Suy giảm trí nhớ cách điều trị và phục hồi nào hiệu quả?

Tình trạng suy giảm trí nhớ hiện nay đang ngày càng phổ biến và có xu hướng trẻ hóa. Suy giảm trí nhớ nếu không điều trị sớm hay cải thiện các triệu chứng thì có thể dẫn tới suy giảm chức năng não hoặc thậm chí tử vong. Cùng tìm hiểu suy giảm trí nhớ cách điều trị và phục hồi qua bài viết dưới đây nhé. 

Những cách điều trị suy giảm trí nhớ phổ biến hiện nay

Hầu hết trí nhớ của mọi người có thể sẽ kém đi khi lớn tuổi, quá trình này là do sự lão hóa tự nhiên mà có. Tuy vậy, chứng suy giảm trí nhớ ngày nay lại đang trẻ hóa dần và độ tuổi dưới 50 có xu hướng mắc phải càng cao. Hiện nay, suy giảm trí nhớ cách điều trị chính là:

Phương pháp nhắm mục tiêu là protein amyloid

Trong các cách điều trị bệnh giảm trí nhớ bằng thuốc, phương pháp nhắm mục tiêu amyloid được các bác sĩ hàng đầu thế giới tin tưởng nhờ độ hiệu quả mà nó mang lại. Các loại thuốc thực hiện phương pháp này được FDA Hoa Kỳ phê duyệt trong việc thay đổi tiến triển bệnh ở người suy giảm trí nhớ do Alzheimer giai đoạn đầu. Bên cạnh đó, FDA cũng phê duyệt các loại thuốc giảm nhẹ các triệu chứng mất trí nhớ do Alzheimer.

Cách điều trị bệnh giảm trí nhớ nhắm mục tiêu amyloid bằng việc dùng các loại thuốc để gắn và loại bỏ protein beta-amyloid. Đây là loại protein tích tụ thành mảng bám trong não. Theo nhiều nghiên cứu, phương pháp này giúp thay đổi diễn biến của bệnh một cách có ý nghĩa với những người suy giảm trí nhớ ở giai đoạn đầu. 

Điều này cho phép người bệnh có nhiều thời gian hơn để thực hiện cuộc sống độc lập một cách bình thường. Theo một thử nghiệm lâm sàng, những người bệnh được điều trị bằng thuốc chống amyloid giảm được tình trạng suy giảm nhận thức. Đồng thời họ cũng cải thiện được các hành vi nhận thức và chức năng trong các bài kiểm tra về ký ức, nhớ số tiền trong tài khoản cá nhân hay lịch trình dọn dẹp nhà cửa. 

Tuy nhiên, suy giảm trí nhớ và cách điều trị bằng chống amyloid cũng mang lại tác dụng phụ không hề nhẹ, đó chính là các phản ứng dị ứng nghiêm trọng, bao gồm các bất thường về hình ảnh liên quan đến amyloid (ARIA), các phản ứng liên quan đến truyền dịch, người bệnh có thể đau đầu hay dễ bị té ngã. 

Theo các nghiên cứu thì ARIA thường gây ra các sưng tấy tạm thời ở vùng não và sẽ giảm theo thời gian. Thông qua các hình ảnh x-quang, nhiều nghiên cứu đã phát hiện các đốm chảy máu nhỏ trong não khi thực hiện cách điều trị bệnh giảm trí nhớ bằng phương pháp này. Ngoài ra, nhức đầu, chóng mặt, buồn nôn và lú lẫn hay thậm chí thay đổi thị lực là các tác dụng phụ dễ gặp khi suy giảm trí nhớ cách điều trị bằng chống amyloid. 

Trong khi thực hiện các nghiên cứu thì các nhà khoa học cho rằng người có yếu tố di truyền mang gen ApoE ε4 có thể tăng nguy cơ tác dụng phụ ARIA, do đó trước khi thực hiện cách điều trị bệnh giảm trí nhớ thì bạn nên yêu cầu bác sĩ xét nghiệm di truyền. 

• Aducanumab: Là một phương pháp điều trị tĩnh mạch được cung cấp hàng tháng, chống lại protein amyloid trong não. FDA đã nhanh chóng chấp thuận nó để điều trị Alzheimer sớm, bao gồm cả những người có suy giảm nhận thức nhẹ hoặc chứng mất trí nhớ nhẹ do Alzheimer, khi xác định có mức độ amyloid tăng cao trong não.
• Lecanemab: Tương tự với Aducanumab, suy giảm trí nhớ cách điều trị bằng việc loại bỏ beta-amyloid ra khỏi não bằng Lecanemab cũng đã được FDA phê duyệt.

 Suy giảm trí nhớ cách điều trị bằng thuốc giảm triệu chứng

Bên cạnh việc điều trị bằng cách nhắm vào protein beta-amyloid, việc điều trị triệu chứng cũng là vô cùng quan trọng. Suy giảm trí nhớ cách điều trị bằng một số nhóm thuốc sau đây sẽ giúp người bệnh cải thiện chức năng não tốt hơn.

• Thuốc ức chế cholinesterase: Thuốc ức chế cholinesterase được kê đơn để giảm các triệu chứng liên quan đến trí nhớ, suy nghĩ, ngôn ngữ và quá trình suy nghĩ khác. Chúng hoạt động bằng cách ngăn chặn sự phân hủy của acetylcholine, một chất hóa học quan trọng cho trí nhớ và học tập. Điều này giúp cải thiện giao tiếp giữa các tế bào thần kinh. Một số chất ức chế cholinesterase được kê toa phổ biến nhất là: Donepezil, Rivastigmine và Galantamine.
• Chất điều chỉnh glutamate: Suy giảm trí nhớ cách điều trị bằng thuốc điều chỉnh glutamate được chỉ định để tăng cường trí nhớ, sự chú ý, lý trí, ngôn ngữ và khả năng thực hiện các nhiệm vụ đơn giản. Chúng hoạt động bằng cách điều chỉnh hoạt động của glutamate, một chất hóa học quan trọng giúp não xử lý thông tin. Loại thuốc phổ biến được các bác sĩ kê toa là Memantine.
• Thuốc kết hợp giữa ức chế cholinesterase và chất điều chỉnh glutamate: Các bác sĩ thường kê đơn thuốc Namzaric (gồm Donepezil và memantine) cho bệnh nhân Alzheimer từ trung bình đến nặng.

Suy giảm trí nhớ và cách điều trị triệu chứng hành vi và tâm lý

Suy giảm trí nhớ không chỉ ảnh hưởng đến trí nhớ và suy nghĩ, đặc biệt ở người bệnh Alzheimer thì các triệu chứng hành vi và tâm lý còn bộc phát rõ hơn như rối loạn giấc ngủ hay kích động, xuất hiện ảo giác. Do đó, suy giảm trí nhớ cách điều trị cũng được các bác sĩ quan tâm đến những triệu chứng này. Một số loại thuốc tập trung vào việc điều trị các triệu chứng như mất ngủ hay chứng kích động. 

• Thuốc đối kháng thụ thể Orexin: Thuốc được chỉ định để giải quyết vấn đề mất ngủ bằng cách ức chế hoạt động của orexin, một chất dẫn truyền thần kinh quan trọng liên quan đến chu kỳ giấc ngủ – thức.
• Thuốc chống loạn thần: Đây là loại thuốc được sử dụng để điều trị các chứng kích động liên quan đến mất trí nhớ, các bác sĩ thường sử dụng Brexpiprazole cho các bệnh nhân, vì loại này đã được FDA phê duyệt trong điều trị mất trí nhớ do Alzheimer.

Cách phục hồi suy giảm trí nhớ

Suy giảm trí nhớ cách điều trị không chỉ xoay quanh việc dùng thuốc và truyền dịch qua tĩnh mạch. Liệu pháp kích thích nhận thích và phục hồi nhận thức cũng là một trong cách phục hồi suy giảm trí nhớ cách điều trị hiệu quả.

Liệu pháp kích thích nhận thức

Liệu pháp kích thích nhận thức là một trong những cách khắc phục suy giảm trí nhớ.

Liệu pháp kích thích nhận thức (CST) là một phương pháp bao gồm các hoạt động và bài tập được thiết kế để thúc đẩy suy nghĩ, tập trung, giao tiếp và trí nhớ ở những người mắc chứng sa sút trí tuệ. CST tập trung vào việc thảo luận về các sở thích hàng ngày, sự kiện và ký ức từ quá khứ, cũng như thông tin liên quan đến thời gian và địa điểm hiện tại. Các hoạt động này có thể diễn ra trong các buổi học cá nhân hoặc nhóm.

CST được khuyến nghị cho những người mắc chứng sa sút trí tuệ ở mức độ nhẹ đến trung bình, thường được cung cấp thông qua các quỹ tín thác và các phòng khám chuyên về điều trị bệnh giảm trí nhớ và sa sút trí tuệ.

Suy giảm trí nhớ cách điều trị phục hồi nhận thức

Liệu pháp phục hồi nhận thức được các nhà khoa học đánh giá là cực kỳ hiệu quả trong suy giảm trí nhớ cách điều trị hiện nay. Thí dụ, họ có thể tập trung vào việc học một kỹ năng mới như sử dụng điện thoại di động, hoặc tái khám phá những kỹ năng trước đây mà họ thích, như nấu ăn.

Cách tiếp cận này đặt trọng tâm vào những điều quan trọng đối với người bệnh và những người thân thiết. Điều này giúp người bệnh tập trung vào những kỹ năng, khả năng và kiến thức họ vẫn sở hữu, cũng như có thể cải thiện trí nhớ và sự chú ý. Để biết thêm về phục hồi chức năng nhận thức, hãy thảo luận với bác sĩ hoặc tìm kiếm thông tin từ phòng khám trí nhớ gần nhất.

Lưu ý gì khi đang điều trị suy giảm trí nhớ?

Trong quá trình suy giảm trí nhớ cách điều trị áp dụng nhiều phương pháp khác nhau, việc theo dõi sức khỏe thể chất và tinh thần của người bệnh là cực kỳ quan trọng. Bên cạnh đó, một số lưu ý sau có thể giúp cho quá trình thực hiện cách điều trị bệnh giảm trí nhớ được hiệu quả hơn. 

• Suy giảm trí nhớ ở giai đoạn trung bình, nặng thì người bệnh sẽ cần sự hỗ trợ trong các hoạt động hàng ngày bởi người khác. Trong giai đoạn này, người nhà cần để ý chăm sóc đặc biệt trong các sinh hoạt của người bệnh. 
• Nên chuẩn bị cho người bệnh một giấc ngủ tốt để hỗ trợ sự phục hồi của trí não, lọc bỏ các beta-amyloid. Một giấc ngủ chất lượng theo các chuyên gia là giấc ngủ 8 tiếng mỗi đêm mà không cần dùng đến các thuốc an thần bổ trợ.
• Khi đang thực hiện cách điều trị bệnh giảm trí nhớ, việc chăm lo cho người bệnh có một chế độ ăn đầy đủ là cần thiết. Một thực đơn cân bằng tập trung vào việc cung cấp nhóm chất dinh dưỡng đa dạng bao gồm rau củ và trái cây tươi, ngũ cốc nguyên hạt, dầu olive, đậu phộng, cá, gà, trứng, và các sản phẩm từ sữa. Cách này không chỉ giúp tăng cường sức khỏe của não mà còn đảm bảo cơ thể nhận được đủ dưỡng chất. 

Hiện nay, việc điều trị dứt điểm chứng suy giảm trí nhớ đã được y học thế giới tìm ra các bước đi đột phá hơn. Tuy vậy, với các bệnh nhân suy giảm trí nhớ do Alzheimer thì quá trình điều trị sẽ gặp nhiều khó khăn, và tất nhiên người bệnh cần sự hỗ trợ từ người nhà cũng như các bác sĩ trong quá tình điều trị. 

Tài liệu tham khảo: My.clevelandclinic.org, Alzheimers.org.uk, Mayoclinic.org, Alz.org