Acid pantothenic là gì? Lợi ích và vai trò cần biết

Acid pantothenic, còn gọi là vitamin B5, là dưỡng chất thiết yếu giúp cơ thể chuyển hóa thức ăn thành năng lượng, hỗ trợ tái tạo tế bào và duy trì làn da khỏe mạnh. Việc hiểu rõ acid pantothenic là gì không chỉ giúp bạn bổ sung đúng cách mà còn tối ưu sức khỏe, tăng cường sức đề kháng và cải thiện hiệu suất hoạt động hằng ngày.

Acid pantothenic là gì?

Nhiều người không biết Pantothenic acid là chất gì? Thực tế, Acid pantothenic, còn được biết đến với tên gọi vitamin B5, là một loại vitamin nhóm B tan trong nước, có mặt trong nhiều loại thực phẩm từ cả thực vật và động vật. Nhờ vậy, cơ thể có thể dễ dàng hấp thu vitamin B5 qua chế độ ăn hằng ngày.

Công dụng của acid pantothenic là gì?

Acid pantothenic (vitamin B5) có vai trò thiết yếu trong nhiều hoạt động sống của cơ thể. Nó giúp:

• Hỗ trợ chuyển hóa năng lượng: Vitamin B5 là thành phần của Coenzyme A – chất giúp chuyển hóa carbohydrate, protein và chất béo thành năng lượng. Nhờ đó, cơ thể luôn duy trì được sức bền và sự tỉnh táo trong suốt ngày dài.
• Tăng cường hoạt động thần kinh: Acid pantothenic góp phần sản xuất acetylcholine – chất dẫn truyền thần kinh giúp cải thiện trí nhớ, sự tập trung và khả năng phản ứng của hệ thần kinh.
• Tham gia tổng hợp hormone: Vitamin B5 hỗ trợ tuyến thượng thận sản xuất các hormone steroid như cortisol, testosterone và estrogen. Đây là nhóm hormone giúp cơ thể kiểm soát căng thẳng, cân bằng nội tiết và duy trì sinh lực.
• Tăng cường miễn dịch và tái tạo tế bào: Acid pantothenic giúp cơ thể chống lại vi khuẩn, thúc đẩy quá trình phục hồi mô tổn thương và tái tạo tế bào mới, góp phần duy trì sức khỏe toàn thân.
• Lợi ích đối với da và tóc: Vitamin B5 là thành phần an toàn, phù hợp cho mọi loại da, kể cả da nhạy cảm. Nó không gây bít tắc lỗ chân lông hay nổi mụn, nên thường được sử dụng trong serum, kem dưỡng ẩm và mặt nạ.
  • Cấp ẩm tự nhiên: Pantothenic acid giúp da giữ nước, củng cố hàng rào bảo vệ da, ngăn khô ráp và bong tróc, mang lại làn da mềm mịn và đàn hồi.
  • Chống lão hóa: Dexpanthenol – dạng hoạt động của acid pantothenic – kích thích sản xuất collagen, glycan và elastin, làm giảm nếp nhăn và cải thiện độ săn chắc của da.
  • Giảm viêm, làm dịu da: Vitamin B5 còn có khả năng kháng viêm, giảm đỏ da và bảo vệ da khỏi tác hại của tia UV, giúp làn da luôn tươi trẻ, khỏe mạnh và rạng rỡ từ bên trong.

Acid pantothenic có trong thực phẩm nào?

Acid pantothenic (vitamin B5) là dưỡng chất thiết yếu có mặt trong cả thực phẩm nguồn gốc động vật và thực vật, giúp duy trì sức khỏe toàn thân một cách tự nhiên.

Nguồn thực phẩm động vật

Vitamin B5 có nhiều trong gan bò, gan gà, thịt nạc (bò, heo, gà), các loại cá béo như cá hồi, cá ngừ, cá thu, cùng trứng, sữa và các sản phẩm từ sữa. Đây là nhóm thực phẩm giúp cơ thể dễ hấp thu vitamin B5 với sinh khả dụng cao.

Nguồn thực phẩm thực vật

Acid pantothenic cũng hiện diện trong nhiều loại thực vật, đặc biệt là nấm (nấm mỡ, nấm hương, nấm linh chi), bơ, khoai lang, súp lơ xanh, ngũ cốc nguyên hạt (gạo lứt, yến mạch, lúa mì nguyên cám), cùng các loại đậu và hạt như đậu Hà Lan, đậu phộng, hạt hướng dương.

Bổ sung đều đặn các thực phẩm giàu vitamin B5 không chỉ giúp tăng cường hệ miễn dịch, hỗ trợ gan và hệ thần kinh hoạt động hiệu quả mà còn nuôi dưỡng làn da, mái tóc và móng khỏe đẹp – mang lại lợi ích toàn diện từ bên trong ra bên ngoài.

Liều dùng khuyến nghị và cách bổ sung acid pantothenic an toàn

Lượng acid pantothenic (vitamin B5) cần thiết mỗi ngày phụ thuộc vào độ tuổi và tình trạng sức khỏe của từng người. Theo khuyến nghị dinh dưỡng:

• Người trưởng thành cần khoảng 5 mg/ngày.
• Phụ nữ mang thai cần khoảng 6 mg/ngày, và phụ nữ đang cho con bú cần 7mg/ngày để đáp ứng nhu cầu tăng cao của cơ thể.
• Trẻ em và thanh thiếu niên cần từ 2–4 mg/ngày, tùy theo độ tuổi.

Vitamin B5 có thể được bổ sung thông qua chế độ ăn đa dạng với các thực phẩm như thịt, cá, trứng, sữa, nấm, ngũ cốc nguyên hạt, và các loại đậu. Với những người có nhu cầu cao hơn (như người căng thẳng, mệt mỏi kéo dài, hay da tóc yếu), có thể sử dụng thực phẩm bổ sung hoặc dịch truyền vitamin tổng hợp dưới sự hướng dẫn của bác sĩ.

Acid pantothenic là vitamin tan trong nước, nên cơ thể ít khi bị thừa. Tuy nhiên, việc bổ sung liều cao kéo dài mà không theo dõi có thể gây rối loạn tiêu hóa nhẹ. Vì vậy, để đảm bảo an toàn và hiệu quả, bạn nên bổ sung vitamin B5 đúng liều, đúng cách và kết hợp với chế độ ăn uống lành mạnh.

Cơ chế “vàng” của Acid Pantothenic (B5): Vai trò Coenzyme A trong chu trình Krebs và thải độc gan

Acid pantothenic (B5) trong cơ thể được chuyển hóa thành Coenzyme A (CoA) – một phân tử then chốt trong việc tạo năng lượng và thải độc.

Tạo năng lượng từ các chất dinh dưỡng:

• Oxy hóa glucose: Khi cơ thể phân giải carbohydrate, pyruvat từ đường được chuyển thành Acetyl-CoA nhờ enzyme pyruvate dehydrogenase. Quá trình này là “cửa ngõ vàng” giúp glucose bước vào chu trình Krebs, sinh ra năng lượng dưới dạng NADH.
• Chu trình Krebs: Acetyl-CoA kết hợp với oxaloacetate tạo citrate, trải qua nhiều phản ứng để sinh năng lượng dưới dạng NADH, FADH₂ và GTP. Trong quá trình này, CoA được tái sinh, giúp duy trì liên tục việc chuyển hóa năng lượng thành ATP – “nhiên liệu” chính của tế bào.

Vai trò trong thải độc gan:

• Phản ứng liên hợp (conjugation): CoA giúp kích hoạt các axit hữu cơ, thuốc hay độc chất thành dạng acyl-CoA, dễ kết hợp với glycin, glutathione hay sulfat để biến thành hợp chất tan trong nước, thải ra ngoài qua mật hoặc nước tiểu.
• Chuyển hóa chất lạ (xenobiotic): CoA tham gia pha II của chuyển hóa thuốc, biến đổi độc chất thành dạng dễ tan trong nước, tăng tốc thải độc qua gan.
• Chống stress oxy hóa: CoA phối hợp với enzyme, glutathione và NADPH giúp cân bằng oxi hóa-khử trong tế bào gan, bảo vệ gan khỏi tổn thương do stress oxy hóa.

Phân biệt giữa B5 đường uống và B5 (Dexpanthenol) đường Tiêm/Truyền tĩnh mạch: Lựa chọn tối ưu cho việc hấp thụ

Cả B5 đường uống và B5 (Dexpanthenol) đường Tiêm/Truyền tĩnh mạch đều có những ưu và nhược điểm riêng:

 Đường uống:

• Acid pantothenic thường có trong viên uống hoặc các chế phẩm vitamin B tổng hợp.
• Khi uống, vitamin B5 chủ yếu bổ sung dinh dưỡng, hỗ trợ sức khỏe tổng thể, chứ không dùng để điều trị bệnh cấp tính.
• Liều tham khảo: người lớn ~5–10 mg/ngày, có thể lên đến 50–100mg/ngày trong trường hợp thiếu vitamin.

Đường tiêm/truyền tĩnh mạch:

• Hấp thụ trực tiếp vào máu, bỏ qua hệ tiêu hóa, giúp đạt nồng độ nhanh và hiệu quả hơn.
• Thường dùng khi cần tác dụng nhanh: kích thích nhu động ruột sau phẫu thuật, điều trị liệt ruột tạm thời, hỗ trợ rụng tóc.
• Liều tham khảo: 250–500 mg/ngày, truyền tĩnh mạch chậm; trong điều trị vết thương hoặc bỏng, liều có thể cao hơn theo hướng dẫn bác sĩ.

Lựa chọn đường dùng:

• Đường uống: Thích hợp bổ sung dinh dưỡng hàng ngày, hỗ trợ sức khỏe tổng thể.
• Đường tiêm/truyền tĩnh mạch: Tối ưu khi cần tác dụng nhanh, hiệu quả cao.

Dù được biết đến với nhiều vai trò quan trọng trong cơ thể, từ hỗ trợ chuyển hóa năng lượng đến duy trì sức khỏe da, tóc và thần kinh, nhiều người vẫn chưa thực sự hiểu rõ acid pantothenic là gì. Hiểu đúng về acid pantothenic sẽ giúp bạn bổ sung hợp lý, từ chế độ ăn uống đến các sản phẩm bổ sung, để cơ thể luôn khỏe mạnh và năng động.

Nguồn tham khảo:

• https://nutritionsource.hsph.harvard.edu/pantothenic-acid-vitamin-b5/
  
• https://www.nutritionadvance.com/foods-high-in-vitamin-b5/
  
• https://www.drugs.com/pro/dexpanthenol.html