Khô âm đạo không chỉ do tuổi tác – Sự thật ít ai biết

Tình trạng khô âm đạo dễ gặp ở phụ nữ mọi lứa tuổi, không chỉ gây khó chịu mà còn ảnh hưởng đến đời sống tình dục và sức khỏe sinh sản. Hiểu rõ tình trạng bệnh lý này sẽ giúp chị em tìm được giải pháp bảo vệ sức khỏe vùng kín hiệu quả.

Khô âm đạo là gì?

Khô âm đạo là tình trạng âm đạo không tiết đủ dịch bôi trơn tự nhiên, khiến niêm mạc trở nên khô, mỏng và giảm đàn hồi. Bình thường, âm đạo duy trì một lớp dịch mỏng, ẩm ướt giúp bảo vệ niêm mạc, giảm ma sát và tạo điều kiện cho quan hệ tình dục diễn ra thoải mái. Khi lượng dịch này giảm, phụ nữ có thể xuất hiện các triệu chứng như cảm giác khô rát, ngứa, châm chích hoặc đau khi quan hệ.

Về bản chất, khô âm đạo không phải là một bệnh lý riêng biệt mà thường là dấu hiệu phản ánh sự thay đổi nội tiết tố, tuổi tác hoặc rối loạn cân bằng môi trường âm đạo, chẳng hạn như mất cân bằng pH hoặc giảm lượng estrogen. 

Nghiên cứu của Abraish Ali và cộng sự (2024) phân tích tổng hợp 18 thử nghiệm ngẫu nhiên có đối chứng trên 4.723 phụ nữ cho thấy, estrogen dùng tại chỗ giúp tăng độ dày niêm mạc, giảm tế bào parabasal, cân bằng pH và giảm đau khi quan hệ.

Một nghiên cứu theo dõi dài hạn khác của L. Elaine Waetjen và cộng sự (2018) trên 2.435 phụ nữ từ giai đoạn tiền mãn kinh đến mãn kinh cũng chỉ ra, tỷ lệ khô âm đạo tăng theo tuổi: khoảng 19% ở nhóm 42–53 tuổi và lên 34% ở nhóm 57–69 tuổi, chủ yếu liên quan đến giảm estrogen nội sinh.

Khô âm đạo thường đi kèm với teo niêm mạc, giảm lưu lượng máu, thay đổi hệ vi sinh vật (giảm Lactobacillus, tăng các vi khuẩn khác) và tăng pH âm đạo, làm niêm mạc nhạy cảm và dễ viêm nhiễm hơn. Việc nhận biết sớm và áp dụng các biện pháp hỗ trợ như điều chỉnh lối sống, cân bằng nội tiết tố, vệ sinh đúng cách hoặc sử dụng estrogen tại chỗ khi cần có thể giúp cải thiện tình trạng, duy trì độ ẩm và bảo vệ sức khỏe âm đạo.

Nguyên nhân gây khô âm đạo

Khô âm đạo xuất phát từ nhiều yếu tố liên quan đến nội tiết, sức khỏe tổng thể và thói quen sinh hoạt hằng ngày, cụ thể:

• Thay đổi nội tiết tố: Giảm estrogen là nguyên nhân phổ biến nhất gây khô âm đạo, đặc biệt ở phụ nữ tiền mãn kinh và mãn kinh. Estrogen giúp duy trì độ ẩm, đàn hồi và sức khỏe niêm mạc âm đạo. Khi hormone này giảm, niêm mạc âm đạo trở nên mỏng, khô và dễ bị tổn thương.
•  Tác dụng phụ của thuốc: Một số loại thuốc có thể làm giảm tiết dịch âm đạo, dẫn đến khô và khó chịu. Ví dụ, thuốc tránh thai, thuốc chống trầm cảm, thuốc lợi tiểu hoặc các liệu pháp điều trị ung thư hormone như tamoxifen có thể gây teo niêm mạc và giảm dịch bôi trơn. Do đó, phụ nữ sử dụng các loại thuốc này nên thảo luận với bác sĩ về biện pháp hỗ trợ để giảm tình trạng khô âm đạo.
• Thay đổi sinh lý do tuổi tác hoặc sau sinh: Sau sinh hoặc ở giai đoạn mãn kinh, âm đạo có xu hướng giảm tiết dịch và mất đàn hồi. Quá trình lão hóa tự nhiên làm giảm lưu lượng máu và chức năng tuyến bã nhờn âm đạo, khiến niêm mạc trở nên khô và dễ tổn thương. Đây là lý do tại sao nhiều phụ nữ trải qua tình trạng khô âm đạo khi bước vào độ tuổi trung niên hoặc sau sinh.
• Rối loạn cân bằng môi trường âm đạo: Khô âm đạo còn liên quan đến sự thay đổi môi trường âm đạo, bao gồm tăng pH, giảm số lượng vi khuẩn có lợi Lactobacillus và tăng vi khuẩn gây hại. Sự mất cân bằng này không chỉ làm giảm độ ẩm tự nhiên mà còn làm âm đạo nhạy cảm và dễ bị viêm nhiễm. Vì vậy, duy trì cân bằng vi sinh âm đạo đóng vai trò quan trọng trong việc ngăn ngừa khô âm đạo.
• Các yếu tố khác: Một số yếu tố lối sống và bệnh lý cũng góp phần gây khô âm đạo. Hút thuốc, uống ít nước, căng thẳng kéo dài hay thụt rửa âm đạo quá thường xuyên đều có thể làm giảm độ ẩm tự nhiên. Ngoài ra, các bệnh lý mạn tính như tiểu đường, hội chứng Sjögren cũng có thể ảnh hưởng đến niêm mạc âm đạo, khiến âm đạo khô, ngứa và khó chịu.

Dấu hiệu nhận biết khô âm đạo

Khô âm đạo thường biểu hiện thông qua những thay đổi rõ ràng ở niêm mạc và cảm giác vùng kín. Phụ nữ bị khô âm đạo thường gặp các triệu chứng sau:

• Cảm giác khô rát và khó chịu: Âm đạo có cảm giác khô, nóng rát hoặc châm chích, đặc biệt xuất hiện rõ khi vận động mạnh, ngồi lâu hoặc khi quan hệ tình dục. Một số người còn cảm thấy như “bụi cát” hoặc ma sát bên trong do thiếu dịch nhờn.
• Ngứa vùng kín hoặc kích ứng nhẹ: Sự giảm độ ẩm khiến mô âm đạo dễ bị kích ứng, gây ngứa ngáy, đỏ hoặc sưng nhẹ. Tình trạng này dễ nhầm lẫn với nhiễm nấm, nên cần quan sát thêm các dấu hiệu khác để phân biệt.
• Đau khi quan hệ tình dục: Một trong những dấu hiệu rõ nhất của khô âm đạo là đau, rát hoặc khó chịu khi quan hệ. Khi dịch bôi trơn giảm, ma sát tăng lên gây tổn thương niêm mạc, đôi khi dẫn đến trầy xước hoặc chảy máu nhẹ sau quan hệ.
• Dịch tiết âm đạo giảm: Dịch âm đạo trở nên ít, đặc hoặc không xuất hiện ngay cả khi có kích thích tình dục. Đây là biểu hiện thường gặp ở phụ nữ tiền mãn kinh, sau sinh hoặc đang sử dụng thuốc ảnh hưởng đến hormone.
• Khó chịu khi đi tiểu: Một số phụ nữ có cảm giác buốt nhẹ, tiểu rắt hoặc tiểu khó. Nguyên nhân là niêm mạc quanh niệu đạo cũng bị mỏng đi và khô, dẫn tới nhạy cảm hơn trước sự thay đổi của môi trường.

Nếu những triệu chứng trên kéo dài hoặc ảnh hưởng đến đời sống tình dục, cảm xúc và sức khỏe phụ khoa, người bệnh cần chủ động tìm hiểu nguyên nhân để có giải pháp cải thiện kịp thời.

Tác động của khô âm đạo tới sức khỏe và chất lượng cuộc sống

Khô âm đạo không chỉ là hiện tượng khó chịu tạm thời mà còn ảnh hưởng sâu rộng đến sức khỏe thể chất, tinh thần và chất lượng cuộc sống của phụ nữ. Các tác động của khô âm đạo tới sức khỏe và chất lượng cuộc sống như:

• Ảnh hưởng đến sức khỏe sinh lý: Khi âm đạo thiếu độ ẩm, lớp niêm mạc mỏng và dễ tổn thương, dẫn đến đau rát hoặc chảy máu nhẹ khi quan hệ tình dục. Sự ma sát tăng lên không chỉ gây khó chịu mà còn làm tăng nguy cơ viêm nhiễm âm đạo, nấm hoặc nhiễm trùng đường tiết niệu (UTI). 

• Ảnh hưởng tâm lý và đời sống tình dục: Khô âm đạo kéo dài có thể làm giảm ham muốn tình dục, gây lo lắng hoặc căng thẳng trong mối quan hệ vợ chồng. Nhiều phụ nữ cảm thấy ngại gần gũi bạn đời do sợ đau hoặc khó chịu, từ đó dẫn đến mất tự tin, căng thẳng tâm lý và giảm chất lượng đời sống tình dục.

• Tác động lâu dài đến sức khỏe tổng thể: Nếu không được xử lý, khô âm đạo có thể làm môi trường âm đạo mất cân bằng, dẫn đến thay đổi pH, giảm hàng rào bảo vệ tự nhiên. Điều này tạo điều kiện cho vi khuẩn và nấm phát triển, gây viêm nhiễm tái phát hoặc các bệnh phụ khoa nghiêm trọng hơn.

• Ảnh hưởng đến sinh hoạt hằng ngày: Khô âm đạo còn làm khó chịu trong các hoạt động thường ngày như đi lại, ngồi lâu, tập luyện thể dục hay tắm rửa. Cảm giác châm chích hoặc đau nhức khiến phụ nữ mất tập trung, mệt mỏi và ảnh hưởng chất lượng cuộc sống tổng thể.

Biện pháp cải thiện khô âm đạo

Dưới đây là một số gợi ý cho những ai không biết bị khô âm đạo phải làm sao:

• Dùng kem hoặc gel dưỡng ẩm chuyên dụng cho âm đạo: Âm đạo có cơ chế tự giữ ẩm, nhưng khi bị khô, niêm mạc trở nên mỏng và dễ tổn thương. Sử dụng kem hoặc gel dưỡng ẩm dành riêng cho âm đạo (vaginal moisturizers) 2–3 lần mỗi tuần sẽ giúp cung cấp độ ẩm cần thiết, giữ niêm mạc mềm mại, giảm cảm giác ngứa rát và khó chịu. Các sản phẩm này thường chứa thành phần an toàn như glycerin hoặc hyaluronic acid, giúp giữ nước lâu dài cho mô âm đạo.
• Sử dụng chất bôi trơn khi quan hệ: Trong khi quan hệ, âm đạo cần đủ độ ẩm để tránh đau rát và tổn thương. Chất bôi trơn gốc nước (water-based lubricant) giúp giảm ma sát, đồng thời không gây kích ứng hoặc ảnh hưởng đến màng niêm mạc. Việc này đặc biệt quan trọng với phụ nữ đang trong giai đoạn tiền mãn kinh hoặc mãn kinh, khi lượng dịch âm đạo tự nhiên giảm. Lựa chọn chất bôi trơn an toàn, không chứa hương liệu hoặc paraben để bảo vệ sức khỏe âm đạo.
• Tránh các sản phẩm gây kích ứng: Các sản phẩm vệ sinh phụ nữ có hương liệu, xà phòng mạnh, sữa tắm, khăn ướt hoặc dung dịch tẩy rửa có thể làm mất cân bằng pH âm đạo, khiến niêm mạc bị khô và kích ứng. Việc sử dụng những sản phẩm này lâu dài có thể dẫn đến viêm âm đạo hoặc các vấn đề về da quanh vùng kín. Thay vào đó, chỉ rửa nhẹ nhàng bằng nước ấm hoặc các sản phẩm vệ sinh dịu nhẹ, không mùi, phù hợp với vùng âm đạo nhạy cảm.
• Chọn quần áo thoải mái và giữ vệ sinh nhẹ nhàng: Mặc quần lót thoáng khí, chất liệu cotton sẽ giúp âm đạo thông thoáng, hạn chế vi khuẩn phát triển và tránh làm tăng tình trạng khô. Tránh mặc quần quá chật hoặc chất liệu tổng hợp, vì chúng có thể gây ma sát và giữ nhiệt, làm âm đạo khô hơn. Khi tắm, nên dùng nước ấm vừa phải, không quá nóng, và không chà xát mạnh, để bảo vệ lớp niêm mạc mỏng manh của âm đạo.
• Chăm sóc sức khỏe tổng thể: Một cơ thể khỏe mạnh sẽ hỗ trợ âm đạo duy trì độ ẩm tự nhiên. Uống đủ nước hàng ngày giúp cơ thể và niêm mạc âm đạo không bị khô. Chế độ ăn cân bằng, giàu vitamin, khoáng chất và chất chống oxy hóa giúp tăng cường sức khỏe mô âm đạo. Đồng thời, việc duy trì lối sống lành mạnh cũng giúp cân bằng hormone, hỗ trợ sức khỏe sinh sản tổng thể.

Vai trò của vi chất dinh dưỡng và Buffet Vitamins trong cải thiện khô âm đạo

Khô âm đạo thường xảy ra khi niêm mạc âm đạo thiếu độ ẩm và không được nuôi dưỡng đầy đủ, dẫn đến cảm giác ngứa, rát, khó chịu, đặc biệt là ở phụ nữ tiền mãn kinh hoặc mãn kinh. Một trong những nguyên nhân quan trọng gây ra tình trạng này là cơ thể thiếu hụt các vitamin và khoáng chất cần thiết, ảnh hưởng đến khả năng giữ ẩm và tái tạo mô âm đạo.

Vi chất dinh dưỡng đóng vai trò quan trọng trong việc:

• Hỗ trợ tái tạo niêm mạc âm đạo: Vitamin A, E và các khoáng chất giúp duy trì độ đàn hồi và bề mặt ẩm của niêm mạc, giảm tình trạng khô và mỏng.
• Cân bằng hormone: Một số vitamin nhóm B, kẽm, magie và selen tham gia vào quá trình chuyển hóa hormone, giúp âm đạo tiết dịch tự nhiên tốt hơn.
• Tăng cường sức khỏe tổng thể: Khi cơ thể đủ vi chất, lưu thông máu và chuyển hóa tế bào diễn ra hiệu quả, âm đạo nhận đủ dưỡng chất, giảm nguy cơ viêm, khô và kích ứng.

Buffet Vitamins là giải pháp bổ sung vi chất toàn diện cung cấp đồng thời nhiều loại vitamin và khoáng chất thiết yếu, giúp bổ sung nhanh chóng những dưỡng chất mà cơ thể thiếu hụt. Nhờ đó:

• Niêm mạc âm đạo được dưỡng ẩm từ bên trong, cải thiện độ mềm mại và giảm cảm giác rát.
• Hỗ trợ tái tạo mô và tăng cường sức khỏe âm đạo, đặc biệt với phụ nữ tiền mãn kinh, mãn kinh hoặc đang trong giai đoạn hormone thay đổi.
• Tăng cường sức khỏe tổng thể, nâng cao hệ miễn dịch và cải thiện tuần hoàn, từ đó duy trì chức năng âm đạo ổn định.

Như vậy, việc bổ sung vi chất dinh dưỡng thông qua Buffet Vitamins không chỉ giúp giảm khô âm đạo mà còn nâng cao sức khỏe âm đạo và toàn thân, tạo điều kiện cho âm đạo duy trì độ ẩm tự nhiên và khỏe mạnh lâu dài.

Khi nào bạn nên gặp bác sĩ?

Bạn nên xem xét thăm khám bác sĩ phụ khoa trong các trường hợp sau:

• Khô âm đạo kéo dài vài tuần, áp dụng biện pháp tự chăm sóc tại nhà (gel bôi trơn, moisturizer, thay đổi vệ sinh, lối sống) nhưng không cải thiện.
• Có các triệu chứng kèm theo như đau, chảy máu sau giao hợp, ngứa, viêm nhiễm, tiết dịch bất thường hoặc nhiễm trùng tái phát. 
• Khô âm đạo gây ảnh hưởng rõ rệt đến sinh hoạt, chất lượng đời sống tình dục, tâm lý hoặc sức khỏe sinh sản.
• Bạn đang trong giai đoạn mãn kinh, sau phẫu thuật buồng trứng/tử cung, điều trị ung thư, dùng thuốc ảnh hưởng hormone  cần đánh giá y khoa để có phương án thích hợp.

Việc đi khám kịp thời giúp xác định nguyên nhân chính xác, phòng ngừa biến chứng và lựa chọn biện pháp cải thiện khô âm đạo phù hợp, từ thay đổi lối sống, bổ sung dinh dưỡng, đến các liệu pháp y tế nếu cần.

Nhìn chung, khô âm đạo là dấu hiệu của thay đổi nội tiết hoặc mất cân bằng âm đạo, ảnh hưởng đến sức khỏe và chất lượng sống. Áp dụng lối sống lành mạnh, bổ sung vi chất đầy đủ sẽ giúp phục hồi độ ẩm, giảm triệu chứng và duy trì âm đạo khỏe mạnh.

Nguồn tham khảo:

• Mayo Clinic – “Vaginal dryness causes” 
• NHS – “Vaginal dryness”
• Cleveland Clinic – “Vaginal dryness: causes, symptoms & treatment”
• Healthline – “Vaginal dryness” 
• Medical News Today – “Vaginal atrophy: natural remedies, causes, and treatments”