Đau dây thần kinh sinh ba là gì? Dấu hiệu của nó?

Đau dây thần kinh sinh ba là một rối loạn thần kinh gây ra các cơn đau đột ngột, dữ dội ở vùng mặt. Những cơn đau này thường xuất hiện có cảm giác như những luồng điện giật hoặc dao đâm, khiến người bệnh cảm thấy đau đớn vô cùng. Nguyên nhân của đau dây thần kinh sinh ba có thể do dây thần kinh bị chèn ép bởi mạch máu hoặc do các bệnh lý khác như đa xơ cứng. Tình trạng này không chỉ ảnh hưởng đến khả năng sinh hoạt hàng ngày mà còn gây ra lo âu, căng thẳng và suy giảm chất lượng cuộc sống nếu người bệnh không được điều trị kịp thời.

1. Tình trạng đau dây thần kinh sinh ba là gì?

Đau dây thần kinh sinh ba (hay còn gọi là đau thần kinh tam thoa) là một tình trạng rối loạn đau mãn tính ảnh hưởng đến dây thần kinh sinh ba (thần kinh số V), một trong những dây thần kinh chính trong đầu. Dây thần kinh sinh ba chịu trách nhiệm cảm giác cho mặt và các chức năng vận động như nhai, nuốt. Khi bị tổn thương hoặc kích thích, nó gây ra các cơn đau dữ dội, thường đột ngột và kéo dài trong vài giây đến vài phút.

Nguyên nhân gây tình trạng đau dây thần kinh sinh ba:

• Chèn ép dây thần kinh. Đây là nguyên nhân phổ biến nhất, thường do mạch máu não gần đó gây áp lực lên dây thần kinh sinh ba, làm tổn thương lớp bảo vệ myelin (lớp cách điện của dây thần kinh). Sự phá hủy lớp này khiến các tín hiệu thần kinh trở nên bất thường, gây ra các cơn đau nhói.
• Bệnh lý thần kinh chẳng hạn như: Đa xơ cứng (Multiple Sclerosis), là bệnh tự miễn phá hủy lớp myelin của các dây thần kinh trong hệ thống thần kinh trung ương, bao gồm cả dây thần kinh sinh ba.
• Khối u hoặc dị dạng mạch máu. Các khối u, dị dạng mạch máu hoặc sự phát triển bất thường khác trong não có thể gây áp lực lên dây thần kinh sinh ba, gây ra đau.
• Chấn thương vùng mặt hoặc đầu. Các chấn thương do tai nạn, phẫu thuật hoặc nhiễm trùng ở vùng đầu hoặc mặt có thể làm tổn thương dây thần kinh sinh ba.
• Nguyên nhân khác gây đau dây thần kinh sinh ba.
  • Viêm hoặc nhiễm trùng: Nhiễm trùng như herpes zoster (bệnh zona) có thể gây viêm dây thần kinh sinh ba và dẫn đến đau.
  • Rối loạn thần kinh không rõ nguyên nhân: Trong một số trường hợp, không có nguyên nhân cụ thể nào được xác định, và tình trạng này có thể liên quan đến sự bất thường trong quá trình dẫn truyền tín hiệu thần kinh.

Ảnh hưởng của đau dây thần kinh sinh ba đến sức khỏe:

• Đau dữ dội và đột ngột. Đau do dây thần kinh sinh ba thường được mô tả là như điện giật hoặc dao đâm, khiến người bệnh cảm thấy vô cùng đau đớn và khó chịu. Những cơn đau có thể xuất hiện ở một bên mặt và thường được kích hoạt bởi các hoạt động đơn giản như nói chuyện, nhai, đánh răng, hoặc thậm chí là gió nhẹ chạm vào mặt.
• Giảm chất lượng cuộc sống. Cơn đau có thể ảnh hưởng nghiêm trọng đến khả năng thực hiện các hoạt động hàng ngày như ăn uống, nói chuyện và cười. Người bệnh có thể tránh một số hành vi hoặc hoạt động dẫn đến cơn đau, điều này làm hạn chế sinh hoạt và gây ra sự lo lắng, sợ hãi.
• Căng thẳng và lo âu, Sự lo lắng liên quan đến việc không biết khi nào cơn đau sẽ xảy ra có thể dẫn đến các vấn đề tâm lý như lo âu và trầm cảm. Đau mãn tính không chỉ ảnh hưởng đến cơ thể mà còn gây ra áp lực tinh thần rất lớn.
• Rối loạn giấc ngủ. Những cơn đau có thể xuất hiện bất ngờ, ngay cả trong khi ngủ, gây ra mất ngủ và mệt mỏi kéo dài.
• Suy nhược cơ thể. Sự căng thẳng và mệt mỏi do đau có thể làm suy yếu hệ miễn dịch, khiến người bệnh dễ mắc các bệnh khác.

2. Dấu hiệu của đau dây thần kinh sinh ba?

Đau dây thần kinh sinh ba có những dấu hiệu đặc trưng, thường khiến người bệnh cảm thấy rất đau đớn và khó chịu. 

Một số triệu chứng đau dây thần kinh sinh ba phổ biến:

•  Cơn đau dây thần kinh sinh ba xảy ra dữ dội và đột ngột
  • Triệu chứng đau dây thần kinh sinh ba thường được mô tả thông qua cơn đau với cảm giác như một luồng điện giật hoặc bị dao đâm vào mặt.
  • Đau xuất hiện một cách đột ngột, mạnh mẽ và có thể kéo dài từ vài giây đến vài phút. Những cơn đau này có thể xảy ra theo từng đợt, kéo dài từ vài ngày đến vài tháng.
• Vị trí đau

• • Đau thường xảy ra ở một bên của khuôn mặt, đặc biệt là ở vùng trán, má, hàm hoặc xung quanh mắt. Hiếm khi đau xuất hiện ở cả hai bên mặt.
  • Đau thường theo đường của một hoặc nhiều nhánh của dây thần kinh sinh ba: Nhánh mắt: Vùng trán và mắt. Nhánh hàm trên: Vùng má, mũi, trên miệng. Nhánh hàm dưới: Vùng dưới hàm, cằm.

•  Kích hoạt cơn đau: Những hoạt động hoặc kích thích nhẹ nhàng cũng có thể kích hoạt cơn đau, chẳng hạn như:

• • Chạm vào mặt, đánh răng.
  • Cạo râu, rửa mặt, trang điểm.
  • Nói chuyện, nhai, nuốt.
  • Thậm chí gió nhẹ chạm vào da mặt cũng có thể gây đau.

• Tần suất và chu kỳ đau

• • Ban đầu, cơn đau có thể xuất hiện không thường xuyên, nhưng theo thời gian, tần suất đau có thể tăng lên, thậm chí xảy ra hàng chục lần trong một ngày.
  • Đôi khi, có những khoảng thời gian không đau (remission) kéo dài vài tuần, tháng hoặc thậm chí nhiều năm, nhưng sau đó cơn đau có thể tái phát mà không có dấu hiệu báo trước.
  • Đau một bên mặt. Đau thường xảy ra ở một bên mặt, nhưng rất hiếm khi xuất hiện ở cả hai bên cùng lúc. Nếu có đau cả hai bên, đó thường là dấu hiệu của một tình trạng thần kinh phức tạp khác.
  •  Cảm giác tê hoặc ngứa ran (hiếm gặp). Một số người có thể cảm thấy tê hoặc ngứa ran nhẹ ở khu vực bị ảnh hưởng trước hoặc sau cơn đau, nhưng triệu chứng này không phổ biến.
  • Không có các dấu hiệu điển hình khác. Đau dây thần kinh sinh ba không gây sưng, đỏ hoặc nóng ở vùng mặt, vì đây là một loại đau thần kinh không liên quan đến viêm hoặc nhiễm trùng.
  • Cơn đau trở nên nặng hơn theo thời gian. Nếu không được điều trị, cơn đau có thể trở nên tồi tệ hơn theo thời gian, với tần suất và cường độ tăng dần. Cơn đau có thể lan rộng và ảnh hưởng đến nhiều vùng trên mặt.

Những triệu chứng của triệu chứng đau dây thần kinh sinh ba sẽ ảnh hưởng không nhỏ đến chất lượng cuộc sống. Chúng có thể xuất hiện một cách đột ngột và dữ dội khiến người bệnh sống trong lo âu và sợ hãi cơn đau tái phát. Điều này có thể ảnh hưởng nghiêm trọng đến khả năng thực hiện các hoạt động hàng ngày như ăn uống, nói chuyện, hoặc thậm chí chạm vào mặt.

3. Làm gì khi bị đau dây thần kinh sinh ba?

Khi bị đau dây thần kinh sinh ba, cần thực hiện các biện pháp giảm đau và quản lý tình trạng này để tránh ảnh hưởng nghiêm trọng đến chất lượng cuộc sống. Khi phát hiện có các triệu chứng đau dây thần kinh sinh ba, người bệnh nên:

• Đi khám bác sĩ chuyên khoa. Bởi vì việc được chẩn đoán chính xác bệnh sẽ giúp quá trình điều trị thuận lợi và hiệu quả hơn. Nếu bạn có các triệu chứng đau dữ dội, đột ngột ở vùng mặt, việc đầu tiên là đi khám bác sĩ chuyên khoa thần kinh để xác định chính xác nguyên nhân gây đau. Đau dây thần kinh sinh ba thường được chẩn đoán qua tiền sử bệnh và các xét nghiệm hình ảnh (CT hoặc MRI) để loại trừ các nguyên nhân khác như khối u hoặc dị dạng mạch máu.
• Sử dụng thuốc theo hướng dẫn

• • Thuốc giảm đau: Bác sĩ có thể kê các loại thuốc giảm đau hoặc kháng viêm không steroid (NSAIDs) như ibuprofen, nhưng trong nhiều trường hợp, những loại thuốc này không đủ mạnh.
  • Thuốc chống co giật: Các loại thuốc như carbamazepine hoặc gabapentin thường được sử dụng để giảm đau do thần kinh.
  • Thuốc chống trầm cảm ba vòng: Amitriptyline hoặc nortriptyline cũng có thể được sử dụng để điều trị đau dây thần kinh sinh ba.

• Phương pháp điều trị không dùng thuốc

• • Chườm nóng hoặc lạnh: Áp dụng chườm nóng hoặc lạnh tại khu vực bị đau có thể giúp giảm đau tạm thời.
  • Liệu pháp châm cứu: Một số người tìm kiếm liệu pháp châm cứu để kích thích các huyệt đạo, có thể giúp giảm đau và giảm căng thẳng.

• Phẫu thuật hoặc thủ thuật xâm lấn (trong trường hợp nặng). Nếu thuốc không mang lại hiệu quả hoặc tình trạng đau quá nghiêm trọng, bác sĩ có thể đề nghị các phương pháp phẫu thuật hoặc thủ thuật xâm lấn như:

• • Tiêm Botox: Được tiêm trực tiếp vào vùng bị ảnh hưởng để giảm đau.
  • Phẫu thuật vi phẫu giải áp: Thủ thuật này được thực hiện để loại bỏ áp lực từ mạch máu lên dây thần kinh sinh ba.
  • Thủ thuật gamma knife: Đây là phương pháp xạ trị không xâm lấn, sử dụng bức xạ để làm tổn thương dây thần kinh sinh ba và giảm đau.
  • Cắt dây thần kinh bằng radiofrequency: Một thủ thuật phá hủy một phần của dây thần kinh để ngăn chặn sự dẫn truyền tín hiệu đau.

• Thay đổi lối sống

• • Tránh các tác nhân kích thích: Cố gắng xác định các yếu tố kích thích cơn đau như gió lạnh, đánh răng, nhai thức ăn cứng, và tránh tiếp xúc với chúng. Điều này giúp hạn chế tần suất và cường độ của các cơn đau.
  • Tập thể dục nhẹ nhàng: Tham gia các hoạt động như yoga, thiền để giảm căng thẳng và cải thiện tâm trạng, giúp giảm thiểu đau thần kinh sinh ba.

• Quản lý căng thẳng và lo âu. Đau dây thần kinh sinh ba có thể khiến bạn lo âu và căng thẳng, điều này làm tình trạng đau trở nên tồi tệ hơn. Hãy sử dụng các kỹ thuật thư giãn như thiền, hít thở sâu, hoặc nghe nhạc nhẹ để giảm căng thẳng.
• Ăn uống lành mạnh

• • Tránh nhai thức ăn cứng: Thay vào đó, nên chọn thực phẩm mềm, dễ nhai để tránh kích hoạt cơn đau.
  • Duy trì chế độ ăn uống cân bằng: Một chế độ ăn uống lành mạnh giúp tăng cường hệ miễn dịch và cải thiện sức khỏe tổng thể, từ đó giúp đối phó với cơn đau dễ dàng hơn.

• Theo dõi và ghi lại triệu chứng. Việc ghi lại thời gian, tần suất và tác nhân gây ra cơn đau có thể giúp bạn và bác sĩ tìm ra phương pháp điều trị phù hợp và xác định rõ nguyên nhân. Điều này cũng giúp theo dõi hiệu quả của các biện pháp điều trị.
• Tìm sự hỗ trợ tâm lý. Trong những trường hợp đau mãn tính kéo dài, việc tham gia các liệu pháp tâm lý hoặc gặp gỡ chuyên gia tâm lý có thể giúp bạn đối phó tốt hơn với căng thẳng và áp lực tinh thần do đau thần kinh sinh ba gây ra.

Đau dây thần kinh sinh ba là một tình trạng phức tạp và nghiêm trọng, cần sự can thiệp y tế để kiểm soát và điều trị hiệu quả. Các phương pháp điều trị có thể bao gồm thuốc, phẫu thuật, hoặc các biện pháp điều trị không xâm lấn như kích thích dây thần kinh để giảm đau.

Ngoài ra, có thể áp dụng công nghệ Red IV Laser là phương pháp giúp trẻ hóa tế bào thần kinh, cải thiện hoạt động của hệ thần kinh, đặc biệt phù hợp với người trung niên từ 36 đến 55 tuổi. Trong cơ thể, các ty thể, những “nhà máy năng lượng” nằm trong mỗi tế bào, hấp thụ ánh sáng đỏ để tăng cường hiệu suất hoạt động của tế bào. Khi tia laser đỏ được truyền qua đường tĩnh mạch, nó giúp các tế bào, bao gồm cả tế bào thần kinh, hoạt động hiệu quả hơn, cải thiện tuần hoàn máu và tăng cường oxy đến các mô. Ánh sáng đỏ còn có tác dụng giảm viêm, giảm stress oxy hóa, bảo vệ tế bào khỏi tổn thương, giúp tế bào khỏe mạnh hơn và ngăn ngừa các vấn đề sức khỏe.

Tài liệu tham khảo: Hopkinsmedicine.org, My.clevelandclinic.org, Aans.org, Mayoclinic.org