Vitamin B9 có tác dụng gì? Lợi ích quan trọng mà nhiều người chưa biết

Vitamin B9 có tác dụng gì? Vitamin B9 giúp tổng hợp ADN, tạo máu, duy trì chuyển hóa và cân bằng cơ thể, đồng thời hỗ trợ tim mạch, não bộ, gan, thị lực và làn da. Bổ sung đủ hàng ngày giúp bảo vệ sức khỏe toàn diện và lâu dài. Dưới đây là tổng hợp các tác dụng đã được chứng minh của vitamin B9:

Bảo vệ sức khỏe tim mạch

Vitamin B9 (hay Folate) có khả năng bảo vệ hệ tim mạch thông qua việc kiểm soát homocysteine (Hcy). Homocysteine là một acid amin trung gian sinh ra trong quá trình chuyển hóa methionine. Khi nồng độ Hcy tăng cao, nó trở thành một yếu tố độc hại gây tổn thương lớp nội mô mạch máu, thúc đẩy viêm, xơ vữa động mạch và hình thành huyết khối.

Vitamin B9, cùng với vitamin B12 và B6, đóng vai trò đồng yếu tố cho các enzym tái methyl hóa homocysteine thành methionine. Nhờ đó, vitamin B9 giúp duy trì nồng độ Hcy trong giới hạn an toàn.

Phân tích gộp của Li Y. và cộng sự (2016) – đăng trên Journal of the American Heart Association – tổng hợp 30 thử nghiệm lâm sàng ngẫu nhiên với hơn 82 000 người tham gia, cho thấy bổ sung acid folic làm giảm đáng kể nồng độ homocysteine huyết tương và có liên quan đến giảm ~10 % nguy cơ đột quỵ và ~4 % nguy cơ bệnh tim mạch tổng thể so với nhóm không bổ sung. Kết quả củng cố bằng chứng rằng acid folic có vai trò phòng ngừa biến cố tim mạch thông qua kiểm soát homocysteine, đặc biệt trong dự phòng nguyên phát ở người chưa có bệnh tim mạch.

Hỗ trợ chức năng não bộ và giảm nguy cơ suy giảm nhận thức

Vitamin B9 có tác dụng tích cực lên sức khỏe thần kinh thông qua nhiều cơ chế phối hợp. Vi chất này cần thiết cho quá trình tổng hợp các chất dẫn truyền thần kinh quan trọng như serotonin, dopamine và norepinephrine – những chất điều hòa tâm trạng, giấc ngủ và chức năng nhận thức.

Ngoài ra, vitamin B9 giúp giảm độc tính của homocysteine đối với tế bào thần kinh. Nồng độ homocysteine cao được xem là yếu tố nguy cơ gây thoái hóa thần kinh.

Nghiên cứu tổng quan hệ thống The Association Between Folate and Alzheimer’s Disease của Zhang và cộng sự 2021 đăng trên tạp chí Frontiers in neurosci cho thấy thiếu folate trong máu liên quan đến tăng nguy cơ mắc Alzheimer. Phân tích tổng hợp từ hơn 80 nghiên cứu cho thấy người có mức folate thấp (<13.5 nmol/L) có nguy cơ Alzheimer gần gấp đôi so với người đủ folate. Ngược lại, hấp thu folate ≥400 µg/ngày giúp giảm nguy cơ Alzheimer đến 56%. Kết quả này nhấn mạnh vai trò quan trọng của folate trong phòng ngừa suy giảm nhận thức và bệnh Alzheimer.

Ngăn ngừa dị tật ống thần kinh ở thai nhi

Đây là tác dụng nổi bật và có ý nghĩa y tế công cộng lớn nhất khi nói đến tác dụng của vitamin B9. 

Ống thần kinh là cấu trúc phôi thai phát triển thành não và tủy sống, đóng lại hoàn toàn vào khoảng ngày thứ 28 sau thụ thai. Thiếu folate trong giai đoạn này sẽ cản trở quá trình đóng ống thần kinh, dẫn đến các dị tật nghiêm trọng như nứt đốt sống (spina bifida) và vô sọ (anencephaly).

Nghiên cứu kinh điển của Czeizel A.E. & Dudás I. (1992) đăng trên New England Journal of Medicine lần đầu tiên chứng minh rằng bổ sung acid folic trước và trong thời kỳ đầu mang thai giúp giảm đáng kể nguy cơ dị tật ống thần kinh (NTDs). Nghiên cứu này thực hiện trên 4.085 phụ nữ mang thai, trong đó nhóm bổ sung 0,8 mg acid folic/ngày có tỷ lệ NTDs giảm 72 % so với nhóm không bổ sung. Đây là bằng chứng dịch tễ mạnh mẽ, đánh dấu bước ngoặt trong phòng ngừa NTDs bằng dinh dưỡng và dẫn đến các khuyến cáo quốc tế về bổ sung folate cho phụ nữ trong độ tuổi sinh sản.

Đánh giá tổng hợp của Imbard A. et al. (2013) trên Biochimie (PMC) cho thấy bổ sung acid folic hoặc 5-methyltetrahydrofolate có thể giảm tới 50–70% nguy cơ dị tật ống thần kinh, là cơ sở cho khuyến cáo của WHO và CDC.

Hỗ trợ sản xuất tế bào hồng cầu và phòng ngừa thiếu máu

Vitamin B9 có vai trò quan trọng trong tổng hợp ADN tại tủy xương. Vitamin B9 cùng vitamin B12 là yếu tố thiết yếu cho sự trưởng thành bình thường của hồng cầu.

Khi thiếu folate, quá trình tổng hợp ADN bị gián đoạn, khiến tế bào hồng cầu không phân chia hoàn chỉnh, trở nên to bất thường và dễ bị phá hủy sớm. Hậu quả là thiếu máu nguyên hồng cầu khổng lồ, với biểu hiện mệt mỏi, suy nhược, da xanh và khó thở.

Bổ sung vitamin B9 là phương pháp điều trị tiêu chuẩn và hiệu quả cho thiếu máu do thiếu folate.

Hỗ trợ sức khỏe gan, đặc biệt trong bệnh gan nhiễm mỡ

Nghiên cứu gần đây cho thấy vitamin B9 tác dụng rõ rệt lên sức khỏe gan, đặc biệt trong bệnh gan nhiễm mỡ không do rượu (NAFLD/NASH).

Tăng homocysteine được ghi nhận ở bệnh nhân NASH và có liên quan đến mức độ viêm và xơ hóa gan. Homocysteine cao gây stress oxy hóa và rối loạn methyl hóa trong tế bào gan.

Nghiên cứu của Zhang C. et al. (2021) đăng trên Journal of Hepatology cho thấy bổ sung vitamin B9 kết hợp vitamin B12 giúp giảm viêm và xơ hóa gan bằng cách ngăn cản quá trình homocysteinylation của Syntaxin-17 (Journal of Hepatology, 2021).

Duy trì sức khỏe thị giác, giảm nguy cơ thoái hóa điểm vàng

Các mao mạch võng mạc rất nhạy cảm với homocysteine cao. Tăng homocysteine mạn tính có thể gây tổn thương mạch máu võng mạc, góp phần vào sự phát triển của thoái hóa điểm vàng liên quan đến tuổi tác (AMD).

Hỗ trợ chức năng hệ thống miễn dịch

Folate cần thiết cho tổng hợp ADN và phân chia tế bào miễn dịch, đặc biệt là tế bào lympho. Thiếu folate làm giảm số lượng tế bào lympho, suy yếu đáp ứng miễn dịch và làm chậm quá trình tạo kháng thể. Theo các nghiên cứu miễn dịch học, đảm bảo đủ folate là điều kiện cần để duy trì hoạt động tối ưu của hệ miễn dịch bẩm sinh và thích ứng.

Duy trì sức khỏe làn da và tóc

Vitamin B9 (folate) là dưỡng chất thiết yếu giúp cơ thể tổng hợp và sửa chữa DNA, hỗ trợ quá trình phân chia tế bào. Da và nang tóc là những mô có tốc độ tái tạo cao, vì vậy thiếu folate có thể làm chậm phục hồi da, gây khô da, tăng sắc tố hoặc tóc yếu.

Các báo cáo ca lâm sàng và tài liệu y khoa như “Skin Manifestations of Folic Acid Deficiency” (British Journal of Dermatology, 1971) ghi nhận: Bệnh nhân thiếu folate thường xuất hiện tăng sắc tố da, khô da, tổn thương niêm mạc; Sau bổ sung folate, các triệu chứng này cải thiện rõ rệt chỉ sau vài tuần.

Điều này cho thấy: bổ sung đủ vitamin B9 không chỉ giúp phòng ngừa thiếu máu, mà còn giúp làn da khỏe mạnh, đàn hồi tốt, nhanh phục hồi và tóc chắc khỏe.

Hỗ trợ sức khỏe tâm lý và điều hòa tâm trạng

Vitamin B9 góp phần quan trọng giúp duy trì hoạt động bình thường của não bộ, hỗ trợ điều hòa tâm trạng và cảm xúc. Nồng độ vitamin B9 thấp thường gặp ở những người có triệu chứng trầm cảm. Một số nghiên cứu cho thấy bổ sung vitamin B9 có thể giúp cải thiện hiệu quả điều trị tâm trạng xấu và duy trì tinh thần ổn định.

Vitamin B9 có tác dụng gì? Các bằng chứng khoa học cho thấy vitamin B9 cần thiết cho cả phụ nữ mang thai và người trưởng thành, góp phần tạo máu, bảo vệ tim mạch, hỗ trợ chức năng não và duy trì chuyển hóa tế bào. Chuyên gia khuyến nghị ưu tiên bổ sung qua chế độ ăn giàu rau lá xanh, đậu và ngũ cốc nguyên cám, chỉ dùng viên uống khi cần thiết hoặc theo tư vấn y tế để đảm bảo an toàn và hiệu quả lâu dài.

TÀI LIỆU THAM KHẢO: 

Folate – Health Professional Fact Sheet

Vitamin B9 (Folate): Benefits and Sources

Daily iron and folic acid supplementation during pregnancy
Supplementation with Folic Acid or 5-Methyltetrahydrofolate and Prevention of Neural Tube Defects: An Evidence-Based Narrative Review – PMC