Alpha lipoic acid có tác dụng gì?

Alpha-lipoic acid (ALA) là một chất chống oxy hóa tự nhiên có vai trò quan trọng trong chuyển hóa năng lượng tế bào. Vậy alpha lipoic acid có tác dụng gì? Bài viết này giải thích dễ hiểu về alpha lipoic acid là chất gì, alpha lipoic acid tác dụng ra sao với sức khỏe, cách bổ sung và những lưu ý quan trọng.

Alpha lipoic acid là chất gì?

Alpha-lipoic acid (ALA), còn gọi là thioctic acid, là một hợp chất có mặt trong mọi tế bào của cơ thể và cũng có trong một số thực phẩm (rau lá xanh, bông cải, khoai tây, men bia). Ở mức tế bào, ALA tham gia vào chu trình sản xuất năng lượng (chu trình Krebs) và đồng thời là một chất chống oxy hóa có thể tái tạo các chất chống oxy hóa khác như vitamin C, vitamin E và glutathione.

Alpha lipoic acid có tác dụng gì? Những công dụng chính đã được nghiên cứu

Giảm triệu chứng đau thần kinh do tiểu đường (diabetic neuropathy)

Nhiều thử nghiệm lâm sàng cho thấy ALA giúp giảm đau, ngứa tê và cải thiện các triệu chứng thần kinh ở người bị neuropathy do tiểu đường — đặc biệt khi dùng liều nghiên cứu (thường 600 mg/ngày). Tuy nhiên, kết quả tổng thể khác nhau giữa các phân tích; những đánh giá tổng hợp cho rằng ALA có thể giúp cải thiện triệu chứng ngắn hạn nhưng bằng chứng lâu dài còn hạn chế.

Tác dụng chống oxy hóa và chống viêm nhẹ

ALA là ‘chống oxy hóa của các chất chống oxy hóa’ — nó trực tiếp trung hòa các gốc tự do và giúp phục hồi dạng hoạt động của vitamin C/E và glutathione, từ đó giảm stress oxy hóa trong mô. Điều này có thể hỗ trợ sức khỏe tim mạch, gan và hệ thần kinh trong các điều kiện liên quan tới oxy hóa.

Hỗ trợ chuyển hóa glucose và nhạy cảm insulin (một số bằng chứng)

Một số nghiên cứu cho thấy bổ sung ALA có thể cải thiện độ nhạy insulin và một vài chỉ số đường huyết ở bệnh nhân tiểu đường hoặc tiền tiểu đường. Tuy nhiên, hiệu ứng thường khiêm tốn và không thay thế được thuốc điều trị đái tháo đường chuẩn. Nếu bạn đang dùng thuốc hạ đường huyết, cần thận trọng vì ALA có thể hạ đường huyết.

Các công dụng tiềm năng khác của ALA

Hỗ trợ chức năng gan, giảm tổn thương do độc chất/kim loại nặng (bằng cơ chế chống oxy hóa/khử kim loại).

• Hỗ trợ da – ALA được dùng trong mỹ phẩm/serum vì khả năng chống oxy hóa (cải thiện nếp nhăn/độ ẩm), bằng chứng hạn chế.
• Hỗ trợ cân nặng/viêm hệ thống: một vài phân tích nhỏ cho thấy lợi ích nhẹ trên chỉ số viêm và cân nặng, nhưng cần nhiều nghiên cứu hơn.

Cơ chế hoạt động của Alpha lipoic acid 

• Trung hòa gốc tự do (ROS) trực tiếp và gián tiếp (tái tạo glutathione, vitamin C/E).
• Cải thiện chức năng ty thể (giúp sử dụng năng lượng hiệu quả hơn).
• Giảm con đường viêm liên quan đến stress oxy hóa, từ đó giảm tổn thương mô thần kinh và mạch máu.
• Tác dụng hóa học (chelating): ALA có khả năng kết hợp một số ion kim loại gây stress oxy hóa, góp phần bảo vệ tế bào. 

Bằng cách nào để bổ sung ALA?

Thực phẩm

ALA có mặt ở dạng tự nhiên trong: rau lá xanh, bông cải, khoai tây, gan, men bia. Tuy nhiên lượng trong thực phẩm nhỏ – khó đạt liều điều trị nghiên cứu chỉ bằng ăn uống.

Thực phẩm chức năng (viên uống)

Dạng phổ biến là ALA uống (capsule/tablet). Liều dùng nghiên cứu thường thấy: 600 mg/ngày cho đau thần kinh; một số nghiên cứu thử liều cao hơn (800–1800 mg) nhưng không phải luôn an toàn hơn. Nếu dùng để hỗ trợ chuyển hóa/đau thần kinh, nhiều thử nghiệm dùng 600 mg/ngày là tiêu chuẩn.

Điều trị y tế (truyền/tĩnh mạch)

Một số nghiên cứu dùng ALA truyền tĩnh mạch (ví dụ 600 mg IV/ngày trong vài tuần) cho kết quả nhanh hơn trong giảm đau thần kinh cấp tính. Tuy nhiên dạng tiêm cần được thực hiện ở cơ sở y tế có giám sát.

=>> Đọc thêm: Brain Power tại Drip Hydration tăng trí lực với ALA 

Liều dùng tham khảo & lưu ý an toàn

• Liều thử nghiệm phổ biến cho đau thần kinh: 600 mg/ngày (uống). Một số nghiên cứu dùng liều tạm thời cao hơn hoặc truyền tĩnh mạch ngắn ngày.
• Tác dụng phụ: thường nhẹ – buồn nôn, đau đầu, rối loạn tiêu hóa, phát ban. Hiếm trường hợp gây giảm đường huyết mạnh hoặc tương tác thuốc.
• Tương tác thuốc: với thuốc hạ đường huyết (insulin, sulfonylurea) có thể làm hạ đường huyết hơn; người đang dùng thuốc cần tham khảo bác sĩ. Phụ nữ có thai/breastfeeding, trẻ em, người có bệnh nặng nên hỏi ý kiến chuyên gia.

Tài liệu tham khảo:

• https://pmc.ncbi.nlm.nih.gov/articles/PMC11505271/

• https://pmc.ncbi.nlm.nih.gov/articles/PMC12191796/

• https://pmc.ncbi.nlm.nih.gov/articles/PMC3272801/

• https://www.cochrane.org/evidence/CD012967_alpha-lipoic-acid-natural-antioxidant-better-no-treatment-or-dummy-treatment-nerve-damage-people

• https://pmc.ncbi.nlm.nih.gov/articles/PMC9578061/
• https://pubmed.ncbi.nlm.nih.gov/25381809/