An toàn của truyền tĩnh mạch IV (IV infusion) không chỉ còn dựa vào “tay nghề” đơn lẻ. Hôm nay, nó là thành quả của chuẩn nghề nghiệp, gói quy trình chống nhiễm khuẩn, tiêu chuẩn hóa nồng độ thuốc – dịch truyền, công nghệ và lựa chọn đường truyền dựa trên bằng chứng (siêu âm hỗ trợ).
1. Con người & năng lực: Chuẩn hóa tay nghề để giảm sai sót
Trước đây, mức độ an toàn của truyền tĩnh mạch IV phụ thuộc nhiều vào kinh nghiệm của từng điều dưỡng hoặc bác sĩ. Hiện nay, yếu tố con người vẫn quan trọng, nhưng được nâng lên bằng:
- Tiêu chuẩn nghề nghiệp: Infusion Therapy Standards of Practice (INS, 2024) đưa ra khung chuẩn kỹ thuật và an toàn cho mọi hình thức truyền tĩnh mạch.
- Chứng chỉ chuyên biệt: Ví dụ như CRNI® (Certified Registered Nurse Infusion) giúp đảm bảo người thực hiện có năng lực đã được kiểm chứng.
- Đào tạo định kỳ: Các cơ sở y tế triển khai mô-đun đào tạo, đánh giá năng lực và checklist thao tác, giúp đảm bảo tính đồng nhất và giảm sai khác cá nhân (đây cũng là hoạt động mà phòng khám Drip Hydration triển khai thường xuyên).
2. Quy trình vô khuẩn: “Điều nhỏ” nhưng tạo khác biệt lớn
Một trong những rủi ro lớn nhất của IV truyền tĩnh mạch là nhiễm khuẩn liên quan catheter. Các nghiên cứu chỉ ra “5 thời điểm rửa tay” giúp cắt đứt chuỗi lây nhiễm chéo, giảm tỷ lệ nhiễm khuẩn trong chăm sóc sức khỏe.
- Trước khi chạm vào người bệnh: Để bảo vệ bệnh nhân khỏi vi khuẩn có trên tay nhân viên y tế.
- Trước khi làm thủ thuật sạch hoặc vô khuẩn: Ví dụ: đặt catheter, tiêm thuốc, thay băng vết thương.
- Sau khi có nguy cơ tiếp xúc với dịch cơ thể. Ví dụ: sau khi hút đờm, xử lý máu, thay băng vết thương.
- Sau khi chạm vào người bệnh: Dù bệnh nhân có biểu hiện nhiễm trùng hay không, vẫn phải vệ sinh tay.
- Sau khi chạm vào bề mặt xung quanh người bệnh: Bao gồm tay vịn giường, máy móc, bàn ăn, màn chắn… kể cả khi không chạm trực tiếp vào bệnh nhân.
3. Lựa chọn đúng loại catheter và đường truyền
Chọn đúng loại catheter và đường truyền ngay từ đầu giúp giảm đáng kể biến chứng khi truyền IV vì đảm bảo phù hợp với thời gian điều trị, tính chất dung dịch và tình trạng mạch máu của bệnh nhân.
Nếu chọn catheter quá ngắn hoặc đường truyền không đủ chịu áp lực/không phù hợp với thuốc kích ứng, nguy cơ viêm tĩnh mạch, thoát mạch, hoại tử mô và nhiễm khuẩn huyết sẽ tăng. Ngược lại, chọn catheter quá lớn hoặc đặt ở vị trí không cần thiết có thể gây tổn thương mạch và khó chịu cho bệnh nhân.
Áp dụng nguyên tắc Vessel Health and Preservation giúp tối ưu thời gian lưu catheter, giảm số lần chọc lại, từ đó hạn chế nhiễm trùng, giảm đau và nâng cao hiệu quả điều trị. Đây là yếu tố then chốt trong an toàn truyền IV hiện đại.
4. Chất truyền & tiêu chuẩn hóa nồng độ
Chất truyền là yếu tố then chốt quyết định an toàn khi truyền IV vì độ pH, độ thẩm thấu, thành phần và tính kích ứng của dung dịch ảnh hưởng trực tiếp đến mạch máu và mô xung quanh. Dung dịch có pH quá acid/kiềm hoặc độ thẩm thấu cao (như mannitol, dung dịch dinh dưỡng toàn phần TPN) có thể gây viêm tĩnh mạch, tổn thương nội mạc mạch và thoát mạch nếu không được chọn đúng catheter và tốc độ truyền phù hợp. Ngoài ra, một số thuốc có thành phần gây kích ứng hoặc độc tính tại chỗ (vesicant) cần truyền qua đường trung tâm để giảm nguy cơ hoại tử.
Việc đảm bảo dung dịch đạt chuẩn chất lượng, được pha chế đúng kỹ thuật và bảo quản đúng điều kiện cũng ngăn ngừa nhiễm khuẩn và phản ứng bất lợi. Do đó, kiểm soát chặt chẽ chất truyền là nền tảng của an toàn truyền tĩnh mạch IV.
5. Công nghệ bảo vệ người bệnh
Công nghệ hiện đại giúp tăng an toàn truyền tĩnh mạch IV bằng cách giảm lỗi từ con người.
- Bơm truyền thông minh (Smart Pump) với hệ thống giới hạn liều (DERS) sẽ cảnh báo khi tốc độ hoặc liều truyền vượt mức an toàn, giúp giảm đáng kể lỗi truyền.
- BCMA (Barcode Medication Administration) quét mã vạch thuốc và vòng tay bệnh nhân, đảm bảo đúng thuốc – đúng người, giúp giảm hơn 40% lỗi và 50% sự cố tiềm tàng.
- Chuẩn kết nối ISO 80369/ENFit thay đổi thiết kế đầu nối, ngăn việc cắm nhầm giữa đường ruột và đường tĩnh mạch, giảm rủi ro tai biến nghiêm trọng.
Nhờ các giải pháp này, nguyên tắc “5 đúng” (đúng người, đúng thuốc, đúng liều, đúng đường, đúng thời gian) nay được nâng cấp thành “đúng theo máy”, hỗ trợ kiểm soát an toàn tự động và liên tục.
6. Theo dõi & rút sớm: An toàn không dừng ở lúc đặt
An toàn truyền IV không dừng lại ở lúc đặt catheter.
- Cần theo dõi vị trí truyền, thay băng định kỳ và sát khuẩn cổng tiêm (“scrub-the-hub”) trước mỗi lần thao tác.
- Đánh giá chỉ định hằng ngày để rút sớm khi không còn cần, giúp giảm nguy cơ nhiễm khuẩn.
- Giám sát và phản hồi định kỳ đảm bảo nhân viên duy trì đúng quy trình, giữ hiệu quả an toàn lâu dài.
7. An toàn IV truyền tĩnh mạch ngoài bệnh viện
Ngày càng nhiều bệnh nhân truyền dịch, thuốc tại nhà (home infusion). INS 2024 khuyến cáo:
- Đào tạo kỹ năng vô khuẩn cho nhân viên và người chăm sóc
- Chọn catheter phù hợp với loại dịch và thời gian truyền
- Sử dụng thiết bị an toàn như bơm truyền di động, lọ premix và kết nối chống nhầm.
An toàn của truyền tĩnh mạch IV ngày nay là kết quả của một hệ thống đa tầng: quy trình vô khuẩn, chuẩn hóa tay nghề, tiêu chuẩn hóa chất truyền, công nghệ bảo vệ và giám sát liên tục. Khi tất cả các yếu tố này vận hành đồng bộ, nguy cơ nhiễm khuẩn, biến chứng và lỗi truyền được giảm tối đa.
Drip Hydration Việt Nam là một trong những phòng khám được cấp phép bởi Sở Y tế TPHCM, cung cấp nhiều dịch vụ trong đó có truyền IV, đảm bảo đủ các điều kiện về an toàn người bệnh. Hiện nay, phòng khám Drip Hydration Việt Nam đang cung cấp nhiều sản phẩm truyền IV tiêu chuẩn Mỹ, giúp khách hàng được chăm sóc và phục hồi sức khỏe nhanh chóng. Đăng ký lịch thăm khám, tư vấn ngay qua tổng đài Chăm sóc khách hàng hoặc gửi thông tin đặt hẹn theo mẫu
Tài liệu tham khảo:
- Gorski LA, et al. Infusion Therapy Standards of Practice. J Infus Nurs. 2021.
- Institute for Safe Medication Practices (ISMP). Guidelines for Smart Pump Safety. 2020.
- World Health Organization. Five Moments for Hand Hygiene. 2009.
- Centers for Disease Control and Prevention (CDC). Guidelines for the Prevention of Intravascular Catheter-Related Infections. 2017.
- ECRI Institute. Top 10 Health Technology Hazards. 2022.
Bài viết của: Biên tập viên Drip Hydration