Đầu óc không tập trung được là bệnh gì?

Khi đầu óc không tập trung, chúng ta thường gặp khó khăn trong việc hoàn thành công việc hoặc học tập, điều này có thể là dấu hiệu của một số vấn đề sức khỏe. Tình trạng này có thể liên quan đến các bệnh lý khác nhau. Vậy không tập trung được là bệnh gì và cần làm gì để giúp cải thiện tình trạng này?

1. Đầu óc không tập trung có phải là bệnh không?

Câu hỏi được nhiều người đặt ra là không tập trung là bệnh gì hay đầu óc không tập trung có phải là bệnh không và vì sao? Bản thân tình trạng thiếu tập trung không được phân loại là bệnh, vì thế không có định nghĩa bệnh không tập trung. Tuy nhiên, nó có thể là triệu chứng hoặc kết quả của nhiều tình trạng hoặc yếu tố tiềm ẩn khác nhau. 

Mặc dù thỉnh thoảng mất tập trung là bình thường, nhưng tình trạng khó tập trung dai dẳng ảnh hưởng đến cuộc sống hàng ngày có thể cần phải tham khảo ý kiến ​​của các bác sĩ. Họ có thể giúp xác định xem có tình trạng tiềm ẩn nào cần được giải quyết hay không và đề xuất các phương pháp điều trị hoặc can thiệp phù hợp.

Tóm lại, mất tập trung không phải là một căn bệnh riêng lẻ hay nói cách khác không có “bệnh không tập trung”, nhưng nó có thể là triệu chứng đáng kể của nhiều tình trạng thể chất, tâm lý và môi trường khác nhau. Việc xác định và giải quyết nguyên nhân gốc rễ là điều cần thiết để cải thiện khả năng tập trung và chức năng nhận thức nói chung.

2. Tình trạng không tập trung liên quan đến bệnh lý gì?

Vậy không tập trung được là bệnh gì hay không tập trung là bệnh gì? Mất tập trung có thể là triệu chứng của nhiều bệnh và tình trạng khác nhau, mỗi bệnh có cơ chế và ý nghĩa riêng biệt. Ở đây, chúng ta sẽ tìm hiểu một số tình trạng y tế, tâm lý và thần kinh liên quan đến mất tập trung.

2.1. Tình trạng tâm lý

Rối loạn thiếu chú ý/tăng động (ADHD)

ADHD là tình trạng nổi tiếng nhất liên quan đến mất tập trung. Tình trạng này thường biểu hiện ở trẻ em và có thể kéo dài đến tuổi trưởng thành. Các triệu chứng bao gồm khó duy trì sự chú ý, tăng động và hành vi bốc đồng. ADHD được chia thành ba phân nhóm:

• Biểu hiện chủ yếu là mất tập trung: Chủ yếu là mất tập trung và không thể tập trung vào công việc.
• Biểu hiện chủ yếu là tăng động-bốc đồng: Biểu hiện bằng tăng động và hành vi bốc đồng mà không mất tập trung đáng kể.
• Biểu hiện kết hợp: Có cả mất tập trung và tăng động/bốc đồng.

Rối loạn lo âu

Lo lắng có thể ảnh hưởng nghiêm trọng đến khả năng tập trung. Những người mắc chứng rối loạn lo âu tổng quát (GAD), rối loạn lo âu xã hội hoặc rối loạn hoảng sợ thường thấy khó tập trung do lo lắng và căng thẳng dai dẳng. Trạng thái liên tục cảnh giác cao độ có thể làm nhiều người không thể tập trung vào công việc.

Trầm cảm

Trầm cảm là một tình trạng tâm lý nghiêm trọng khác liên quan đến chứng mất tập trung. Những người bị trầm cảm thường không hứng thú hoặc không thích thú với các hoạt động, cùng với khó khăn trong việc tập trung và ra quyết định. Điều này có thể làm suy yếu đáng kể chức năng hàng ngày.

2.2. Các tình trạng thần kinh

Mất trí

Mất trí bao gồm một nhóm các tình trạng đặc trưng bởi sự suy giảm chức năng nhận thức đủ nghiêm trọng để ảnh hưởng đến cuộc sống hàng ngày. Bệnh Alzheimer là dạng phổ biến nhất. Các triệu chứng bao gồm mất trí nhớ, lú lẫn và không thể tập trung vào công việc. Mất tập trung trong chứng mất trí thường là do suy giảm nhận thức nói chung.

Chấn thương sọ não (TBI)

TBI có thể là hậu quả của các cú đánh vào đầu hoặc chấn thương khác. Tùy thuộc vào mức độ nghiêm trọng, TBI có thể dẫn đến một loạt các suy giảm nhận thức, bao gồm không thể tập trung vào công việc, mất trí nhớ và khó khăn trong các chức năng điều hành. Thùy trán, rất quan trọng đối với sự chú ý và tập trung, đặc biệt dễ bị tổn thương.

Đột quỵ

Đột quỵ, xảy ra do nguồn cung cấp máu lên não bị gián đoạn, có thể dẫn đến nhiều khiếm khuyết về nhận thức. Tùy thuộc vào vùng não bị ảnh hưởng, đột quỵ có thể gây ra các vấn đề về sự chú ý, ngôn ngữ, trí nhớ và khả năng thể chất. Quá trình phục hồi và phục hồi chức năng thường tập trung vào việc lấy lại những chức năng đã mất này.

Động kinh

Động kinh là một rối loạn thần kinh đặc trưng bởi các cơn co giật tái phát. Những cơn co giật này có thể gây ra sự gián đoạn tạm thời trong chức năng não, dẫn đến các giai đoạn mất tập trung và các khó khăn về nhận thức khác. Một số loại thuốc được sử dụng để kiểm soát các cơn co giật cũng có thể ảnh hưởng đến khả năng tập trung.

2.3. Tình trạng bệnh lý khác

Rối loạn giấc ngủ

Các tình trạng như mất ngủ, ngưng thở khi ngủ và chứng ngủ rũ có thể dẫn đến tình trạng mệt mỏi đáng kể vào ban ngày, từ đó ảnh hưởng đến khả năng tập trung. Thiếu ngủ mãn tính có thể làm suy giảm các chức năng nhận thức, bao gồm sự chú ý, trí nhớ và không thể tập trung vào công việc.

Rối loạn tuyến giáp

Cả cường giáp (tuyến giáp hoạt động quá mức) và suy giáp (tuyến giáp hoạt động kém) đều có thể ảnh hưởng đến chức năng nhận thức. Đặc biệt, suy giáp có liên quan đến các triệu chứng như hay quên, chậm chạp về tinh thần và mất tập trung.

Hội chứng mệt mỏi mãn tính (CFS)

Hội chứng mệt mỏi mãn tính còn được gọi là viêm não tủy cơ (ME), đặc trưng bởi tình trạng mệt mỏi cực độ không cải thiện khi nghỉ ngơi. Suy giảm nhận thức, bao gồm khó khăn về sự chú ý và trí nhớ, là tình trạng phổ biến ở CFS.

2.4. Các yếu tố góp phần khác

Thuốc

Một số loại thuốc có thể có tác dụng phụ ảnh hưởng đến khả năng tập trung. Ví dụ, một số thuốc kháng histamin, thuốc giảm đau và thuốc tâm thần có thể gây buồn ngủ hoặc làm giảm nhận thức.

Lạm dụng chất gây nghiện

Lạm dụng các chất như rượu, ma túy hoặc một số loại thuốc theo toa có thể dẫn đến suy giảm nhận thức, bao gồm cả tình trạng mất tập trung. Lạm dụng chất gây nghiện trong thời gian dài có thể gây tổn thương lâu dài cho chức năng não.

Thiếu hụt dinh dưỡng

Thiếu hụt các chất dinh dưỡng thiết yếu, chẳng hạn như vitamin B12, sắt và axit béo omega-3, có thể ảnh hưởng đến sức khỏe não bộ và dẫn đến các vấn đề về nhận thức, bao gồm các vấn đề về sự chú ý và tập trung.

Căng thẳng

Căng thẳng mãn tính có thể dẫn đến nồng độ cortisol tăng cao, một loại hormone khi ở mức cao có thể làm suy yếu các chức năng nhận thức như sự chú ý, trí nhớ và khả năng giải quyết vấn đề.

Sự ​​mất tập trung có thể là triệu chứng của nhiều loại bệnh và tình trạng, bao gồm các lĩnh vực tâm lý, thần kinh và y tế. Việc xác định nguyên nhân cơ bản của sự mất tập trung là rất quan trọng để điều trị và quản lý hiệu quả. Nếu bạn hoặc người quen của bạn đang gặp khó khăn dai dẳng về khả năng tập trung, điều quan trọng là phải tìm kiếm lời khuyên y tế chuyên nghiệp để xác định phương án hành động phù hợp.

3. Cần làm gì khi gặp tình trạng không tập trung?

Mất tập trung có thể gây khó chịu và ảnh hưởng đáng kể đến cuộc sống hàng ngày. Giải quyết vấn đề này đòi hỏi một cách tiếp cận đa chiều, xem xét nhiều nguyên nhân và giải pháp tiềm ẩn. Sau đây là các chiến lược và mẹo giúp cải thiện khả năng tập trung:

3.1. Cải thiện môi trường sống

Giảm thiểu sự xao nhãng

Tạo một không gian làm việc không có sự xao nhãng. Điều này có thể bao gồm:

• Loại bỏ tiếng ồn: Sử dụng tai nghe chống ồn hoặc nghe tiếng ồn trắng để chặn tiếng ồn nền.
• Sắp xếp không gian của bạn: Giữ khu vực làm việc của bạn gọn gàng để giảm sự xao nhãng về mặt thị giác.
• Cai nghiện kỹ thuật số: Tắt thông báo trên điện thoại và máy tính của bạn. Sử dụng các ứng dụng chặn các trang web gây mất tập trung trong giờ làm việc.

Chiếu sáng phù hợp

Đảm bảo không gian làm việc của bạn được chiếu sáng tốt. Ánh sáng tự nhiên là lý tưởng, nhưng nếu không thể, hãy sử dụng ánh sáng nhân tạo thích hợp để giảm mỏi mắt và mệt mỏi.

3.2. Thiết lập thói quen lành mạnh

Tập thể dục thường xuyên

Hoạt động thể chất thúc đẩy lưu lượng máu lên não và có thể cải thiện chức năng nhận thức, bao gồm cả khả năng tập trung. Đặt mục tiêu tập thể dục vừa phải ít nhất 30 phút hầu hết các ngày trong tuần.

Chế độ ăn cân bằng

Ăn chế độ ăn giàu trái cây, rau, ngũ cốc nguyên hạt, protein nạc và chất béo lành mạnh. Một số loại thực phẩm được biết là hỗ trợ sức khỏe não bộ, chẳng hạn như:

• Axit béo Omega-3: Có trong cá, hạt lanh và quả óc chó.
• Chất chống oxy hóa: Có trong quả mọng, sô cô la đen và rau lá xanh.
• Vitamin B: Có trong ngũ cốc nguyên hạt, trứng và các loại đậu.

Giữ đủ nước

Mất nước có thể làm suy giảm chức năng nhận thức. Uống nhiều nước trong ngày để giữ đủ nước.

Ưu tiên giấc ngủ

Đặt mục tiêu ngủ đủ 7-9 tiếng mỗi đêm. Thiết lập thói quen ngủ đều đặn, tránh caffeine và đồ điện tử trước khi đi ngủ và tạo môi trường ngủ thoải mái.

3.3. Phát triển các kỹ năng quản lý thời gian hiệu quả

Chia nhỏ nhiệm vụ thành các bước nhỏ hơn

Những nhiệm vụ lớn có thể quá sức và dẫn đến trì hoãn. Chia nhỏ chúng thành các bước nhỏ hơn, dễ quản lý và giải quyết từng bước một.

Sử dụng các kỹ thuật quản lý thời gian

Các phương pháp như Kỹ thuật Pomodoro (làm việc trong 25 phút, sau đó nghỉ giải lao 5 phút) có thể giúp duy trì sự tập trung và ngăn ngừa kiệt sức.

Đặt ra các ưu tiên

Xác định các nhiệm vụ quan trọng nhất trong ngày và giải quyết chúng trước. Sử dụng các công cụ như danh sách việc cần làm, kế hoạch hoặc ứng dụng kỹ thuật số để theo dõi các nhiệm vụ và thời hạn của bạn.

3.4. Thực hành các kỹ thuật chánh niệm và thư giãn

Thiền chánh niệm

Thiền chánh niệm thường xuyên có thể cải thiện sự tập trung và giảm căng thẳng. Ngay cả một vài phút mỗi ngày cũng có thể tạo ra sự khác biệt đáng kể. Các ứng dụng như Headspace hoặc Calm cung cấp các buổi hướng dẫn.

Bài tập thở sâu

Thực hành thở sâu để làm dịu tâm trí và cải thiện khả năng tập trung. Các kỹ thuật như thở bằng cơ hoành hoặc phương pháp 4-7-8 có thể có lợi.

Nghỉ giải lao thường xuyên

Nghỉ giải lao ngắn trong giờ làm việc có thể giúp duy trì sự tập trung. Rời khỏi nơi làm việc, duỗi người hoặc đi bộ một đoạn ngắn để nạp lại năng lượng.

3.5. Rèn luyện nhận thức và các bài tập tinh thần

Trò chơi trí não

Tham gia các hoạt động thử thách trí não của bạn, chẳng hạn như giải đố, Sudoku, cờ vua hoặc trò chơi trí nhớ. Những hoạt động này có thể giúp cải thiện chức năng nhận thức, bao gồm cả khả năng chú ý và giải quyết vấn đề.

Học các kỹ năng mới

Học một điều gì đó mới, chẳng hạn như một nhạc cụ, một ngôn ngữ mới hoặc một sở thích, có thể kích thích não bộ của bạn và cải thiện khả năng tập trung.

3.6. Điều trị chuyên sâu

Liệu pháp và tư vấn

Nếu các yếu tố tâm lý như lo lắng hoặc trầm cảm ảnh hưởng đến khả năng tập trung của bạn, hãy cân nhắc tìm kiếm liệu pháp. Liệu pháp nhận thức – hành vi (CBT) đặc biệt hiệu quả trong việc giải quyết các vấn đề này.

Huấn luyện và hỗ trợ ADHD

Nếu bạn bị ADHD, hãy làm việc với một huấn luyện viên hoặc tham gia một nhóm hỗ trợ để cung cấp các chiến lược và hỗ trợ để kiểm soát các triệu chứng và cải thiện khả năng tập trung.

Thuốc theo toa

Đối với các tình trạng như ADHD hoặc lo lắng nghiêm trọng, bác sĩ có thể kê đơn thuốc có thể giúp cải thiện khả năng tập trung. Luôn tuân theo lời khuyên của bác sĩ và thảo luận về bất kỳ mối quan tâm nào về thuốc.

Thực phẩm bổ sung

Một số thực phẩm bổ sung, chẳng hạn như axit béo omega-3, bạch quả hoặc vitamin B12, được cho là hỗ trợ sức khỏe não bộ. Tham khảo ý kiến ​​của nhà cung cấp dịch vụ chăm sóc sức khỏe trước khi bắt đầu bất kỳ loại thực phẩm bổ sung mới nào.

Các giải pháp IV Therapy giúp trẻ hóa hệ thần kinh cũng là một lựa chọn mới nối giúp bạn cải thiện chức năng của hệ thống thần kinh. Từ đó, giúp hỗ trợ nâng đỡ sức khỏe tinh thần và góp phần điều trị tình trạng mất tập trung.

Cải thiện khả năng tập trung thường đòi hỏi một phương pháp tiếp cận toàn diện giải quyết cả tâm trí và cơ thể. Bằng cách xác định nguyên nhân cơ bản, tối ưu hóa môi trường của bạn, thiết lập thói quen lành mạnh, quản lý thời gian hiệu quả, thực hành chánh niệm, tham gia đào tạo nhận thức, tìm kiếm sự hỗ trợ chuyên nghiệp và cân nhắc dùng thuốc hoặc thực phẩm bổ sung, bạn có thể nâng cao

Việc không thể tập trung có thể xuất phát từ nhiều nguyên nhân khác nhau, bao gồm các vấn đề về sức khỏe tinh thần và thể chất. Để xử lý hiệu quả, điều quan trọng là nhận biết và chẩn đoán đúng nguyên nhân, từ đó áp dụng các biện pháp điều trị phù hợp. Quan tâm đến sức khỏe toàn diện và tìm kiếm sự hỗ trợ chuyên nghiệp khi cần thiết sẽ giúp bạn cải thiện tình trạng này và nâng cao chất lượng cuộc sống.

Tài liệu tham khảo: Healthline.com, Health.harvard.edu, Medicalnewstoday.com, Webmd.com, Zellerag.ch, Everlywell.com