Vì sao trào ngược axit dạ dày gây viêm họng, buồn nôn và ho?

Trào ngược axit dạ dày là tình trạng axit và các chất tiêu hóa chảy ngược từ dạ dày lên thực quản, gây ra nhiều vấn đề phiền toái. Ngoài các triệu chứng như ợ nóng, đau ngực, một số trường hợp trào ngược axit dạ dày gây viêm họng, buồn nôn và ho. Hiểu được mối liên hệ giữa trào ngược axit dạ dày và các triệu chứng này rất quan trọng để có cách điều trị hiệu quả.

1. Vì sao trào ngược axit dạ dày gây viêm họng, buồn nôn và ho mãn tính?

Trào ngược axit, còn được gọi là bệnh trào ngược dạ dày thực quản (GERD), là tình trạng axit dạ dày thường xuyên chảy ngược vào thực quản, ống nối miệng và dạ dày. Sự trào ngược axit này có thể gây kích ứng niêm mạc thực quản và gây ra nhiều triệu chứng khác nhau. Trong số những triệu chứng này, đau họng, buồn nôn và ho mãn tính là khá phổ biến. Vậy lý do vì sao những triệu chứng này lại xảy ra trong bối cảnh trào ngược axit?

1.1. Đau họng

Đau họng hay viêm họng do trào ngược axit thường được mô tả là cảm giác nóng rát. Nó có thể liên tục hoặc không liên tục. Đau họng liên quan đến trào ngược axit chủ yếu là do kích ứng và viêm màng nhầy của cổ họng do hàm lượng axit trong dạ dày. 

Ngoài đau họng, người bệnh cũng có thể cảm thấy khàn giọng, do axit ảnh hưởng đến dây thanh âm, dẫn đến khàn giọng hoặc thay đổi giọng nói. Hoặc một vài trường hợp đặc biệt có thể đi kèm thêm cảm giác khó nuốt

1.2. Buồn nôn 

Trào ngược dạ dày buồn nôn cũng là một tình trạng thường gặp. Buồn nôn là một triệu chứng phổ biến khác của trào ngược axit và nó có thể do một số cơ chế gây ra:

• Kích thích thực quản: Khi axit trào ngược trở lại thực quản, nó sẽ kích thích niêm mạc gây buồn nôn.
• Trì hoãn việc làm rỗng dạ dày: Trong một số trường hợp, GERD có liên quan đến việc làm rỗng dạ dày bị trì hoãn, trong đó dạ dày mất nhiều thời gian hơn để làm trống dạ dày vào ruột non. Điều này có thể gây ra cảm giác no, đầy hơi và buồn nôn.
• Kích thích dây thần kinh phế vị: Trào ngược dạ dày buồn nôn xuất phát từ kích thích dây thần kinh phế vị. Dây thần kinh phế vị, điều khiển nhiều chức năng của hệ tiêu hóa, có thể bị kích thích bởi axit trong thực quản. Sự kích thích này dẫn đến buồn nôn và nôn.
• Vị axit: Vị axit trong miệng, thường được mô tả là chua hoặc đắng, cũng có thể góp phần gây ra cảm giác buồn nôn.

1.3. Ho mãn tính

Ho mãn tính là tình trạng ho dai dẳng kéo dài vài tuần hoặc lâu hơn. Đối với trào ngược dạ dày hay bị ho nguyên nhân là do:

• Kích ứng trực tiếp: Trào ngược dạ dày gây ho do kích thích trực tiếp từ axit dạ dày. Khi axit đi lên thực quản và đến cổ họng hoặc thậm chí đường hô hấp, có thể gây kích ứng trực tiếp. Điều này kích hoạt phản xạ ho khi cơ thể cố gắng loại bỏ chất gây kích ứng.
• Hít vi mô: Một lượng nhỏ axit có thể bị hít vào phổi, gây viêm và ho mãn tính. Điều này có nhiều khả năng xảy ra khi nằm hoặc trong khi ngủ.
• Phản xạ thực quản-não: Trào ngược dạ dày gây ho do các phản xạ thực quản – não. Có một con đường phản xạ được gọi là phản xạ thực quản – não, trong đó sự kích thích ở thực quản có thể gây ho qua hệ thống thần kinh trung ương.
• Chảy nước mũi sau: Như đã đề cập trước đó, chảy nước mũi sau do trào ngược axit cũng có thể góp phần gây ho mãn tính. Chất nhầy chảy xuống phía sau cổ họng gây kích ứng đường thở và gây ho.

Ho trong trào ngược axit dạ dày kéo dài hơn 8 tuần, thường nặng hơn vào ban đêm hoặc sau bữa ăn. Ho mãn tính cũng có thể dẫn đến khàn giọng hoặc đau họng theo thời gian.

2. Cách khắc phục các triệu chứng của trào ngược axit dạ dày

Điều trị và kiểm soát các triệu chứng trào ngược axit bao gồm phương pháp tiếp cận nhiều mặt, kết hợp thay đổi lối sống, điều chỉnh chế độ ăn uống, thuốc men và trong một số trường hợp có thể thực hiện các thủ tục y tế. Dưới đây là một số cách để khắc phục tình trạng này:

2.1. Thay đổi chế độ ăn uống

Tránh thực phẩm kích thích. Một số thực phẩm và đồ uống có thể gây trào ngược axit như: thức ăn cay, thực phẩm đồ chiên, rượu bia… Cách tốt nhất người bệnh nên thay đổi chế độ ăn theo những gợi ý sau:

• Ăn nhiều bữa nhỏ: Bữa ăn lớn có thể làm tăng áp lực dạ dày và khả năng trào ngược. Vì thế nên ăn các bữa ăn nhỏ hơn, thường xuyên hơn có thể làm giảm nguy cơ này.
• Thời điểm dùng bữa: Tránh ăn nhiều bữa hoặc ăn vặt sát giờ đi ngủ. Cố gắng ăn xong ít nhất 2-3 giờ trước khi nằm.
• Nhai kỹ: Nhai kỹ thức ăn có thể hỗ trợ tiêu hóa và giảm nguy cơ trào ngược.
• Đứng thẳng sau khi ăn: Đứng thẳng ít nhất một giờ sau khi ăn để giúp ngăn ngừa axit trào ngược lên thực quản.

2.2. Quản lý cân nặng

Cân nặng dư thừa có thể gây áp lực lên bụng, đẩy dạ dày lên và khiến axit trào ngược lên thực quản. Đạt được và duy trì cân nặng khỏe mạnh thông qua chế độ ăn uống cân bằng và tập thể dục thường xuyên có thể làm giảm đáng kể các triệu chứng trào ngược.

2.3. Kiểm soát căng thẳng 

Căng thẳng có thể làm trầm trọng thêm các triệu chứng trào ngược axit. Các kỹ thuật như yoga, thiền và các bài tập thở sâu có thể giúp kiểm soát mức độ căng thẳng.

2.4. Nâng đầu giường

Nâng đầu giường lên 6 đến 8 inch có thể giúp ngăn axit trào ngược trong khi ngủ. Điều này có thể được thực hiện bằng cách sử dụng:

• Kê giường
• Một chiếc gối nệm
• Khung giường có thể điều chỉnh

2.5. Cai thuốc lá và rượu bia

Hút thuốc có thể làm suy yếu cơ thắt thực quản và tăng sản xuất axit trong dạ dày. Bỏ hút thuốc giúp cải thiện các triệu chứng trào ngược và sức khỏe tổng thể.

Bên cạnh đó rượu cũng có thể làm thư giãn cơ thắt thực quản và tăng sản xuất axit. Giảm hoặc loại bỏ lượng rượu có thể cải thiện các triệu chứng.

2.6. Điều trị thuốc

Trong một số trường hợp người bệnh cần sử dụng đến thuốc để cải thiện tình trạng bệnh. Một số loại thuốc được khuyến cáo sử dụng trong trường hợp này như: thuốc kháng axit, thuốc chặn H2, thuốc ức chế bơm proton (PPI), thuốc ức chế H2 và PPI mạnh hơn…

Tóm lại, giải quyết các triệu chứng trào ngược axit, chẳng hạn như đau họng, buồn nôn và ho mãn tính, đòi hỏi một cách tiếp cận toàn diện bao gồm thay đổi lối sống, điều chỉnh chế độ ăn uống, dùng thuốc và đôi khi là các thủ tục y tế. Bằng cách hiểu rõ các cơ chế cơ bản và các tác nhân gây trào ngược axit, các cá nhân có thể thực hiện các bước chủ động để kiểm soát các triệu chứng của mình một cách hiệu quả. 

Nguồn: medicalnewstoday.com – my.clevelandclinic.org – hopkinsmedicine.org