Vì sao bạn bị mệt mỏi ăn không tiêu? Làm gì cho khỏe?

Mệt mỏi ăn không tiêu là một triệu chứng không hề hiếm gặp, bất kỳ ai trong chúng ta đều đã trải qua triệu chứng khó chịu này, tuy nhiên không phải ai cũng biết vì sao mình bị mệt mỏi ăn không tiêu và phải làm gì cho mau khỏe?

1. Vì sao bạn bị mệt mỏi ăn không tiêu? Các nguyên nhân nào gây ra vấn đề này?

Mọi người đều thỉnh thoảng gặp phải chứng mệt mỏi ăn không tiêu. Đây là một nhóm các triệu chứng tiêu hóa thường xảy ra cùng một lúc, chẳng hạn như:

• Đau, cảm giác nóng rát khó chịu ở vùng bụng trên;
• Cảm thấy no quá sớm khi ăn;
• Cảm thấy no khó chịu sau khi ăn.

Thỉnh thoảng mệt mỏi ăn không tiêu là bình thường, nhưng đôi khi nó xảy ra thường xuyên trong vài tuần hoặc vài tháng . Trong trường hợp này, nó có thể là dấu hiệu của một vấn đề tiềm ẩn. Chứng mệt mỏi ăn không tiêu thường xuyên xảy ra do ăn một bữa ăn lớn hoặc nhiều chất béo. Các triệu chứng khó tiêu xuất hiện vì bữa ăn nhiều món và nhiều chất béo khiến hệ tiêu hóa của bạn phải làm việc vất vả hơn. Dạ dày của bạn căng ra, túi mật và tuyến tụy của bạn co lại, và tất cả chúng đều tạo ra lượng dịch tiêu hóa lớn có thể gây kích ứng dạ dày của bạn.

Tình trạng mệt mỏi ăn không tiêu kéo dài hơn một bữa ăn hoặc tình trạng mệt mỏi ăn không ngon đến rồi đi có thể do lối sống của bạn, tình trạng bệnh lý hoặc loại thuốc bạn dùng thường xuyên. Đôi khi, người ta bị chứng khó tiêu dai dẳng mà không liên quan đến bất kỳ yếu tố nào trong số này. Loại khó tiêu này được gọi là chứng khó tiêu chức năng hoặc khó tiêu không loét.

Một số yếu tố lối sống có thể gây mệt mỏi ăn không ngon, khó tiêu bao gồm:

• Ăn quá nhiều, ăn quá nhanh hoặc ăn trong lúc căng thẳng;
• Ăn những thực phẩm mà cơ thể bạn khó tiêu hóa (không dung nạp thức ăn);
• Hút thuốc hoặc sử dụng sản phẩm tương tự thuốc lá.

Nếu bạn ăn bất kỳ thứ nào trong số này thường xuyên, hãy ngừng ăn chúng một thời gian để xem cơ thể bạn cải thiện như thế nào. Bên cạnh đó, một số thực phẩm có thể gây ra chứng trào ngược axit, gây mệt mỏi ăn không tiêu như: 

• Đồ ăn béo và chiên
• Thức ăn cay
• Thực phẩm có nhiều axit như trái cây họ cam quýt, cà chua, nước sốt cà chua và giấm
• Rượu bia
• Đồ uống có ga
• Caffeine
• Sô cô la
• Hành
• Bạc hà

Một số tình trạng bệnh lý có thể gây mệt mỏi ăn không tiêu bao gồm :

• Hội chứng ruột kích thích (IBS);
• Vết loét tiêu hóa;
• Bệnh trào ngược dạ dày thực quản;
• Quá nhiều axit dạ dày (hypochlorhydria);
• Liệt dạ dày;
• Sưng viêm niêm mạc dạ dày;
• Thoát vị gián đoạn (khi dạ dày của bạn bị đẩy qua cơ hoành – cơ quan giúp bạn thở);
• Nhiễm trùng dạ dày do vi khuẩn;
• Rối loạn ăn uống, chán ăn hoặc cuồng ăn;
• Sỏi mật và sưng túi mật (viêm túi mật);
• Viêm tụy mãn tính (sưng tuyến tụy);
• Tình trạng tự miễn dịch, chẳng hạn như bệnh tuyến giáp hoặc bệnh celiac;
• Thai kỳ;
• Ung thư dạ dày (rất hiếm).

Một số loại thuốc và thực phẩm bổ sung có thể gây kích ứng thực quản hoặc gây ra các triệu chứng mệt mỏi ăn không tiêu khác bao gồm :

• Một số loại kháng sinh, chẳng hạn như tetracyclin và clindamycin;
• Bisphosphonates (được sử dụng để làm chậm quá trình mất xương trong bệnh loãng xương), chẳng hạn như alendronate (Binosto, Fosamax), ibandronate (Boniva) và Risedronate (Actonel);
• Chất bổ sung sắt;
• Bổ sung kali;
• Quinidin;
• Thuốc chống viêm không steroid (NSAID) như aspirin, ibuprofen và naproxen;
• Thuốc kháng cholinergic (được sử dụng cho bàng quang hoạt động quá mức và IBS), chẳng hạn như oxybutynin;
• Thuốc chống trầm cảm ba vòng, như amitriptyline và doxepin (Silenor);
• Thuốc cao huyết áp và điều trị bệnh tim, chẳng hạn như thuốc chẹn kênh canxi, statin, thuốc ức chế men chuyển angiotensin (ACE) và nitrat;
• Progesterone (được sử dụng trong một số loại thuốc tránh thai và liệu pháp thay thế hormone);
• Thuốc giảm đau opioid, chẳng hạn như codein và hydrocodone;
• Thuốc an thần như diazepam (Valium) và temazepam (Restoril);
• Theophylline (dùng làm thuốc điều trị bệnh phổi tắc nghẽn mạn tính và hen suyễn).

Ngoài ra, mệt mỏi ăn không tiêu là tình trạng thường gặp khi mang thai. Bạn có nhiều khả năng mắc bệnh này khi mang thai vì:

• Thay đổi nội tiết tố
• Em bé đang lớn đang ép vào bụng bạn
• Các cơ giữa dạ dày và thực quản thư giãn, tạo điều kiện cho axit dạ dày trào ngược lên
• Nếu bạn bị khó tiêu trước khi mang thai hoặc đã từng mang thai trước đó, bạn có thể dễ bị khó tiêu hơn những người mang thai khác.
• Bạn có thể bị khó tiêu hoặc ợ chua bất cứ lúc nào trong thai kỳ, nhưng nguy cơ cao hơn là sau khoảng 12 tuần.

2. Mệt mỏi ăn gì cho khỏe?

Mệt mỏi ăn gì cho khỏe? Việc điều trị mệt mỏi ăn uống gì thường phụ thuộc vào nguyên nhân gây ra các triệu chứng của bạn. Bạn có thể giảm bớt các triệu chứng của mình bằng cách:

• Thay đổi cách thức và những gì bạn ăn uống, chẳng hạn như tránh các thực phẩm gây khó tiêu;
• Thử các liệu pháp tâm lý để giúp kiểm soát mọi lo lắng, trầm cảm hoặc căng thẳng có thể gây ra chứng mệt mỏi ăn không tiêu của bạn;
• Dùng thuốc không kê đơn (OTC) hoặc thuốc theo toa để điều trị chứng khó tiêu hoặc trào ngược axit, chẳng hạn như thuốc kháng axit, thuốc chẹn histamine, thuốc ức chế bơm proton PPI hoặc các kháng sinh.

Thay đổi lối sống có thể giúp giảm chứng mệt mỏi ăn không tiêu. Hãy thử những điều này để xem chúng có giúp ích cho bạn không:

• Ăn nhiều bữa nhỏ  tần suất thường xuyên hơn trong ngày;
• Nhai thức ăn chậm và kỹ trước khi nuốt;
• Cố gắng không nhai khi há miệng, không nói chuyện trong khi nhai hoặc ăn quá nhanh. Điều này khiến bạn nuốt quá nhiều không khí, có thể làm cho các triệu chứng của bạn trở nên tồi tệ hơn;
• Tránh đồ uống và thực phẩm có thể gây khó tiêu, chẳng hạn như caffeine, rượu, trái cây họ cam quýt, cà chua, thực phẩm nhiều gia vị và thực phẩm chiên hoặc béo;
• Đừng nằm xuống ngay sau khi ăn. Đợi ít nhất 3 giờ sau bữa ăn cuối cùng trong ngày trước khi đi ngủ;
• Ngủ kê cao đầu (ít nhất 6 inch) so với chân và dùng gối để chống đỡ;
• Điều này sẽ giúp cho dịch tiêu hóa chảy vào ruột thay vì vào thực quản;
• Nếu căng thẳng là nguyên nhân gây ra chứng mệt mỏi ăn không tiêu của bạn, hãy học các phương pháp mới để kiểm soát căng thẳng;
• Nếu bạn hút thuốc, hãy bỏ thuốc lá. Hút thuốc lá có thể gây kích ứng niêm mạc tại dạ dày;
• Đạt và duy trì cân nặng khỏe mạnh: Trọng lượng tăng thêm gây áp lực lên dạ dày và thực quản dưới. Tập thể dục thường xuyên không chỉ giúp bạn có được cân nặng khỏe mạnh mà còn có thể giúp bạn tiêu hóa thức ăn tốt hơn.

Nếu bạn không cảm thấy tốt hơn sau khi thử những thay đổi này, hãy nói chuyện với bác sĩ. Họ có thể kê đơn thuốc cho bạn hoặc đề xuất một loại thuốc OTC tốt để giúp giảm bớt các triệu chứng của bạn.

• Thuốc kháng axit trung hòa hoặc bù đắp axit dạ dày gây khó tiêu. Đừng dùng chúng nhiều hơn một vài lần một tuần. Thuốc kháng axit OTC phổ biến là:
  • Canxi cacbonat (Rolaids, Tums)
  • Simethicon (Maalox, Mylanta)
  • Natri bicarbonate (Alka-Seltzer)

• Thuốc chẹn histamin (H2) làm giảm lượng axit mà dạ dày của bạn tạo ra, vì vậy chúng có thể ngăn chặn các triệu chứng khó tiêu, chúng mất từ ​​​​1 – 3 giờ để có hiệu lực và có tác dụng kéo dài trong vài giờ sau đó. Nếu bạn dùng bất kỳ loại thuốc theo toa nào, hãy hỏi bác sĩ hoặc dược sĩ trước khi sử dụng thuốc chẹn H2 vì chúng có thể tương tác với một số loại thuốc khác. Thuốc chẹn H2 phổ biến bao gồm: 
  • Cimetidin (Tagamet HB)
  • Famotidine (Pepcid AC)
  • Nizatidine (Axid AR)
  • Ranitidine (Zantac 75).

• Thuốc ức chế bơm proton (PPI) làm giảm lượng axit mà dạ dày của bạn tạo ra. Chúng có thể tốt cho những người bị chứng khó tiêu và ợ nóng. Bạn có thể sử dụng thuốc tối đa 14 ngày và tối đa 3 lần mỗi năm. Chúng có thể tương tác với các loại thuốc khác, vì vậy hãy kiểm tra với bác sĩ hoặc dược sĩ trước khi sử dụng. Các PPI phổ biến nhất mà bạn có thể mua không cần kê đơn là: 
  • Esomeprazole (Nexium)
  • Lansoprazole (Prevcid)
  • Omeprazole (Prilosec, Zegerid)
  • Pantoprazole (Protonix)
  • Rabeprazole (AcipHex)

• Thuốc kháng sinh sẽ tiêu diệt vi khuẩn H. pylori nếu đó là nguyên nhân gây ra các triệu chứng của bạn. Bác sĩ thường sẽ cho bạn kết hợp hai loại kháng sinh, bao gồm:
  • Amoxicilin
  • Clarithromycin
  • Metronidazol
  • Tetracycline
  • Tinidazol

• Thuốc kích thích nhu động có thể giúp dạ dày của bạn trống nhanh hơn nếu bạn bị khó tiêu do dạ dày làm trống chậm (liệt dạ dày) bao gồm:
  • Bethanechol (Urecholine)
  • Metoclopramide (Reglan)

3. Mệt mỏi ăn không tiêu kéo dài, khi nào là bất thường cần đi khám?

Thỉnh thoảng bị đầy bụng, mệt mỏi ăn không tiêu, bạn có thể kiểm soát bằng cách thay đổi lối sống. Nhưng nếu bạn thường xuyên bị đầy bụng khó tiêu kéo dài hoặc kèm theo các triệu chứng khác thì bạn nên đi khám. Vì chứng mệt mỏi ăn không tiêu có thể là dấu hiệu của một vấn đề sức khỏe nghiêm trọng hơn, hãy gọi cho bác sĩ nếu bạn có bất kỳ triệu chứng nào sau đây:

• Chứng khó tiêu dai dẳng không thuyên giảm khi dùng thuốc kháng axit hoặc nếu bạn đang dùng thuốc kháng axit thường xuyên
• Khó nuốt
• Cảm giác tức ngực hoặc khó thở
• Buồn nôn và ói mửa
• Nôn mửa, nôn ra máu hoặc nôn mửa trông giống như bã cà phê
• Phân đen, hắc ín hoặc có thể nhìn thấy máu trong phân
• Giảm cân, đặc biệt nếu bạn không hề cố gắng giảm cân

Lưu ý, các triệu chứng tương tự như mệt mỏi ăn không tiêu có thể do cơn đau tim gây ra. Nếu bạn bắt đầu có các triệu chứng khó tiêu kèm theo khó thở, đổ mồ hôi, đau ngực hoặc cơn đau có thể đau lan xuống hàm, cổ hoặc cánh tay, hãy gọi cấp cứu ngay lập tức.

Các triệu chứng cần lưu ý:

• Đau bụng dữ dội;
• Táo bón hoặc tiêu chảy kéo dài;
• Giảm cân không rõ nguyên nhân;
• Chán ăn;
• Nôn nhiều lần;
• Nôn ra máu;
• Đi ngoài phân đen;
• Khó nuốt;
• Mệt mỏi hoặc suy nhược;
• Khó thở, đổ mồ hôi;
• Đau tức ngực lan đến cánh tay, cổ, hàm.

Hy vọng những thông tin trong bài viết trên giúp bạn hiểu hơn vì sao bạn mệt mỏi ăn không tiêu để từ đó biết cách điều chỉnh và có thể đến các trung tâm y tế thăm khám kịp thời, tránh gây ra những biến chứng nguy hiểm.