Tác dụng phụ của Ozempic

Ozempic đang trở thành tâm điểm chú ý trong lĩnh vực y tế như một loại thuốc hiệu quả giúp kiểm soát các triệu chứng của bệnh tiểu đường, đồng thời hỗ trợ nhiều người đạt được mục tiêu giảm cân. Loại thuốc này, với tên gốc là semaglutide, ngày càng được các chuyên gia y tế và bệnh nhân quan tâm, đặc biệt là những người đang tìm kiếm một giải pháp vừa giúp kiểm soát đường huyết, vừa giảm cân nặng. Thuốc được tiêm mỗi tuần một lần, nhưng có thể gây ra một số tác dụng phụ như khó chịu ở đường tiêu hóa và các vấn đề tiềm ẩn về tuyến giáp. Điều quan trọng là cần tham vấn với bác sĩ trước khi bắt đầu điều trị, nhất là đối với những người có bệnh lý nền.

Ozempic là gì?

Ozempic là thuốc kê đơn chủ yếu được sử dụng để giúp người bệnh tiểu đường tuýp 2 kiểm soát đường huyết. Bên cạnh đó, thuốc cũng có một tác dụng phụ đáng chú ý là giảm cân.

Ozempic thuộc nhóm thuốc gọi là chất chủ vận thụ thể GLP-1 (GLP-1 receptor agonists). GLP-1 là viết tắt của glucagon-like peptide 1 – một loại hormone tự nhiên trong cơ thể, liên quan đến việc sản xuất insulin và điều chỉnh cảm giác thèm ăn. Khi dùng Ozempic, thuốc sẽ bắt chước hormone GLP-1 tự nhiên của cơ thể, giúp tuyến tụy tiết ra nhiều insulin hơn (hormone làm giảm đường huyết) khi lượng đường trong máu tăng cao. Cơ chế này giúp duy trì mức glucose ổn định. Đồng thời, Ozempic cũng làm chậm quá trình tiêu hóa thức ăn trong dạ dày, gây cảm giác no lâu hơn, từ đó giúp giảm cân.

Mặc dù Ozempic được sử dụng chủ yếu trong quản lý bệnh tiểu đường, nhưng tác dụng ức chế sự thèm ăn đã khiến thuốc trở nên nổi bật hơn trong cộng đồng, đặc biệt với những người quan tâm đến việc giảm cân. Nhiều người đã giảm cân đáng kể và thậm chí cân nhắc sử dụng Ozempic như một phần trong kế hoạch kiểm soát cân nặng lâu dài.

Cơ chế tác động

Khi bạn ăn, cơ thể phân hủy các chất dinh dưỡng thành các chất như glucose để lưu thông trong máu. Nếu nồng độ glucose tăng quá cao, tuyến tụy thường tiết ra insulin để điều chỉnh mức đường huyết. Ở những người mắc bệnh tiểu đường tuýp 2, hệ thống này hoạt động không tối ưu, việc sản xuất insulin có thể không đủ hoặc các tế bào cơ thể trở nên kháng insulin.

Thành phần hoạt chất của Ozempic, semaglutide, gắn vào các thụ thể tương tự như hormone GLP-1 trong cơ thể. Quá trình gắn này kích hoạt một loạt các phản ứng trao đổi chất, bao gồm tăng tiết insulin sau bữa ăn, giúp kiểm soát đường huyết sau ăn. Đồng thời, Ozempic ức chế tiết glucagon – một hormone khác có tác dụng làm tăng đường huyết. Bằng cách giảm sản xuất glucagon và tăng insulin khi cần thiết, Ozempic giúp giữ đường huyết trong phạm vi bình thường hơn.

Một đặc điểm đáng chú ý khác của cơ chế tác dụng Ozempic là làm chậm quá trình làm rỗng dạ dày (gastric emptying). Điều này có nghĩa là thức ăn được chuyển xuống ruột non chậm hơn, giúp bạn no lâu hơn. Hiệu ứng này thường dẫn đến việc giảm lượng calo nạp vào. Đối với những người đang tập trung vào giảm cân, việc làm chậm rỗng dạ dày này có thể giúp họ hạn chế ăn quá nhiều. Tuy nhiên, điều này cũng có thể gây ra một số tác dụng phụ trên đường tiêu hóa như táo bón (constipation), đầy hơi, đau bụng, hoặc ợ hơi thường xuyên, đặc biệt khi mới bắt đầu điều trị.

Các công dụng của Ozempic

Ozempic được chấp thuận chủ yếu để kiểm soát đường huyết ở người lớn mắc bệnh tiểu đường tuýp 2. Tuy nhiên, nhiều chuyên gia cũng kê thuốc này ngoài chỉ định (off-label) cho mục đích quản lý cân nặng, đặc biệt với các bệnh nhân thừa cân hoặc béo phì có bệnh lý đi kèm như tăng huyết áp hoặc cholesterol cao. Điều quan trọng cần hiểu là Ozempic không phải là một loại thuốc giảm cân truyền thống; tác dụng giảm cân của thuốc là do ảnh hưởng của nó đến việc điều hòa insulin, ức chế cảm giác thèm ăn và làm chậm tốc độ làm rỗng dạ dày.

• Quản lý tiểu đường tuýp 2: Bằng cách bắt chước hormone GLP-1, Ozempic giúp cơ thể bạn tiết ra nhiều insulin hơn và ít glucagon hơn khi đường huyết tăng cao. Điều này giúp giảm nguy cơ các biến chứng do đường huyết tăng cao kéo dài, như tổn thương thận, tổn thương thần kinh và các vấn đề về thị lực.

• Giảm cân (ngoài chỉ định): Tác dụng ức chế cảm giác thèm ăn của Ozempic giúp giảm lượng calo nạp vào, hỗ trợ bệnh nhân dễ dàng hơn trong việc tuân thủ kế hoạch ăn uống lành mạnh. Những bệnh nhân không kiểm soát được cân nặng chỉ với tập thể dục và ăn uống có thể tìm thấy lợi ích khi kết hợp thuốc này vào chế độ hàng ngày.

• Bảo vệ tim mạch: Các nghiên cứu sơ bộ cho thấy nhóm thuốc chủ vận thụ thể GLP-1, bao gồm semaglutide, có thể mang lại một số lợi ích bảo vệ tim mạch. Mặc dù cần thêm nhiều nghiên cứu, nhưng có bằng chứng gợi ý mối liên hệ giữa sử dụng Ozempic với giảm nguy cơ một số biến cố tim mạch, nhấn mạnh vai trò đa dạng của thuốc trong việc cải thiện sức khỏe chuyển hóa.

Các lưu ý khi sử dụng Ozempic

Trước khi bắt đầu bất kỳ loại thuốc nào, đặc biệt là loại thuốc mạnh như Ozempic, việc thảo luận đầy đủ về tiền sử sức khỏe của bạn với bác sĩ là điều quan trọng hàng đầu. Một số tình trạng sức khỏe, bệnh lý nền hoặc thuốc đang dùng có thể ảnh hưởng đến cách cơ thể phản ứng với Ozempic, từ đó làm tăng nguy cơ gặp phải các tác dụng phụ.

Tương tác với các thuốc khác và thực phẩm

Ozempic có thể tương tác với nhiều loại thuốc khác nhau. Một tương tác quan trọng là với insulin hoặc các thuốc kích thích tiết insulin. Do Ozempic đã tăng cường bài tiết insulin khi cần thiết, việc kết hợp thêm các thuốc hạ đường huyết khác có thể làm tăng nguy cơ hạ đường huyết. Bạn cần theo dõi sát sao đường huyết nếu đang dùng đồng thời nhiều thuốc hạ đường huyết.

Ngoài ra, Ozempic có thể ảnh hưởng đến một số thuốc điều trị huyết áp, đặc biệt là những thuốc giúp hạ huyết áp. Do thuốc có thể gây tụt huyết áp, việc kết hợp Ozempic với thuốc hạ huyết áp có thể dẫn đến chóng mặt.

Không có hạn chế nghiêm ngặt nào về chế độ ăn khi dùng Ozempic, nhưng khuyến cáo nên hạn chế uống rượu vì uống quá nhiều có thể làm rối loạn đường huyết. Ngoài ra, các bữa ăn quá béo hoặc quá giàu dinh dưỡng có thể làm trầm trọng hơn các triệu chứng tiêu hóa như buồn nôn, táo bón, và tiêu chảy – các triệu chứng thường gặp khi mới bắt đầu dùng Ozempic.

Ozempic được sử dụng như thế nào?

Ozempic được cung cấp dưới dạng bút tiêm sẵn, dùng một lần mỗi tuần. Khác với tiêm insulin hằng ngày, Ozempic có công thức tác dụng kéo dài, nên không cần tiêm thường xuyên. Thuốc thường được tiêm dưới da, tại các vùng như bụng, đùi hoặc bắp tay trên. Bạn nên xoay vòng các vị trí tiêm mỗi tuần để giảm thiểu khả năng kích ứng tại nơi tiêm hoặc bầm tím.

Cách bảo quản Ozempic

Việc bảo quản tương đối đơn giản. Các bút tiêm Ozempic chưa sử dụng phải được giữ trong tủ lạnh ở nhiệt độ từ 2°C đến 8°C (36°F đến 46°F). Sau khi bắt đầu sử dụng, bút tiêm có thể được giữ trong tủ lạnh hoặc ở nhiệt độ phòng, miễn là không tiếp xúc trực tiếp với ánh nắng mặt trời hoặc nhiệt độ quá cao. Lưu ý bỏ bút tiêm sau 56 ngày hoặc theo hướng dẫn trên nhãn thuốc, tùy theo thời điểm nào đến trước.

Những điều cần biết trước khi dùng thuốc

Nếu bạn từng có tiền sử viêm tụy, bệnh túi mật hoặc các vấn đề về tiêu hóa, bạn cần thông báo cho bác sĩ. Các vấn đề tiêu hóa mạn tính có thể trở nên nặng hơn khi dùng Ozempic, do thuốc làm chậm tốc độ làm rỗng dạ dày, dễ gây tiêu chảy, buồn nôn và nôn mửa. Tương tự, những người có tiền sử cá nhân hoặc gia đình về một số loại u tuyến giáp cần hết sức thận trọng, vì Ozempic và các thuốc chủ vận thụ thể GLP-1 khác từng liên quan tới u tế bào tuyến giáp trong các nghiên cứu trên động vật.

Với những phụ nữ đang mang thai hoặc cho con bú, các nghiên cứu đầy đủ trên người chưa được thực hiện. Do đó, cần cân nhắc kỹ lợi ích và nguy cơ khi dùng Ozempic. Nếu bạn có thai khi đang dùng thuốc này, hãy thông báo ngay cho bác sĩ.

Ai không nên dùng Ozempic?

Ozempic chống chỉ định ở những người mắc bệnh tiểu đường tuýp 1, bởi cơ thể họ không sản xuất insulin, và thường cần các phương pháp điều trị khác. Những người từng có phản ứng dị ứng với semaglutide hoặc các thành phần khác trong thuốc cũng không nên dùng Ozempic. Ngoài ra, người mắc hội chứng đa u nội tiết loại 2 (multiple endocrine neoplasia type 2 – MEN2, tình trạng di truyền làm tăng nguy cơ phát triển các khối u nội tiết) cũng cần tránh sử dụng Ozempic do nguy cơ tiềm tàng liên quan đến u tuyến giáp.

Tác dụng phụ khi bỏ lỡ một liều thuốc

Với nhiều thuốc khác, bỏ lỡ một liều có thể không gây ra vấn đề nghiêm trọng nếu bạn kịp thời dùng lại. Nhưng với Ozempic, thời gian rất quan trọng vì mỗi liều thuốc có tác dụng kéo dài cả tuần. Nếu bạn bỏ lỡ ngày tiêm thuốc và thời gian bỏ lỡ chưa quá 5 ngày, hãy tiêm ngay khi có thể. Nếu đã quá 5 ngày, hãy chờ tới liều tiếp theo như kế hoạch. Tuyệt đối không tiêm quá liều để “bù lại” liều đã bỏ lỡ, bởi điều này rất nguy hiểm, có thể dẫn tới các triệu chứng của việc dùng quá liều Ozempic như buồn nôn, nôn mửa nặng và hạ đường huyết.

Tác dụng phụ do bỏ lỡ liều đôi khi xuất hiện gián tiếp. Ví dụ, đường huyết của bạn có thể tăng cao hơn bình thường nếu bạn đang phụ thuộc vào Ozempic để kiểm soát đường huyết. Một số người cũng thấy cảm giác khó chịu, thèm ăn tăng lên hoặc cảm giác đói dữ dội giữa các liều thuốc. Nếu bạn gặp khó khăn trong việc tuân thủ lịch tiêm thuốc, hãy đặt các lời nhắc hoặc cảnh báo trên điện thoại để duy trì ổn định đường huyết và giảm thiểu tác dụng phụ do bỏ lỡ liều.

Triệu chứng khi ngừng thuốc (Hội chứng cai thuốc)

Các triệu chứng ngừng Ozempic thường xuất hiện khi bạn dừng thuốc đột ngột sau một thời gian dài sử dụng. Ozempic không gây nghiện hóa học theo nghĩa thông thường, nhưng cơ thể bạn sẽ quen với sự hỗ trợ của semaglutide trong điều hòa chuyển hóa. Khi sự hỗ trợ này bị ngưng đột ngột, bạn có thể nhận thấy:

• Tăng cân trở lại: Một số người tăng cân sau khi ngừng Ozempic vì hiệu quả ức chế sự thèm ăn biến mất⁷, khiến bạn cảm thấy đói hơn và khó kiểm soát cảm giác thèm ăn.
• Biến động đường huyết: Nếu bạn dùng Ozempic để ổn định đường huyết, việc ngừng thuốc có thể khiến đường huyết tăng vọt, dẫn tới mệt mỏi và các biến chứng khác.
• Các vấn đề tiêu hóa quay trở lại: Các rối loạn tiêu hóa mạn tính từng được cải thiện nhờ Ozempic có thể quay trở lại hoặc trở nên tồi tệ hơn.
• Thay đổi tâm trạng hoặc sức khỏe tinh thần: Dù chưa được ghi nhận rộng rãi, một số người dùng cho biết họ có thể gặp các thay đổi tâm trạng hoặc dễ cáu gắt khi ngừng thuốc⁸.

Nếu bạn quyết định ngừng sử dụng Ozempic, tốt nhất là nên làm điều này dưới sự giám sát của bác sĩ. Việc giảm liều dần hoặc bắt đầu đồng thời các liệu pháp thay thế khác có thể giúp giảm thiểu các triệu chứng khi ngừng thuốc.

Tác dụng phụ đặc hiệu khi dùng Ozempic để giảm cân

Khả năng hỗ trợ giảm cân của Ozempic được xem như một con dao hai lưỡi. Một mặt, thuốc có thể hữu ích nếu bạn đang thừa cân và gặp khó khăn khi muốn giảm cân. Mặt khác, giảm cân quá nhanh có thể dẫn đến những biến chứng như:

• Ozempic face: Giảm cân nhanh đôi khi làm khuôn mặt trông hốc hác hoặc “hóp lại”, thường được gọi thông tục là “Ozempic face”. Đây không phải là một tác dụng trực tiếp của thuốc mà là hệ quả của việc giảm mỡ cơ thể, bao gồm cả mỡ dưới da ở má và quanh mắt.
• Thiếu hụt dinh dưỡng: Việc giảm đáng kể cảm giác thèm ăn có thể khiến bạn ăn ít đa dạng hơn, dẫn tới thiếu hụt vitamin và khoáng chất theo thời gian.
• Mệt mỏi: Dù giảm cân lâu dài có thể giúp tăng năng lượng, nhưng giai đoạn giảm cân nhanh ban đầu có thể kèm theo cảm giác mệt mỏi tạm thời khi cơ thể bạn chưa kịp thích nghi.

Tác dụng phụ trên đường tiêu hóa của Ozempic

Các tác dụng phụ được báo cáo phổ biến nhất của Ozempic tập trung vào hệ tiêu hóa (GI system). Vì Ozempic làm chậm quá trình làm rỗng dạ dày, toàn bộ đường tiêu hóa của bạn cần thời gian điều chỉnh theo nhịp mới. Các tác dụng phụ phổ biến bao gồm¹⁰:

• Buồn nôn và nôn: Cảm giác buồn nôn hoặc nôn mửa có thể đặc biệt rõ rệt sau những bữa ăn lớn.
• Tiêu chảy và táo bón: Bạn có thể gặp xen kẽ giữa hai trạng thái này khi đường ruột đang cố gắng thích nghi.
• Đầy hơi, ợ hơi và ợ nóng: Tiêu hóa chậm có thể gây tích tụ khí trong dạ dày và thực quản, dẫn đến tình trạng ợ hơi khó chịu hoặc trào ngược acid.
• Đau bụng: Có thể xảy ra các cơn đau bụng nhẹ tới trung bình.
• Đầy hơi và khó chịu đường tiêu hóa kéo dài: Một số người dùng có thể tăng lượng khí và cảm giác khó chịu dai dẳng, thậm chí đôi khi dẫn tới nôn mửa theo chu kỳ hoặc đau bụng kéo dài.

Phản ứng dị ứng

Mặc dù ít gặp, nhưng phản ứng dị ứng vẫn có thể xảy ra. Các dấu hiệu của phản ứng dị ứng bao gồm:

• Nổi ban hoặc mày đay trên da gây ngứa và viêm đỏ.
• Sưng mặt, môi, lưỡi hoặc cổ họng, có thể là dấu hiệu của một phản ứng dị ứng nghiêm trọng được gọi là sốc phản vệ.
• Khó thở hoặc tức ngực, cần được chăm sóc y tế khẩn cấp.

Tác dụng phụ trên sức khỏe tâm thần

Ảnh hưởng của semaglutide không chỉ giới hạn ở đường huyết và tiêu hóa. Một số bệnh nhân đã báo cáo các tác dụng phụ liên quan đến sức khỏe tinh thần khi dùng Ozempic, như thay đổi tâm trạng hoặc gia tăng lo âu. Các biểu hiện này bao gồm:

• Cáu gắt và thay đổi tâm trạng: Sự thay đổi đường huyết có thể trực tiếp ảnh hưởng tới tâm trạng.
• Các triệu chứng trầm cảm: Mặc dù chưa được nghiên cứu kỹ, nhưng bất kỳ dấu hiệu trầm cảm mới hoặc nặng thêm đều cần được xem xét nghiêm túc.
• Thay đổi ham muốn tình dục: Một số người ghi nhận sự thay đổi về ham muốn tình dục, có thể tăng hoặc giảm, khi hormone và cân bằng nội môi cơ thể điều chỉnh với thuốc.

Các tác dụng phụ nhẹ phổ biến

Một số tác dụng phụ nhẹ thường gặp trong giai đoạn đầu khi sử dụng Ozempic, bao gồm:

• Đau đầu và chóng mặt: Hạ đường huyết hoặc sự dao động đường huyết có thể gây đau đầu hoặc chóng mặt.
• Mệt mỏi: Cảm giác mệt mỏi bất thường khá phổ biến khi mới bắt đầu điều trị, nhưng thường giảm dần khi cơ thể bạn quen với thuốc.
• Khô miệng và thay đổi vị giác: Một số người dùng cảm thấy khô miệng hoặc có vị kim loại, thường giảm dần theo thời gian.
• Phản ứng tại vị trí tiêm: Bầm tím, đau nhức hoặc đỏ xung quanh vị trí tiêm có thể xảy ra. Việc luân phiên thay đổi vị trí tiêm có thể giúp giảm triệu chứng này.

Tác dụng phụ nghiêm trọng

Mặc dù hiếm gặp, nhưng cần chú ý các tác dụng phụ nghiêm trọng như:

• Viêm tụy: Viêm tụy có thể biểu hiện bằng cơn đau bụng dữ dội lan ra phía sau lưng, kèm theo buồn nôn và nôn. Tình trạng này có thể tiến triển nhanh và cần được can thiệp y tế ngay lập tức.
• Nguy cơ ung thư tuyến giáp: Mặc dù nghiên cứu vẫn đang được tiến hành, các thử nghiệm trên động vật cho thấy semaglutide có thể làm tăng nguy cơ u tế bào C tuyến giáp. Các dấu hiệu bao gồm có khối u vùng cổ, khàn tiếng dai dẳng hoặc khó nuốt.
• Làm nặng hơn bệnh thận: Ozempic và chức năng thận có liên hệ chặt chẽ, đặc biệt nếu bạn bị mất nước nghiêm trọng do tiêu chảy hoặc nôn mửa. Cần theo dõi chức năng thận chặt chẽ nếu bạn đã có vấn đề về thận trước đó.
• Hạ đường huyết nghiêm trọng: Khi sử dụng đồng thời với insulin hoặc một số thuốc uống khác, Ozempic có thể gây hạ đường huyết nặng, đặc trưng bởi lú lẫn, tim đập nhanh, đổ mồ hôi và run rẩy.
• Tăng nhịp tim hoặc nhịp tim nhanh: Một số bệnh nhân ghi nhận nhịp tim nhanh bất thường, có thể là dấu hiệu hệ tim mạch đang bị căng thẳng.

Tác dụng phụ dài hạn

Các tác dụng phụ dài hạn của Ozempic vẫn đang được tiếp tục nghiên cứu. Tuy nhiên, một số nguy cơ tiềm ẩn khi dùng thuốc kéo dài bao gồm:

• Các vấn đề túi mật và sỏi mật: Việc làm chậm quá trình tiêu hóa có thể làm tăng nguy cơ hình thành sỏi mật ở một số người.
• Các vấn đề tiêu hóa mạn tính: Đầy hơi dai dẳng, khó chịu hoặc nôn theo chu kỳ có thể xảy ra với những người có đường tiêu hóa nhạy cảm.
• Lo ngại về tuyến giáp và tuyến tụy: Cần nhiều nghiên cứu hơn, nhưng người dùng lâu dài nên chú ý các khối u bất thường hoặc sự thay đổi trong triệu chứng đau bụng.

Hầu hết các tác dụng phụ liên quan đến Ozempic, như buồn nôn, táo bón và mệt mỏi, thường giảm dần sau vài tuần đầu tiên sử dụng liên tục. Cơ thể bạn sẽ dần thích nghi với sự hiện diện của semaglutide, và phần lớn những khó chịu ban đầu sẽ giảm bớt. Tuy nhiên, các tác dụng phụ nghiêm trọng hoặc dài hạn hơn, như viêm tụy, sỏi mật, và các thay đổi ở mô tuyến giáp, cần được theo dõi liên tục. Nếu bạn gặp các tác dụng phụ kéo dài hơn một tháng hoặc tình trạng xấu đi đáng kể, hãy liên hệ ngay với bác sĩ điều trị của bạn.

Dịch từ: https://driphydration.com/blog/