Thải độc chì da mặt: Có thật sự cần thiết không?

Thải độc chì da mặt đang được quảng bá như bước bắt buộc để phục hồi da sau thời gian dài dùng mỹ phẩm. Nhưng chì có thực sự tích tụ trên da không? Việc thải độc này có cơ sở khoa học hay chỉ là chiêu marketing khiến da đối mặt nhiều rủi ro tiềm ẩn?

Tác hại của chì trên da

Ở góc độ da liễu, chì không dễ dàng thẩm thấu qua da lành. Tuy nhiên, khi da tổn thương, viêm hoặc dùng mỹ phẩm kém chất lượng lâu dài, nguy cơ kích ứng và viêm da tiếp xúc có thể tăng lên.

Thải độc chì da mặt là gì?

Về mặt khái niệm, thải độc chì da mặt được mô tả là quá trình loại bỏ chì và kim loại nặng tích tụ trong da bằng mỹ phẩm hoặc thiết bị chăm sóc da. Tuy nhiên thuật ngữ này không tồn tại trong y văn chính thống.

Vậy có nên thải độc cho da mặt không? Trong y học, “thải độc chì” (chelation therapy) chỉ được dùng khi nhiễm độc chì toàn thân, do bác sĩ chỉ định và thực hiện trong môi trường y tế. 

Phân biệt các dấu hiệu của thải độc chì da mặt với hiện tượng breakout (dấu hiệu không phải thải độc)

Một trong những lý do khiến khái niệm thải độc lan rộng là hiện tượng da nổi mụn sau khi dùng sản phẩm “detox”. Nhiều người tin rằng đó là dấu hiệu chì đang được đào thải.

Trên thực tế, breakout là phản ứng da phổ biến khi:

• Thay đổi sản phẩm chăm sóc da
• Dùng hoạt chất làm sạch mạnh
• Tắc nghẽn lỗ chân lông do nền sản phẩm

Breakout thường xuất hiện nhanh, tập trung ở vùng dễ bít tắc và có tính chất viêm. Trong khi đó, không có dấu hiệu lâm sàng nào được công nhận là “mụn thải độc chì”. Việc gọi breakout là thải độc có thể khiến người dùng tiếp tục sử dụng sản phẩm gây hại, làm tình trạng nặng hơn.

Thực hư các phương pháp thải độc chì da mặt hiện nay

Dưới góc độ khoa học hiện tại, không có bằng chứng thuyết phục rằng các phương pháp “thải độc chì da mặt” thực sự loại bỏ chì hoặc độc tố tích tụ trong da một cách sinh học. Trào lưu này phần lớn dựa trên quảng cáo marketing sai lệch hơn là cơ chế giải độc được công nhận trong y khoa. 

Cơ chế và hiệu quả thực tế của các sản phẩm “detox” cho da:

• Mặt nạ thải độc

Chì xâm nhập vào cơ thể chủ yếu qua hít/nuốt hoặc qua da nếu có tổn thương da và tiếp xúc lâu ngày với sản phẩm chứa chì. Vì vậy, các sản phẩm “hút chì” hay “đào thải chì qua da” không có cơ sở khoa học. 

• Serum: thường chứa các chất chống oxy hóa, dưỡng ẩm, niacinamide, vitamin C… giúp làn da khỏe hơn từ lớp biểu bì, nhưng chúng không ‘detox’ bằng cách lấy độc tố ra khỏi da.
• Máy rửa mặt hay thiết bị sóng siêu âm giúp làm sạch cơ học tốt hơn tay, nhưng hiệu quả vẫn dừng ở mức vệ sinh da, không phải thải độc, nếu dùng quá mức có thể gây tổn thương hàng rào da.

Minh chứng khoa học về hiệu quả hạn chế của phương pháp thải độc chì da mặt

• Cho đến nay, không có thử nghiệm lâm sàng ngẫu nhiên nào chứng minh hiệu quả của thải độc chì da mặt. Các cơ quan như FDA và European Commission chỉ tập trung vào kiểm soát hàm lượng chì trong mỹ phẩm, thay vì khuyến nghị detox.

• Thuật ngữ detox được dùng trong mỹ phẩm thường là một chiến lược marketing; các nghiên cứu khoa học về detox da từ bên ngoài vẫn chưa chứng minh sản phẩm có khả năng giải phóng chất độc.

Nguy cơ tiềm ẩn khi lạm dụng sản phẩm detox

• Kích ứng da và viêm

Dùng các sản phẩm mạnh quá thường xuyên (land mask sủi bọt/đất sét, serum acid nồng độ cao, máy rửa mặt tần suất cao) có thể gây kích ứng da, đỏ rát, khô da, đặc biệt với da nhạy cảm.

• Mất cân bằng microbiome da

Da sở hữu một hệ sinh thái vi sinh vật tự nhiên (microbiome) giúp phòng ngừa vi khuẩn gây hại, việc dùng sản phẩm làm sạch quá mức hoặc chứa chất kháng khuẩn mạnh có thể làm mất cân bằng vi sinh này gây dễ kích ứng, viêm và tăng nguy cơ viêm da.

• Phá vỡ màng axit (acid mantle)

Lớp màng axit da với pH khoảng 4.5–6.0 bảo vệ da khỏi vi khuẩn, vi sinh vật gây hại và giữ nước trong da. Sử dụng sản phẩm “detox” với pH không phù hợp, tẩy rửa mạnh thường xuyên có thể làm mất lớp acid này dễ gây khô da, kích ứng, da dễ bị  nhiễm khuẩn.

• Làm sạch quá mức bằng dụng cụ điện tử 

Máy rửa mặt nếu dùng với lực mạnh hay tần suất quá cao dễ gây tổn hại cấu trúc da (stratum corneum), tương tự như lạm dụng tẩy da chết mạnh. 

Lời khuyên của bác sĩ và chuyên gia y khoa

Từ kinh nghiệm tổng hợp ý kiến của các bác sĩ da liễu quốc tế, câu trả lời cho câu hỏi có nên thải độc da mặt là: không cần thiết trong hầu hết trường hợp.

Thay vào đó, bạn nên:

• Chọn mỹ phẩm có chứng nhận an toàn, tránh hàng trôi nổi
• Làm sạch da đúng cách, không quá mức
• Phục hồi hàng rào da bằng dưỡng ẩm và chống nắng

Nếu nghi ngờ phơi nhiễm chì, cách duy nhất để chẩn đoán là xét nghiệm máu, không phải quan sát da. Với da có vấn đề kéo dài, bác sĩ da liễu sẽ giúp xác định nguyên nhân chính xác hơn mọi liệu trình detox.

Thải độc chì da mặt là khái niệm mang tính tiếp thị nhiều hơn khoa học. Chì không dễ tích tụ trên da, và không có bằng chứng cho thấy mỹ phẩm detox có thể loại bỏ chì khỏi mô da. Hiểu đúng bản chất sẽ giúp bạn tránh rủi ro, tiết kiệm chi phí và chăm sóc da hiệu quả hơn.

Nguồn tham khảo

• World Health Organization (WHO). Lead poisoning and health.
• U.S. Food and Drug Administration (FDA). Lead in cosmetics.
• Journal of the American Academy of Dermatology.
• British Journal of Dermatology.