Bị mất nước gây đau đầu không?

Mất nước là tình trạng phổ biến nhưng thường bị bỏ qua, đặc biệt trong những ngày nắng nóng hoặc khi tham gia các hoạt động thể chất. Một trong những hệ quả không thể không nhắc đến của việc thiếu nước là đau đầu. Vậy nguyên nhân nào khiến mất nước gây đau đầu và cải thiện tình trạng này như thế nào?

1. Các nguyên nhân khiến mất nước gây đau đầu

Cơ thể mất nước (dehydration) là tình trạng khi cơ thể không đủ lượng nước cần thiết để duy trì các chức năng sinh lý bình thường. Nước chiếm khoảng 60% trọng lượng cơ thể và đóng vai trò quan trọng trong hầu hết các quá trình sống, bao gồm duy trì nhiệt độ cơ thể, hỗ trợ hệ tiêu hóa, điều hòa huyết áp và vận chuyển chất dinh dưỡng, oxy đến các tế bào. 

Nguyên nhân mất nước có thể do mất nước qua mồ hôi, tiêu chảy, nôn mửa, tiểu tiện thường xuyên và không uống đủ nước. Cơ thể mất nước thường có 3 cấp độ chính: mất nước nhẹ (khoảng 1-2% lượng nước cơ thể), mất nước trung bình (khoảng 3-5% lượng nước cơ thể ) và mất nước nghiêm trọng (trên 5% lượng nước của cơ thể). 

Thiếu nước có gây đau đầu không? Mất nước là một trong những nguyên nhân phổ biến gây ra đau đầu. Nguyên nhân của mất nước gây đau đầu bao gồm: 

• Giảm lưu lượng máu và oxy đến não. Mất nước khiến lượng máu giảm do giảm thể tích tuần hoàn. Điều này ảnh hưởng đến áp suất máu và khả năng cung cấp oxy cho não. Khi não thiếu oxy, các mạch máu có thể co lại hoặc giãn ra, dẫn đến sự thay đổi áp lực, từ đó gây đau đầu.
• Kích hoạt thụ thể đau sẽ gây đau đầu do mất nước. Khi mất nước, cơ thể kích hoạt các thụ thể đau gọi là nociceptors. Các thụ thể này có thể được kích hoạt bởi sự thay đổi trong môi trường bên trong cơ thể, bao gồm sự co bóp mạch máu, làm phát sinh cảm giác đau đầu.
• Giảm sản xuất serotonin. Serotonin là một chất dẫn truyền thần kinh có vai trò điều chỉnh cảm giác đau. Khi mất nước, việc sản xuất serotonin bị giảm, làm giảm khả năng kiểm soát cơn đau và có thể làm tăng nguy cơ đau đầu.
• Ảnh hưởng đến nhiệt độ cơ thể và gây mệt mỏi. Mất nước cũng ảnh hưởng đến nhiệt độ cơ thể. Khi cơ thể mất nước, khả năng điều chỉnh nhiệt độ trở nên kém hiệu quả hơn, làm tăng nguy cơ nóng bức và căng thẳng, có thể gây ra đau đầu. Thêm vào đó, mất nước còn làm tăng mệt mỏi, làm giảm sức đề kháng cơ thể với các yếu tố gây căng thẳng, dẫn đến đau đầu.

Mất nước gây đau đầu có thể thông qua nhiều cơ chế như giảm lưu lượng máu và oxy đến não, mất cân bằng điện giải, kích hoạt thụ thể đau, thay đổi serotonin, và tăng căng thẳng nhiệt. Để tránh tình trạng này, duy trì mức nước cơ thể hợp lý là rất quan trọng. Các nghiên cứu khoa học đã chỉ ra rằng việc bổ sung nước kịp thời có thể giúp giảm thiểu hoặc ngăn ngừa đau đầu do mất nước.

2. Các dấu hiệu của đau đầu do cơ thể thiếu nước? 

Thiếu nước gây đau đầu có những đặc điểm riêng biệt giúp phân biệt với các loại đau đầu khác. Các dấu hiệu đặc trưng của đau đầu do mất nước bao gồm:

• Vị trí đau đầu thường ở vùng trán và sau đầu. Đau đầu do mất nước thường xuất hiện ở vùng trán, phía trước đầu hoặc phía sau đầu, gần gáy. Cơn đau có thể lan dọc từ trán xuống vùng thái dương và đôi khi tới cổ. Đây là điểm phân biệt với đau nửa đầu, thường gây đau một bên đầu.
• Cảm giác đau âm ỉ, nặng nề, kéo dài. Cơn đau đầu do thiếu nước có xu hướng là cảm giác đau âm ỉ, không dữ dội hoặc đột ngột, và có thể kéo dài nếu tình trạng mất nước không được khắc phục. Điều này khác biệt so với các cơn đau đầu căng thẳng, thường đau như bị ép hoặc siết mạnh, hoặc đau nửa đầu, thường gây đau nhói và dữ dội.
• Cơn đau tăng khi di chuyển. Một đặc điểm đặc trưng của đau đầu do mất nước là cơn đau thường tăng khi bạn di chuyển, đặc biệt khi thay đổi tư thế đột ngột như đứng dậy, cúi xuống, hoặc đi bộ. Điều này xảy ra do sự thay đổi áp lực bên trong não và hệ tuần hoàn khi lượng nước trong cơ thể giảm. Đây là một khác biệt lớn so với nhiều dạng đau đầu khác.
• Khát nước dữ dội kèm theo. Đau đầu do mất nước gần như luôn kèm theo khát nước, điều này rất hiếm gặp ở các loại đau đầu khác. Bạn sẽ cảm thấy miệng khô, môi khô, và có nhu cầu uống nước ngay lập tức. Đây là dấu hiệu cảnh báo trực tiếp rằng cơ thể đang thiếu nước và cần được bù nước.
• Da khô, tiểu ít và nước tiểu đậm màu. Các dấu hiệu ngoại vi liên quan đến mất nước như da khô, mất tính đàn hồi, tiểu ít và nước tiểu màu vàng đậm thường đi kèm với đau đầu do mất nước. Các dấu hiệu này không xuất hiện ở các loại đau đầu khác, chẳng hạn như đau đầu do căng thẳng hay đau nửa đầu.
• Mệt mỏi, uể oải đi kèm. Ngoài đau đầu, bạn sẽ cảm thấy mệt mỏi, uể oải và thiếu năng lượng khi mất nước. Điều này là do lượng máu và oxy đến não bị giảm sút. Đau đầu do căng thẳng hoặc đau nửa đầu không nhất thiết gây ra cảm giác mệt mỏi liên quan trực tiếp đến mất nước.
• Đau đầu có thể thuyên giảm nhanh khi uống nước. Một trong những cách phân biệt rõ nhất giữa đau đầu do mất nước và các loại đau đầu khác là việc bổ sung nước có thể nhanh chóng làm giảm triệu chứng. Nếu bạn uống một lượng nước đầy đủ và cơn đau giảm dần, đây là dấu hiệu rõ ràng cho thấy mất nước chính là nguyên nhân. Các loại đau đầu khác thường không thuyên giảm ngay khi uống nước.
• Khả năng tập trung kém. Bạn có thể gặp khó khăn trong việc tập trung và cảm thấy suy giảm khả năng tư duy khi bị đau đầu do mất nước. Tuy các loại đau đầu khác cũng có thể ảnh hưởng đến khả năng tập trung, nhưng kết hợp với khát nước và các triệu chứng khác, đây là dấu hiệu của mất nước.
• Không có triệu chứng điển hình của đau nửa đầu. Mất nước gây đau đầu thường không kèm theo các triệu chứng điển hình của đau nửa đầu như buồn nôn, nhạy cảm với ánh sáng hoặc âm thanh, và đau nhói một bên đầu. Do đó, nếu không có các dấu hiệu này, bạn có thể nghi ngờ rằng mất nước là nguyên nhân.
• Đau tăng sau khi hoạt động thể chất. Nếu bạn vừa tập thể dục, vận động mạnh, hoặc ở trong môi trường nóng bức, bạn có nguy cơ bị đau đầu do mất nước cao hơn. Điều này là do cơ thể mất nhiều nước qua mồ hôi, và nếu không bổ sung đủ nước, cơn đau đầu sẽ xuất hiện sau hoạt động thể chất.. 

3. Đối tượng nguy cơ dễ bị đau đầu do mất nước

Một số nhóm đối tượng có nguy cơ cao dễ bị đau đầu do mất nước hơn so với người bình thường. Những nhóm đối tượng chính:

• Người cao tuổi: Người cao tuổi dễ bị mất nước do nhiều lý do, trong đó có sự giảm khả năng cảm nhận khát. Ở tuổi già, cảm giác khát trở nên kém nhạy bén hơn, khiến họ không uống đủ nước dù cơ thể cần. Thêm vào đó, chức năng thận suy giảm cũng khiến họ không giữ được nước tốt như ở tuổi trẻ, làm tăng nguy cơ mất nước và đau đầu.
• Trẻ em và trẻ sơ sinh: Trẻ em và trẻ sơ sinh có nhu cầu nước cao hơn so với người lớn, nhưng khả năng điều tiết nhiệt độ cơ thể và lượng nước trong cơ thể chưa phát triển hoàn chỉnh. Trẻ dễ bị mất nước khi bị tiêu chảy, sốt cao, hoặc hoạt động thể chất mà không được bổ sung đủ nước. Trẻ em cũng thường khó diễn đạt cảm giác khát, dẫn đến mất nước mà không được nhận biết kịp thời, từ đó gây đau đầu.
• Người hoạt động thể chất cường độ cao: Những người tập thể dục hoặc tham gia vào các hoạt động thể thao cường độ cao thường mất nước qua mồ hôi nhiều hơn. Nếu không được bổ sung nước kịp thời, họ dễ bị mất nước và dẫn đến đau đầu. Điều này đặc biệt phổ biến với các vận động viên hoặc người tập thể hình mà không chú trọng đến việc cung cấp đủ nước trong quá trình tập luyện.
• Người sống và làm việc trong môi trường nóng bức: Những người sống hoặc làm việc trong điều kiện thời tiết nóng, hoặc môi trường làm việc có nhiệt độ cao (như công nhân xây dựng, thợ cơ khí) dễ bị mất nước do ra mồ hôi nhiều. Khi cơ thể không được bổ sung đủ nước, họ dễ gặp tình trạng mất nước, gây ra đau đầu.
• Phụ nữ mang thai và cho con bú: Phụ nữ mang thai và cho con bú có nhu cầu nước tăng lên để hỗ trợ các quá trình sinh lý của cơ thể như tạo ra nước ối và sản xuất sữa. Nếu không uống đủ nước, phụ nữ trong nhóm này dễ gặp tình trạng mất nước, dẫn đến đau đầu. Hơn nữa, việc chăm sóc trẻ sơ sinh cũng có thể khiến phụ nữ ít chú ý đến việc uống nước đủ.
• Người sử dụng thuốc lợi tiểu: Một số người dùng thuốc lợi tiểu (thường được chỉ định cho các bệnh như huyết áp cao, phù nề) dễ bị mất nước do thuốc làm tăng lượng nước thải ra qua tiểu tiện. Nếu không bù đắp đủ lượng nước đã mất, họ dễ bị mất nước và đau đầu.
• Người bị bệnh tiêu chảy, nôn mửa hoặc sốt cao: Các bệnh lý gây mất nước như tiêu chảy, nôn mửa, hoặc sốt cao làm cơ thể mất đi một lượng lớn nước và chất điện giải. Nếu không bù nước đầy đủ, các triệu chứng như đau đầu do mất nước sẽ dễ xuất hiện. Trẻ em và người cao tuổi đặc biệt nhạy cảm với loại mất nước này.
• Người mắc bệnh mãn tính: Những người mắc bệnh mãn tính như tiểu đường, bệnh thận hoặc rối loạn tiêu hóa dễ bị mất nước do ảnh hưởng của bệnh lý. Chẳng hạn, người tiểu đường không kiểm soát tốt có thể tiểu nhiều và mất nước nhanh chóng. Việc này làm tăng nguy cơ đau đầu do mất nước ở nhóm này.
• Người uống nhiều rượu: Rượu là một chất lợi tiểu tự nhiên, gây tăng bài tiết nước tiểu và làm cơ thể mất nước nhanh hơn. Những người uống nhiều rượu, đặc biệt sau những buổi tiệc kéo dài, thường bị đau đầu do mất nước vào ngày hôm sau (còn gọi là đau đầu do “say rượu”).
• Người làm việc căng thẳng, quên uống nước: Những người có công việc yêu cầu cao về trí óc và sức lực, hoặc phải làm việc căng thẳng trong thời gian dài, thường có xu hướng quên uống nước. Điều này dễ dẫn đến tình trạng mất nước, đặc biệt khi làm việc trong môi trường máy lạnh hoặc nhiệt độ cao.
• Người nhịn ăn hoặc thực hiện chế độ ăn uống khắt khe: Những người thực hiện các chế độ nhịn ăn hoặc kiêng khem khắt khe dễ bị mất nước, đặc biệt nếu họ không bổ sung nước thay thế cho các loại thực phẩm có chứa nước. Tình trạng này dễ dẫn đến đau đầu do thiếu nước, đặc biệt nếu cơ thể không nhận đủ lượng nước cần thiết từ thực phẩm và nước uống.

4. Cách phòng tránh và xử lý khi bị đau đầu do mất nước 

Đau đầu do mất nước là một vấn đề phổ biến nhưng hoàn toàn có thể phòng tránh và xử lý hiệu quả. Cách phòng tránh và biện pháp xử lý khi uống ít nước gây đau đầu:

4.1. Cách phòng tránh đau đầu do mất nước

• Uống đủ nước hàng ngày: Để duy trì mức nước hợp lý trong cơ thể, bạn nên uống ít nhất 2-3 lít nước mỗi ngày (tuỳ thuộc vào hoạt động và khí hậu). Đặc biệt trong những ngày nóng bức hoặc khi tập luyện thể thao, lượng nước cần bổ sung có thể tăng lên.
• Sử dụng thực phẩm giàu nước: Bổ sung trái cây và rau củ chứa nhiều nước như dưa hấu, dưa chuột, cam, và các loại rau xanh vào chế độ ăn uống hàng ngày để tăng cường lượng nước cơ thể hấp thụ.
• Tránh đồ uống có chứa caffeine và cồn: Caffeine và cồn có thể làm tăng nguy cơ mất nước, do đó, hạn chế tiêu thụ những loại đồ uống này là cần thiết.
• Theo dõi dấu hiệu mất nước: Chú ý đến các dấu hiệu như khát nước, miệng khô, nước tiểu màu vàng đậm, và các triệu chứng khác để bù nước kịp thời.
• Bổ sung điện giải khi cần thiết: Trong những ngày bạn hoạt động thể chất nhiều hoặc sau khi bị tiêu chảy, việc bổ sung điện giải thông qua nước uống hoặc đồ uống thể thao có thể giúp cơ thể hồi phục nhanh chóng.

4.2. Cách xử lý khi bị đau đầu do mất nước

• Bổ sung nước ngay lập tức: Khi cảm thấy đau đầu do mất nước, việc đầu tiên là bổ sung nước. Uống nước từ từ nhưng liên tục cho đến khi cảm thấy đỡ hơn.
• Nghỉ ngơi trong môi trường thoáng đãng: Tìm một nơi yên tĩnh, thoáng đãng để nghỉ ngơi. Tránh tiếp xúc với ánh sáng chói hoặc tiếng ồn lớn có thể làm cơn đau nặng thêm.
• Sử dụng dịch vụ truyền nước qua tĩnh mạch: Phương pháp này giúp cung cấp nước và điện giải trực tiếp vào cơ thể một cách nhanh chóng và hiệu quả. Lợi ích của việc truyền nước qua tĩnh mạch giúp cơ thể hấp thụ nước một cách nhanh chóng và hiệu quả, giảm thiểu tình trạng mất nước trong thời gian ngắn. Điều này đặc biệt hữu ích khi bạn cần cải thiện tình trạng sức khỏe nhanh chóng.

Đau đầu do mất nước có thể được phòng tránh và xử lý hiệu quả bằng cách duy trì mức nước cơ thể hợp lý. Nếu gặp tình trạng đau đầu do mất nước, việc bổ sung nước kịp thời qua uống hoặc sử dụng dịch vụ truyền nước của Drip Hydration sẽ giúp cải thiện tình trạng nhanh chóng. 

Nguồn: health.harvard.edu – healthline.com – webmd.com