Sử dụng 9 chỉ số xét nghiệm máu đánh giá tuổi sinh học và mức độ lão hóa trong cơ thể

Theo bác sĩ Trịnh Hồng Trí – Trưởng khoa Xét nghiệm của phòng khám Drip Hydration Việt Nam, bên cạnh đo độ dài Telomere và hàm lượng , chúng ta có thể đánh giá mức độ lão hóa thông qua việc đo tuổi sinh học dựa vào 9 chỉ số xét nghiệm máu- Mô hình Phenotypic.

9 chỉ số này bao gồm:

1. Chỉ số Albumin

Đây là một protein quan trọng do gan tổng hợp, có nồng độ cao nhất trong huyết tương và tham gia nhiều chức năng sinh lý, từ duy trì áp suất keo trong mạch máu, vận chuyển hormone, acid béo, vitamin… đến đảm bảo dinh dưỡng cho cơ thể.

• Albumin thấp thường gặp ở người suy dinh dưỡng, hoặc trong các bệnh mãn tính làm giảm quá trình tổng hợp protein (như xơ gan, viêm gan nặng).
• Vì gan là nơi tổng hợp Albumin, nên khi gan hư tổn nặng (viêm gan, xơ gan, ung thư gan…), khả năng tổng hợp Albumin sẽ giảm đáng kể. Chức năng gan suy yếu ảnh hưởng trực tiếp đến quá trình chuyển hoá nhiều chất, làm tăng nguy cơ bệnh mạn tính và thúc đẩy lão hoá.

Giới hạn tham chiếu 35 – 50 g/L

2. Chỉ số Creatinin

Creatinin là sản phẩm chuyển hóa của Creatine phosphate (chủ yếu trong cơ bắp) và được thận lọc, bài xuất qua nước tiểu. Trong mô hình Phenotypic Age, chỉ số Creatinin được đưa vào vì nó phản ánh chức năng thận và khối lượng cơ ở mức độ nhất định, qua đó giúp xác định độ “già – trẻ” của cơ thể.

• Khi chức năng thận suy giảm, Creatinin máu sẽ tăng lên (do thận không đào thải kịp)
• Thận “già”/tổn thương mạn tính (viêm thận, suy thận) ảnh hưởng lớn đến cân bằng nội môi, quá trình giải độc, điều hòa huyết áp… dẫn đến tăng tốc lão hóa toàn cơ thể.
• Nhờ xét đến Creatinine, mô hình Phenotypic Age cũng gián tiếp đánh giá mức “sức khỏe cơ”, yếu tố quan trọng trong lão hóa.

Giới hạn tham chiếu Nữ: 44.2 – 97.2 µmol/L. Nam: 53 – 114.9 µmol/

3. Chỉ số Glucose

Glucose (đường huyết) là nguồn năng lượng quan trọng cho tế bào, nhưng khi tăng cao và kéo dài (tiền tiểu đường, tiểu đường type 2, hội chứng chuyển hoá) sẽ dẫn đến nhiều tác động tiêu cực như tổn thương mạch máu, thần kinh, các cơ quan khác (mắt, thận, tim); Kích hoạt viêm mạn tính, stress oxy hoá; Đẩy nhanh lão hoá và gia tăng nguy cơ bệnh mạn tính.

Trong mô hình Phenotypic Age, Glucose được xem là một trong những chỉ số chủ chốt phản ánh khả năng chuyển hoá năng lượng, từ đó góp phần định lượng mức độ “già – trẻ” của cơ thể. Nếu đường huyết duy trì ổn định (trong ngưỡng bình thường), tuổi sinh học có xu hướng thấp hơn hoặc ngang bằng tuổi thật. 

Giới hạn tham chiếu 3.9 – 6.4µmol/L.

4. Chỉ số CRP

CRP (C-reactive protein) là một protein pha cấp, được gan tiết ra khi cơ thể có phản ứng viêm, nhiễm trùng hoặc tổn thương mô. Trong mô hình Phenotypic Age, CRP đóng vai trò chỉ dấu về mức độ viêm.

• CRP là một phần của hệ miễn dịch, thường tăng mạnh khi cơ thể gặp viêm cấp (nhiễm trùng, chấn thương…) hoặc viêm mạn (béo phì, stress, thói quen sống không lành mạnh).
• Giá trị CRP tăng vừa phải nhưng kéo dài (viêm mạn tính) có thể thúc đẩy quá trình lão hóa cũng như các bệnh mạn tính (tim mạch, tiểu đường, ung thư…).

Giới hạn tham chiếu 0 – 5 mg/L

5. Chỉ số tỷ lệ bạch cầu Lympho

Tỷ lệ bạch cầu lympho (Lympho %) trong tổng số bạch cầu là một “thước đo” về tình trạng miễn dịch của cơ thể. Trong mô hình Phenotypic Age, Lympho % được chọn vì nó phản ánh năng lực đề kháng, khả năng phòng vệ chống lại nhiễm trùng, virus… 

• Lympho (tế bào T, B, NK) là lực lượng nòng cốt trong miễn dịch thích ứng.
• Khi tuổi tác tăng, hệ miễn dịch cũng thường suy giảm hoặc mất cân bằng; nếu Lympho % lệch khỏi ngưỡng bình thường, có thể báo hiệu suy giảm miễn dịch hoặc phản ứng viêm/bệnh lý..
• Mối liên hệ với lão hóa: một hệ miễn dịch kém thường kéo theo nguy cơ bệnh mạn tính (tim mạch, tiểu đường, ung thư) – đều ảnh hưởng đến tốc độ “già” của cơ thể

Giới hạn tham chiếu 20 – 40 %

6. Chỉ số Mean Cell Volume (MCV)

Mean Cell Volume (MCV) – là chỉ số cho biết thể tích trung bình của hồng cầu trong máu. MCV được tính dựa trên lượng hematocrit (thể tích hồng cầu) và số lượng hồng cầu (RBC count). MCV phản ánh:

• Tình trạng hồng cầu và dinh dưỡng;
• ‘Chất lượng’ và tình trạng lão hóa của hệ tạo máu
• Quá trình lão hóa và các bệnh mạn tính có thể ảnh hưởng lên tủy xương (nơi sản sinh hồng cầu), dẫn đến những thay đổi bất thường về kích thước và số lượng hồng cầu.

Giới hạn tham chiếu 82 – 95 fL

7. Chỉ số RDW

RDW (Red cell Distribution Width) là chỉ số cho biết mức độ phân bố kích thước hồng cầu trong máu. Khi giá trị RDW cao, nghĩa là độ “lệch chuẩn” về kích thước hồng cầu rộng, hồng cầu trong mẫu có nhiều kích thước khác nhau (tình trạng “anisocytosis”). Ngược lại, RDW thấp hoặc bình thường phản ánh hồng cầu tương đối đồng đều.

Ngoài việc phản ánh “sức khỏe” quá trình tạo hồng cầu, một số nghiên cứu cho thấy, RDW cao có tương quan với tỷ lệ tử vong và nguy cơ mắc bệnh tim mạch, tiểu đường, ung thư – vốn cũng là các bệnh đi kèm quá trình lão hóa nhanh

Giới hạn tham chiếu: 11.5 – 14.5 %

8. Chỉ số ALP

ALP có ở ruột, thận, phản ánh chức năng gan – đường mật và các vấn đề về chuyển hóa xương. Bất thường về ALP có thể chỉ ra bệnh lý về xương (cường cận giáp, Paget xương, gãy xương đang hồi phục…), thường gặp ở người lớn tuổi hoặc tình trạng lão hóa xương

Giới hạn tham chiếu: 20 – 105 U/L

9. Chỉ số WBC

WBC (White Blood Cell) – hay tổng số bạch cầu – là một chỉ dấu về tình trạng viêm và hoạt động của hệ miễn dịch. 

• WBC tăng (leukocytosis) thường xảy ra khi cơ thể có phản ứng viêm cấp (nhiễm trùng, chấn thương) hoặc viêm mạn tính, stress thể chất, các bệnh lý ác tính về máu
• WBC giảm (leukopenia) có thể do suy tuỷ, nhiễm virus, hoặc tác dụng phụ của thuốc (ví dụ hóa trị, ức chế miễn dịch)
• Nhiều nghiên cứu cho thấy WBC cao bất thường (nhất là bạch cầu hạt trung tính) liên quan đến nguy cơ bệnh tim mạch, tiểu đường, các bệnh viêm mạn… — tất cả đều đẩy nhanh quá trình lão hóa.

Giới hạn tham chiếu: 4-10 x 10^9/L

>> Đọc tiếp các bài về chủ đề “Các chỉ số nào ‘đo’ được mức độ lão hóa của cơ thể?”:

• Bài 1: Chiều dài Telomere và hàm lượng đo mức độ lão hóa của cơ thể
• Bài 3: Các yếu tố nguy cơ có liên quan hoặc ảnh hưởng đến các chỉ số lão hóa của cơ thể

Tài liệu tham khảo:

• https://www.nia.nih.gov/news/telomere-length-associated-racial-bias-discrimination 
• https://www.healthline.com/health/telomeres
• https://www.nature.com/articles/s41556-022-00842-x
• https://pmc.ncbi.nlm.nih.gov/articles/PMC3583695/ 
• https://www.nia.nih.gov/news/importance–aging-health
• https://www.nature.com/articles/ncomms12902
• https://www.sciencedirect.com/science/article/abs/pii/S0047637417301733

Đọc thêm:

• Khám phá liệu pháp IV Therapy hỗ trợ cải thiện lão hóa