu đường đối với cư dân ở khu vực có mức nước uống chứa asen cao cao gấp 2 đến 5 lần so với những người không phơi nhiễm, điều này cho thấy asen có thể ảnh hưởng đến tỷ lệ mắc bệnh tiểu đường. 

Tuy nhiên, một nghiên cứu khác báo cáo không có mối liên quan nào. Người ta dự đoán rằng asen vô cơ có thể gây bệnh tiểu đường ở người, nhưng cần nghiên cứu thêm để làm sáng tỏ cơ chế tiềm ẩn này.

1.4. Tác động lên da

Một số nghiên cứu đã xem xét tỷ lệ mắc các rối loạn da khác nhau do tiếp xúc với asen. Những kết quả này từ các nghiên cứu cho thấy rằng việc tiếp xúc với các nồng độ asen khác nhau có thể gây các triệu chứng về da, tăng  nguy cơ ung thư da và liên quan đến các rối loạn trong giai đoạn tiền ung thư da.

1.5. Tác động lên tim mạch

Nhiều nghiên cứu báo cáo rằng asen có thể làm tăng tình trạng kết tập tiểu cầu, gia tăng sự hình thành huyết khối động mạch đóng vai trò quan trọng trong các bệnh tim mạch, đặc biệt là bệnh lý mạch vành. Nghiên cứu khác cũng báo cáo rằng việc uống nước uống có asen trong thời gian dài có thể làm tăng sự kết tụ của tiểu cầu và gây ra các bệnh tim mạch. Tuy nhiên, cần có thêm các nghiên cứu để xác định tính liên quan của những kết quả này ở người 

1.6. Tác động lên hệ sinh sản

Các biến chứng khi mang thai do tiếp xúc với asen từ nước uống đã được báo cáo. Đặc biệt, tỷ lệ tử vong ở thai nhi và sinh non tăng lên khi tiếp xúc với asen tăng lên. Người ta cũng phát hiện ra rằng tiếp xúc với asen trong thời kỳ mang thai ảnh hưởng đến bài tiết nước tiểu và sự phân bố các chất chuyển hóa, nó ảnh hưởng đến sự phát triển của thai nhi. Hơn nữa, những tác động này được cho là biểu hiện theo nhiều cách khác nhau tùy thuộc vào giai đoạn mang thai.

2. Cách nào giảm bớt tác hại của nhiễm độc asen?

Để giảm bớt tác hại của nhiễm độc asen đối với cơ thể bạn cần thực hiện các cách giảm thiểu tiếp xúc với asen. Hành động quan trọng nhất trong các cộng đồng bị ảnh hưởng bởi asen là ngăn ngừa tiếp xúc với asen bằng cách cung cấp nguồn nước an toàn để uống, chế biến thực phẩm và tưới tiêu cho cây lương thực. Có một số lựa chọn để giảm mức asen trong nước uống.

• Thay thế các nguồn nước có hàm lượng asen cao, chẳng hạn như nước ngầm, bằng các nguồn nước có hàm lượng asen thấp, an toàn về mặt vi sinh như nước mưa và nước mặt đã qua xử lý. Nước có hàm lượng asen thấp có thể được sử dụng để uống, nấu ăn và tưới tiêu, trong khi nước có hàm lượng asen cao có thể được sử dụng cho các mục đích khác như tắm rửa và giặt quần áo.
• Phân biệt giữa các nguồn asen cao và thấp. Ví dụ, kiểm tra nước để biết mức asen và sơn giếng ống hoặc bơm tay có màu khác nhau. Đây có thể là một biện pháp hiệu quả và ít tốn kém để nhanh chóng giảm tiếp xúc với asen khi đi kèm với giáo dục hiệu quả.
• Pha nước có hàm lượng asen thấp với nước có hàm lượng asen cao hơn để đạt được nồng độ asen ở mức chấp nhận được.
• Lắp đặt hệ thống loại bỏ asen – tập trung hoặc trong nước – và đảm bảo xử lý asen đã loại bỏ một cách thích hợp. Các công nghệ loại bỏ asen bao gồm oxy hóa, đông tụ-kết tủa, hấp thụ, trao đổi ion và kỹ thuật màng. Ngày càng có nhiều lựa chọn hiệu quả và chi phí thấp để loại bỏ asen khỏi nguồn cung cấp nhỏ hoặc hộ gia đình, mặc dù vẫn còn hạn chế về mức độ sử dụng hiệu quả các hệ thống như vậy trong thời gian dài.

3. Các điểm cần lưu ý để giảm hậu quả nhiễm độc asen

Asen có nhiều trong môi trường xung quanh chúng ta và có thể gây độc cho cơ thể. Vì vậy, để giảm hậu quả nhiễm độc asen đối với cơ thể, bạn cần lưu ý các điểm sau:

• Nên kiểm tra nồng độ asen trong nguồn nước sinh hoạt và tránh dùng nước có nồng độ asen cao
• Khi xuất hiện các triệu chứng nghi ngờ nhiễm độc asen, cần đến ngay cơ sở y tế để được chăm sóc sức khỏe kịp thời.
• Thực hiện các biện pháp an toàn lao động để hạn chế tối đa khả năng tiếp xúc với asen trong công nghiệp.
• Thường xuyên thải độc cơ thể để loại bỏ độc tố và nâng cao sức khoẻ.

Như vậy, hậu quả nhiễm độc asen nồng độ cao và lâu dài có thể gây ra những biến chứng nguy hiểm đối với sức khỏe con người. Vì vậy, bạn cần phải tăng cường sức khỏe, thường xuyên thải độc và hạn chế tiếp xúc với asen trong công việc và sinh hoạt hằng ngày.

Tài liệu tham khảo: Who.int, Ncbi.nlm.nih.gov