Tìm hiểu axit amin là gì và lý do sử dụng?

Có thể bạn đã thấy thuật ngữ axit amin trên các sản phẩm như bột dinh dưỡng thể thao hay hỗn hợp đồ uống, nhưng vai trò của chúng không chỉ giới hạn trong lĩnh vực thể thao. Vậy, axit amin thực chất là gì và tại sao cơ thể lại cần chúng? Hãy cùng khám phá chi tiết qua bài viết sau đây.

1. Khái niệm axit amin là gì?

Axit amin là một nhóm gồm 20 hợp chất hữu cơ có những đặc điểm cấu tạo nhất định. Được xem là ‘khối xây dựng’ của protein trong cả thực vật và động vật, axit amin đóng vai trò cơ bản và tham gia vào nhiều phản ứng hóa học trên khắp cơ thể, giúp duy trì các chức năng bình thường của cơ thể.

2. Axit Amin thực hiện nhiệm vụ gì?

Các axit amin được phân thành ba loại: thiết yếu, không thiết yếu và có điều kiện, tùy thuộc vào nguồn gốc chúng từ cơ thể.

2.1. Các axit Amin thiết yếu

Cơ thể không tự sản xuất axit amin thiết yếu, do đó chúng phải được bổ sung từ bên ngoài qua thực phẩm hoặc chất bổ sung. Phần lớn mọi người có thể cung cấp đủ axit amin thiết yếu thông qua chế độ ăn uống. Các axit amin thiết yếu bao gồm:

• Histidine: cần thiết cho việc tạo ra histamin, một chất do hệ thống miễn dịch sản xuất để bảo vệ cơ thể khỏi các tác nhân gây dị ứng. Histamin cũng là một chất dẫn truyền thần kinh, hỗ trợ giao tiếp giữa các dây thần kinh và đóng vai trò quan trọng trong tiêu hóa.
• Isoleucine: là một axit amin chuỗi nhánh, chủ yếu có trong các protein cơ bắp. Nó quan trọng cho hệ thống miễn dịch, tăng trưởng và trao đổi chất, cung cấp năng lượng và kích thích cơ bắp.
• Leucine: tương tự isoleucine, leucine là axit amin chuỗi nhánh quan trọng cho sự phát triển cơ bắp và sản xuất năng lượng. Nó cần thiết cho việc chữa lành và sửa chữa cơ, da và xương.
• Lysine: hỗ trợ sản xuất carnitine, một chất dinh dưỡng giúp chuyển hóa axit béo thành năng lượng. Nó thúc đẩy tăng trưởng và hình thành collagen, duy trì làn da, sụn, gân và xương khỏe mạnh.
• Methionine: tham gia sản xuất protein trong tế bào và tạo cysteine, một axit amin không thiết yếu. Methionine cũng sản xuất các phân tử chứa lưu huỳnh quan trọng cho nhiều chức năng cơ thể.
• Phenylalanine: giúp sản xuất các phân tử cần thiết cho sức khỏe tinh thần, bao gồm tyrosine, adrenaline, noradrenaline và dopamine, ảnh hưởng đến trí nhớ, học tập và cảm giác vui vẻ.
• Threonine: quan trọng cho việc sản xuất collagen, mô cơ và elastin. Nó thúc đẩy xương và men răng chắc khỏe, giúp lành vết thương nhanh và tạo cục máu đông.
• Tryptophan: được sử dụng để tạo melatonin và serotonin, điều chỉnh chu kỳ giấc ngủ và kiểm soát tâm trạng, sự thèm ăn và cơn đau. Nó cũng sản xuất vitamin B3, thúc đẩy quá trình trao đổi chất và sản xuất DNA.
• Valine: là một axit amin chuỗi nhánh quan trọng cho sự tái tạo và phát triển cơ bắp, có thể được chuyển hóa thay cho glucose khi cần thiết. Valine bảo vệ lớp vỏ myelin của dây thần kinh, hỗ trợ điều trị các vấn đề thần kinh.

2.2. Các axit Amin không thiết yếu

Cơ thể có thể tự sản xuất các axit amin không thiết yếu dù có ăn thực phẩm chứa chúng hay không. Các axit amin không thiết yếu bao gồm:

• Alanine: hỗ trợ phá vỡ vitamin B6 và tryptophan, tạo carnosine ngăn ngừa tích tụ axit lactic trong cơ.
• Asparagine: quan trọng cho sản xuất glycoprotein và sức khỏe gan, truyền tín hiệu trong hệ thần kinh trung ương, giúp giảm mệt mỏi.
• Axit aspartic: hỗ trợ sản xuất kháng thể, điều chỉnh testosterone, sản xuất tinh trùng và chu kỳ kinh nguyệt, giúp hệ thần kinh truyền tín hiệu.
• Axit glutamic: cần thiết cho sản xuất glutamate, hỗ trợ giao tiếp giữa các tế bào thần kinh, cải thiện học tập và trí nhớ.

2.3. Các axit amin có điều kiện

Những axit amin này chỉ được sản xuất khi cơ thể đối phó với bệnh tật hoặc căng thẳng. Các axit amin có điều kiện bao gồm:

• Arginine: tăng sản xuất tế bào T, hỗ trợ miễn dịch, giải phóng insulin và hormone tăng trưởng, trung hòa amoniac trong gan, thúc đẩy chữa bệnh.
• Cysteine: đóng vai trò chất giải độc và chống oxy hóa, cần thiết cho sản xuất beta-keratin trong tóc, da và móng tay, giúp duy trì độ đàn hồi của da.
• Glutamine: thúc đẩy tạo protein cho mô cơ, cung cấp nhiên liệu cho tế bào bạch cầu, bảo vệ niêm mạc ruột và hỗ trợ giải độc gan.
• Tyrosine: cần thiết cho sản xuất hóa chất trong não, bao gồm adrenaline, noradrenaline và dopamine, là thành phần của hormone tuyến giáp.
• Glycine: là thành phần chính của collagen, cần thiết cho dây chằng, máu, xương, cơ và da khỏe mạnh, cung cấp năng lượng cho cơ bắp.
• Ornithine: thúc đẩy chức năng chu trình urê, hỗ trợ loại bỏ amoniac dư thừa, hỗ trợ phục hồi sau khi tập luyện và sau khi say rượu.
• Proline: giúp hấp thụ sốc và giảm ma sát ở khớp, chữa lành sụn, giảm huyết áp.
• Serine: hoạt động như chất điều hòa thần kinh trong não, tăng cường tác dụng của các hóa chất khác, hỗ trợ chống suy giảm nhận thức.

3. Lợi ích của axit amin là gì?

Một chế độ ăn uống cân bằng có thể giúp bạn đảm bảo cung cấp đủ axit amin thiết yếu và không thiết yếu suốt cả ngày. Nếu cơ thể thiếu axit amin, việc sản xuất protein sẽ bị ảnh hưởng, dẫn đến suy yếu hoặc thoái hóa protein trong cơ và mô. Axit amin đóng vai trò quan trọng trong hầu hết các hệ thống cơ thể, bao gồm:

• Hỗ trợ tạo và phát triển cơ bắp, mô liên kết và da.
• Duy trì trương lực cơ và sức mạnh mô.
• Hỗ trợ quá trình sửa chữa.
• Giúp tiêu hóa bình thường.
• Cung cấp năng lượng cho cơ thể.
• Điều chỉnh tâm trạng thông qua sản xuất hormone.
• Sản xuất chất dẫn truyền thần kinh.
• Giúp duy trì làn da, tóc và móng khỏe mạnh.

Axit amin là những khối xây dựng của protein. Chúng liên kết với nhau để tạo thành các chuỗi nhỏ gọi là peptit, rồi tiếp tục kết hợp thành protein hoàn chỉnh. Điều này hỗ trợ chức năng của hầu hết các bộ phận cơ thể, làm cho axit amin trở nên cần thiết cho mọi người.

3.1. Thành tích trong thể thao

Các vận động viên và những người thường xuyên tập luyện thường được khuyên dùng các chất bổ sung protein và axit amin để cải thiện hiệu suất và duy trì sức mạnh cơ bắp. Axit amin có thể hỗ trợ hoạt động thể thao theo nhiều cách:

• Tăng khả năng chịu đau trong khi tập luyện, giúp vận động viên có thể tiếp tục rèn luyện lâu hơn.
• Thay đổi cảm giác mệt mỏi của cơ thể, kéo dài thời gian tập luyện trước khi cảm thấy kiệt sức.
• Rút ngắn thời gian phục hồi sau các buổi tập căng thẳng.
• Cải thiện chức năng miễn dịch, giảm nguy cơ mắc bệnh hoặc nhiễm trùng.
• Nâng cao hiệu suất trong các bài tập thể dục nhịp điệu.
• Hỗ trợ lưu thông máu, cải thiện sức bền.
• Tăng cường phát triển khối lượng cơ nạc và sức mạnh tổng thể.
• Cải thiện sản xuất chất chống oxy hóa, giảm tổn thương tế bào.
• Cung cấp tác dụng chống viêm và chống oxy hóa, giảm tổn thương cơ bắp.
• Ngăn ngừa teo cơ (khi kết hợp với tập luyện sức đề kháng).
• Tăng cường chuyển hóa chất béo trong quá trình tập luyện.

3.2. Ngăn ngừa quá trình lão hóa

Bổ sung axit amin có thể giúp giảm mất cơ bắp tự nhiên ở người già, đặc biệt khi kết hợp với tập luyện sức đề kháng. Hơn nữa, việc bổ sung axit amin còn có thể hỗ trợ phục hồi khối lượng cơ đã mất ở người cao tuổi và duy trì sức mạnh và khả năng vận động.

4. Bạn có thể bị thiếu axit amin không?

Mặc dù việc thiếu axit amin là hiếm gặp ở Hoa Kỳ, tình trạng này thường xảy ra ở những người bị suy dinh dưỡng. Khi thiếu axit amin, cơ thể có thể biểu hiện bằng nhiều triệu chứng liên quan đến suy dinh dưỡng như:

• Mất cơ nghiêm trọng
• Phù nề (sưng da)
• Tóc mỏng và dễ gãy
• Mất trí nhớ
• Cảm giác yếu đuối
• Tâm trạng chán nản
• Rụng tóc
• Vết loét hoặc tổn thương da.

Sự thiếu hụt axit amin cũng có thể xảy ra ở những người gặp vấn đề với khả năng hấp thụ dinh dưỡng. Nồng độ axit amin trong cơ thể có thể bị ảnh hưởng bởi một số loại thuốc theo toa. Do đó, bạn nên tham khảo ý kiến bác sĩ trước khi bắt đầu bổ sung axit amin.

Nguồn tham khảo: Driphydration.com