Suy giảm trí nhớ là tình trạng khiến bạn gặp khó khăn trong việc ghi nhớ thông tin mới hoặc dần quên đi những thông tin đã biết. Tình trạng này nếu kéo dài có thể ảnh hưởng đến sức khỏe tinh thần và chất lượng cuộc sống của người bệnh. Vậy lý do bị giảm trí nhớ là gì và cách phòng tránh tình trạng trí nhớ bị giảm sút là gì?
1. Các lý do gây giảm trí nhớ là gì?
1.1 Trầm cảm
Trầm cảm là một trong những nguyên nhân khiến trí nhớ bị giảm sút. Khi bạn đang chán nản sẽ rất khó khăn để bạn tập trung vì mối bận tâm hiện tại là những cảm xúc tiêu cực kia. Trên thực tế, trầm cảm có thể xảy ra ở bất kỳ ai, kể cả trẻ con nếu chúng thường xuyên phải tiếp xúc với các tình huống căng thẳng trong thời gian dài.

Một số lý do có thể khiến bạn có nguy cơ bị trầm cảm như sự thiếu quan tâm từ gia đình, cái chết của người thân yêu hoặc thất bại trong công việc. Những cảm xúc tiêu cực như sự giận dữ, lo âu và sợ hãi có thể khiến bạn mau quên và mất khả năng tập trung.
1.2 Làm nhiều việc cùng lúc
Chúng ta thường có thói quen làm nhiều việc cùng một lúc với mong muốn hoàn thành công việc càng nhanh càng tốt. Nhiều người thường nghĩ đây là điều tốt nhưng nếu bạn duy trì thói quen này trong thời gian dài có thể dẫn đến căng thẳng và suy giảm trí nhớ. Trường hợp nghiêm trọng khi bạn tâm trí bạn bị quá tải với những công việc cần làm thì có thể dẫn đến rối loạn tâm thần.
Vì vậy, nếu bạn có dấu hiệu rối loạn tâm trí và trí nhớ kém thì bạn nên học cách tập trung vào một việc duy nhất tại một thời điểm. Bộ não của chúng ta chỉ có thể xử lý tốt một vấn đề trong một thời điểm và việc cùng lúc suy nghĩ nhiều vấn đề sẽ khiến não bộ hoạt động quá mức là lý do bị giảm trí nhớ.
1.3 Che giấu cảm xúc thật
Một số người có thói quen rèn luyện để che giấu cảm xúc thật của mình khỏi sự xấu hổ, sợ hãi hay tự hào. Họ thường có xu hướng bỏ qua khía cạnh tình cảm trong cuộc sống khiến họ mất gắn kết cảm xúc với suy nghĩ của bản thân. Điều này sẽ giúp họ hoàn thành công việc ngay cả khi cuộc sống của họ đang ở trong tình trạng hỗn độn. Tuy nhiên, tình trạng này có thể gây ra những hậu quả nghiêm trọng đối với trí nhớ của chính họ.
1.4 Lạm dụng chất gây nghiện
Tình trạng lạm dụng chất gây nghiện không chỉ ảnh hưởng đến thể chất và tâm lý mà còn có thể dẫn đến suy giảm trí nhớ. Nguyên nhân là do những chất này sẽ ảnh hưởng đến vùng hippocampus và một phần não đảm nhiệm chức năng nhận thức khiến trí nhớ kém dần đi.
Ngoài ra, một nghiên cứu cho thấy việc làm dụng rượu có thể gây ra nhiều vấn đề sức khỏe và tâm thần như trí nhớ bị giảm sút. Nguyên nhân là do khi rượu được hấp thụ vào cơ thể sẽ ngăn chặn quá trình oxy lưu thông lên não, theo thời gian tình trạng này sẽ gây ra những tác động tiêu cực lên toàn bộ hệ thần kinh trung ương.
1.5 Thiếu vitamin B1
Vitamin B1 là một chất dinh dưỡng cần thiết giúp cơ thể chuyển hóa thức ăn thành năng lượng. Ngoài ra, vitamin B1 còn có nhiệm vụ đảm bảo các chức năng bình thường của hệ thống thần kinh. Có một lượng lớn vitamin B1 nằm trong não bộ có nhiệm vụ duy trì việc sản xuất các dẫn truyền thần kinh có tác động đến trí nhớ, tâm trạng, suy nghĩ và sự chuyển động của chúng ta.
Tình trạng thiếu vitamin B1 sẽ gây ra hội chứng Wernicke-Korsakoff, là một loại rối loạn thần kinh dẫn đến việc mất trí nhớ ngắn hạn và dài hạn.
Vì vậy, để ngăn chặn tình trạng trí nhớ bị giảm sút do thiếu vitamin B1 thì bạn cần bổ sung đủ vitamin B1 thông qua chế độ ăn uống hàng ngày với lượng khuyến nghị là tối đa 1.2mg cho người lớn.
1.6 Thiếu ngủ
Giấc ngủ là thời gian để cơ thể và tâm trí bạn được nghỉ ngơi, giúp các tế bào và mô được sửa chữa và phục hồi. Bên cạnh đó, sóng não được tạo ra khi bạn ngủ là cơ chế quan trọng trong quá trình lưu trữ những ký ức trong bộ não.
Khi bạn không ngủ đủ giấc trong thời gian dài, những ký ức này không thể lưu trữ tại vỏ não trước trán dẫn đến sự lãng quên và mất trí nhớ ngắn hạn. Vì vậy, bạn nên ngủ đủ 7 đến 8 tiếng mỗi đêm để cải thiện trí nhớ và ngăn chặn vấn đề suy giảm nhận thức.
1.7 Bệnh tiểu đường
Những bệnh nhân mắc bệnh tiểu đường có khả năng gặp các vấn đề về trí nhớ như trí nhớ bị giảm sút. Nguyên nhân có thể do lượng đường cao trong máu làm tổn thương các mạch máu nhỏ trong não và nồng độ insulin cao làm tổn thương tế bào não.
Bạn có thể làm chậm quá trình suy giảm trí nhớ này bằng việc kiểm soát bệnh tiểu đường bằng thuốc, chế độ ăn uống lành mạnh và tập thể dục thường xuyên.
1.8 Hút thuốc lá
Hút thuốc lá được chứng minh là làm tăng nguy cơ mắc chứng mất trí nhớ do chất độc từ khói thuốc làm tổn thương mạch máu của não.
Bên cạnh đó, hút thuốc là còn làm tăng nguy cơ mắc bệnh đột quỵ, làm tổn thương não và gây ra tình trạng mất trí nhớ.
1.9 Bệnh tim mạch
Tình trạng xơ vữa động mạch với các mảng bám tích tụ trong động mạch sẽ làm chậm lưu lượng máu lên não, khiến bạn gặp khó khăn trong việc suy nghĩ rõ ràng và ghi nhớ mọi thứ.
Bên cạnh đó, xơ vữa động mạch cũng làm tăng nguy cơ mắc các bệnh lý tim mạch và đột quỵ não, cả 2 bệnh lý này đều làm tăng nguy cơ khiến trí nhớ bị giảm sút.
1.10 Tăng huyết áp
Tăng huyết áp cũng là một trong những lý do bị giảm trí nhớ. Nguyên nhân là do bệnh lý này làm tổn thương các mạch máu nhỏ trong não và làm tăng nguy cơ mắc đột quỵ não gây mất trí nhớ.
Bạn có thể làm chậm và ngăn chặn tình trạng suy giảm trí nhớ do tăng huyết áp thông qua việc kiểm soát huyết áp bằng chế độ ăn kiêng, tập thể dục và dùng thuốc hạ huyết áp.
1.11 Béo phì
Nếu chỉ số khối cơ thể BMI của bạn trên 30 kg/m2 ở tuổi trung niên thì bạn có nguy cơ mắc các chứng mất trí nhớ cao hơn so với những người có chỉ số BMI thấp hơn.
Tình trạng béo phì cũng làm tăng nguy cơ mắc các bệnh lý tim mạch và các vấn đề về trí nhớ. Vì vậy, bạn có thể phòng ngừa tình trạng suy giảm trí nhớ bằng việc duy trì cân nặng hợp lý.
1.12 Chấn thương đầu
Chấn thương sọ não có thể ảnh hưởng đến trí nhớ ngắn hạn của chúng ta. Bạn có thể quên các cuộc hẹn hoặc cảm thấy không chắc chắn về những gì bản thân đã làm trước đó.
Trong trường hợp chấn thương nhẹ trí nhớ sẽ dần dần phục hồi sau khi bạn nghỉ ngơi và dùng thuốc. Tuy nhiên, bạn cần tìm kiếm sự giúp đỡ của bác sĩ càng sớm càng tốt nếu xuất hiện triệu chứng nhìn mờ, chóng mặt, đau đầu dữ dội, lú lẫn hoặc buồn nôn.
2. Lý do giảm trí nhớ nào chúng ta có thể phòng ngừa?
Chúng ta đã biết được câu trả lời cho câu hỏi tại sao bị giảm trí nhớ. Có rất nhiều nguyên nhân dẫn đến tình trạng trí nhớ bị giảm sút, trong đó có những lý do chúng ta không thể chủ động phòng ngừa. Tuy nhiên, cũng có những lý do bị giảm trí nhớ bạn hoàn toàn có thể phòng ngừa, bao gồm:
- Làm việc nhiều việc cùng một lúc.
- Không bộc lộ cảm xúc thật của bản thân.
- Sử dụng chất gây nghiện.
- Chế độ ăn uống không đủ chất dinh dưỡng.
- Mất ngủ kéo dài.
- Hút thuốc lá.
- Thừa cân béo phì.
Đây là những lý do bị giảm trí nhớ bạn có thể chủ động phòng ngừa để giảm nguy cơ mắc suy giảm trí nhớ.

3. Phải làm gì để phòng tránh suy giảm trí nhớ?
Một số biện pháp giúp chúng ta phòng tránh tình trạng suy giảm trí nhớ, bao gồm:
3.1 Tập thể dục thường xuyên
Thường xuyên rèn luyện thể lực từ lâu đã được biết có vai trò rất lớn trong việc bảo vệ sức khỏe hệ thần kinh. Các nhà khoa học đã chứng minh rằng tập thể dục sẽ giúp cải thiện sức khỏe tổng thể và chức năng của não bộ, đồng thời có thể làm chậm quá trình mất trí nhớ.
Một nghiên cứu đã chỉ ra rằng tình trạng suy giảm trí nhớ ở những người ít vận động nhiều gấp đôi so với nhóm người thường xuyên vận động.
3.2 Chế độ ăn uống lành mạnh
Lạm dụng rượu bia đã được chứng minh có tác động không tốt đến sức khỏe não bộ. Vì vậy, hạn chế tiêu thụ rượu bia không chỉ tốt cho sức khỏe tim mạch mà còn giúp duy trì sự minh mẫn của não bộ.
Bên cạnh đó, chế độ ăn uống lành mạnh với ít muối, ít đường và nhiều thực phẩm chứa omega-3 có thể góp phần nâng cao sức khỏe não bộ.
3.3 Thường xuyên học thêm những điều mới
Một trong những cách hiệu quả để duy trì sự minh mẫn là cho phép não bộ học hỏi những điều mới thường xuyên. Quá trình học hỏi này có thể chỉ cần tập trung vào những điều đơn giản như học một chức năng mới trên điện thoại thông minh hay đánh răng bằng tay không thuận.
Học thêm những điều mới là một trong những cách rèn luyện não bộ tốt nhất vì khi già đi những tế bào thần kinh có xu hướng mất kết nối. Do đó, khi bạn học thêm những điều mới thì não bộ sẽ tạo ra các kết nối tế bào não mới. Điều này giúp não bộ duy trì sự minh mẫn và giảm tình trạng suy giảm trí nhớ.
3.4 Ngủ đủ giấc
Não bộ của chúng ta cũng cần được nghỉ ngơi thư giãn sau thời gian học tập và làm việc căng thẳng. Do đó, có một giấc ngủ ngon đóng vai trò rất quan trọng trong việc giúp cơ thể chúng ta tái tạo và phục hồi.
Để tránh làm gián đoạn giấc ngủ bạn không nên uống nước có chứa caffeine vào bữa trưa và hạn chế sử dụng thiết bị điện tử trước khi đi ngủ.
3.5 Không hút thuốc lá
Hút thuốc lá không chỉ làm tăng khả năng mắc bệnh ung thư mà còn góp phần làm tăng nguy cơ mắc suy giảm trí nhớ. Nguyên nhân là do thuốc lá làm tăng nồng độ homocystein trong huyết tương dẫn đến tăng nguy cơ mắc bệnh Alzheimer, đột quỵ, suy giảm trí nhớ và suy giảm nhận thức.
3.6 Duy trì huyết áp bình thường
Một trong những yếu tố nguy cơ của tình trạng suy giảm trí nhớ là tăng huyết áp. Một nghiên cứu tại Anh vào năm 2018 đã chỉ ra rằng huyết áp cao có liên quan đến việc tăng nguy cơ mắc suy giảm trí nhớ. Nguyên nhân là do tình trạng tăng huyết áp gây ra những cơn đột quỵ nhỏ làm hạn chế lưu lượng máu đến não gây tổn thương chất trắng của não. Chính những tổn thương não nào sẽ góp phần làm cho trí nhớ bị giảm sút.
3.7 Duy trì cân nặng hợp lý
Kiểm soát cân nặng hợp lý có thể giúp chúng ta chống lại tình trạng suy giảm trí nhớ. Lý tưởng nhất là duy trì chỉ số khối cơ thể BMI trong khoảng từ 18.5 đến 24.9 kg/m2, tương ứng với cân nặng được cho là bình thường.
Cân nặng thường xuyên thay đổi thất thường sẽ khiến chúng ra có nguy cơ cao mắc tình trạng suy giảm trí nhớ.
Bài viết đã cho chúng ta biết được lý do tại sao bị giảm trí nhớ và cách phòng tránh tình trạng này. Trầm cảm, thiếu vitamin B1, thiếu ngủ, lạm dụng chất gây nghiện, tăng huyết áp, đái tháo đường,… đều là những nguyên nhân góp phần gây ra tình trạng suy giảm trí nhớ. Tuy nhiên, chúng ta hoàn toàn có thể phòng tránh suy giảm trí nhớ bằng chế độ ăn uống lành mạnh, tập thể dục, ngủ đủ giấc, duy trì huyết áp và cân nặng hợp lý.
Bài viết của: Chu Yến Nhi