7 dấu hiệu máu lưu thông kém dễ nhận biết nhất

Khi máu lưu thông kém, cơ thể thường phát ra những tín hiệu rõ ràng như tay chân thường xuyên lạnh, tê bì, da xanh nhợt, mệt mỏi kéo dài hay chóng mặt. Nhận biết sớm dấu hiệu máu lưu thông kém giúp bạn điều chỉnh lối sống, dinh dưỡng và phòng ngừa các vấn đề tim mạch, suy tuần hoàn hiệu quả.

Các dấu hiệu máu lưu thông kém

Lưu thông máu kém là tình trạng dòng máu không được vận chuyển hiệu quả đến các cơ quan trong cơ thể, khiến nhiều chức năng bị ảnh hưởng. Việc nhận biết sớm các dấu hiệu bất thường sẽ giúp bạn chủ động phòng ngừa và điều chỉnh lối sống kịp thời. Dưới đây là những dấu hiệu máu lưu thông kém thường gặp nhất:

Tê bì hoặc lạnh tay chân

Một trong những dấu hiệu máu lưu thông kém phổ biến là cảm giác tê bì hoặc lạnh ở tay và chân. Nghiên cứu của Antal van der Gaag (2024, Khoa Gây mê và Giảm đau, Catharina Ziekenhuis, Hà Lan) cho thấy khi máu không được đưa đến tay chân đầy đủ, các dây thần kinh và cơ sẽ thiếu oxy, gây cảm giác tê rần, châm chích hoặc như bị kim châm nhẹ. 

Nhiều người còn thấy lạnh buốt ở đầu ngón tay, ngón chân, ngay cả khi thời tiết ấm áp. Nếu tình trạng này xuất hiện thường xuyên, đặc biệt vào buổi sáng hoặc khi ngồi lâu, đó có thể là dấu hiệu lưu thông máu kém.

Da tái nhợt hoặc xanh xao

Theo Fahad Gul và Sean F. Janzer (2023, Trung tâm Y tế Albert Einstein, Philadelphia), khi máu không đến da đầy đủ, sắc da trở nên nhạt màu, thiếu sức sống và kém hồng hào. Một số vùng như môi, đầu ngón tay hoặc dái tai có thể hơi xanh tím. Da cũng dễ bị khô, bong tróc hoặc xỉn màu do giảm dinh dưỡng nuôi tế bào da. Đây là dấu hiệu lưu thông máu kém điển hình, cho thấy khả năng vận chuyển oxy của máu đang suy giảm.

Chóng mặt, hoa mắt

Não là cơ quan tiêu thụ nhiều oxy nhất trong cơ thể, nên chỉ cần lưu lượng máu giảm nhẹ cũng có thể gây chóng mặt, hoa mắt hoặc mất thăng bằng. Triệu chứng này thường xuất hiện khi thay đổi tư thế đột ngột, như đứng lên quá nhanh, cúi xuống rồi ngẩng lên, hoặc vừa thức dậy. Nếu tình trạng này xảy ra lặp đi lặp lại, bạn nên chú ý vì đó có thể là lưu thông máu kém có biểu hiện gì đó liên quan đến não.

Mệt mỏi kéo dài, thiếu năng lượng

Khi máu không cung cấp đủ oxy và dưỡng chất, cơ thể nhanh chóng rơi vào trạng thái mệt mỏi, uể oải và khó tập trung. Ngay cả khi ngủ đủ giấc, người gặp tình trạng này vẫn cảm thấy thiếu sức sống. Việc vận động nhẹ cũng dễ khiến bạn kiệt sức hơn bình thường. Đây là một trong những dấu hiệu máu lưu thông kém điển hình, phản ánh các tế bào không nhận đủ năng lượng để hoạt động hiệu quả.

Nhịp tim nhanh hoặc không đều

Lưu thông máu kém có biểu hiện gì? Đó là nhịp tim nhanh hoặc không đều. Khi lưu thông máu kém, tim phải tăng cường bơm máu, dẫn đến cảm giác tim đập nhanh, rung lên hoặc nhịp “lỡ”. Một số người còn cảm thấy hồi hộp, đánh trống ngực ngay cả khi nghỉ ngơi. Nếu không được kiểm soát, tình trạng này có thể ảnh hưởng lâu dài đến sức khỏe tim mạch.

Đau hoặc chuột rút cơ bắp

Cơ bắp cần máu để hoạt động bình thường. Khi máu giảm, các cơ không đủ oxy, gây đau âm ỉ, căng cứng hoặc nặng nề. Chuột rút đột ngột, nhất là vào ban đêm hoặc sau vận động nhẹ, cũng là dấu hiệu máu lưu thông kém. Cảm giác đau có thể kéo dài vài phút và tái phát, ảnh hưởng đến sinh hoạt hàng ngày.

Phù nề tay chân

Lưu thông máu kém khiến chất lỏng không được hút trở lại hệ tuần hoàn mà tích tụ ở mô, gây sưng phù ở mắt cá chân, bàn chân hoặc mu bàn tay. Bạn có thể nhận biết bằng cách ấn nhẹ vào vùng sưng – nếu vết lõm lâu phục hồi, đó có thể là phù do tuần hoàn kém. Người bị phù thường thấy nặng chân, khó chịu hoặc đi lại khó khăn.

Nguyên nhân lưu thông máu kém

Máu lưu thông kém có thể bắt nguồn từ nhiều yếu tố khác nhau, từ lối sống, thói quen hằng ngày đến các bệnh lý tiềm ẩn. Dưới đây là những nguyên nhân phổ biến nhất gây cản trở dòng chảy của máu trong cơ thể:

• Ít vận động hoặc ngồi lâu một chỗ: Theo nghiên cứu của Robert M Restaino (2016,  Khoa Dược lý và Sinh lý Y khoa, Đại học Missouri) đã chỉ ra rằng, sau 6 giờ ngồi liên tục, ngồi lâu, ít thay đổi tư thế hoặc lười vận động làm giảm hoạt động của cơ bắp – yếu tố quan trọng hỗ trợ bơm máu từ chi dưới trở về tim. Điều này khiến máu dễ ứ trệ, tuần hoàn chậm lại và tăng nguy cơ tắc nghẽn.
• Chế độ ăn uống không lành mạnh: Thường xuyên tiêu thụ thức ăn nhiều dầu mỡ, chất béo bão hòa hoặc đồ ngọt có thể gây tích tụ mỡ trong mạch máu, dẫn đến xơ vữa động mạch. Khi lòng mạch bị hẹp, lưu lượng máu giảm và máu khó lưu thông hơn.
• Hút thuốc lá và sử dụng rượu bia: Theo nghiên cứu của VK Rao (1983, Khoa Gây mê, Phẫu thuật và Y học giảm đau, Trường Y khoa Đại học Stanford, Stanford, California) đã chỉ ra rằng Nicotine trong thuốc lá gây co mạch, làm lưu lượng máu giảm tới 72%  so với bình thường. Rượu bia dùng nhiều cũng làm tăng huyết áp và ảnh hưởng đến sức khỏe tim mạch, góp phần gây tuần hoàn kém.
• Béo phì hoặc thừa cân: Trọng lượng cơ thể quá lớn tạo áp lực lên hệ tim mạch, đồng thời làm chậm tốc độ lưu thông máu. Béo phì còn liên quan đến tăng cholesterol và nguy cơ hình thành mảng xơ vữa trong mạch.
• Tuổi tác: Khi tuổi càng cao, các mạch máu càng mất đi sự đàn hồi. Thành mạch cứng hơn khiến máu lưu thông kém, dễ gây ra các triệu chứng như tê bì, lạnh chân tay hoặc mệt mỏi kéo dài.
• Các bệnh lý tim mạch: Nhiều bệnh như huyết áp cao, suy tim, bệnh động mạch ngoại vi hoặc rối loạn nhịp tim có thể ảnh hưởng trực tiếp đến khả năng bơm máu của tim và sức khỏe mạch máu. Khi chức năng tim suy giảm, tốc độ lưu thông máu trong cơ thể cũng giảm theo.
• Tiểu đường: Tiểu đường lâu năm khiến đường huyết cao làm tổn thương thành mạch máu và dây thần kinh. Điều này khiến máu khó lưu thông và tăng nguy cơ tắc nghẽn vi mạch, dẫn đến nhiều biến chứng nguy hiểm.
• Căng thẳng kéo dài: Stress làm cơ thể tiết ra hormone gây co mạch, khiến dòng máu thu hẹp và lưu thông kém. Nếu tình trạng kéo dài, có thể ảnh hưởng lâu dài đến sức khỏe tim mạch.

Biến chứng nguy hiểm nếu không điều trị tình trạng máu lưu thông kém kịp thời

Máu lưu thông kém nếu để kéo dài mà không được can thiệp sẽ gây ra nhiều biến chứng nguy hiểm, ảnh hưởng trực tiếp đến tim mạch, thần kinh và chức năng của các cơ quan quan trọng:

• Tăng nguy cơ bệnh tim mạch: Theo nghiên cứu của Ledoux, J. và cs. (2003, Khoa Sinh lý học, Đại học Montréal và Trung tâm nghiên cứu, Viện Tim mạch Montréal, Montréal, Québec, Canada) đã chỉ ra rằng lưu thông máu kém khiến tim phải làm việc nhiều hơn để bơm máu đi khắp cơ thể. Theo thời gian, điều này có thể dẫn đến tăng huyết áp, rối loạn nhịp tim, suy tim hoặc bệnh động mạch vành. Nếu không can thiệp kịp thời, tim rất dễ bị tổn thương do phải hoạt động quá tải trong thời gian dài.
• Tổn thương thần kinh ngoại biên: Khi mô và dây thần kinh không nhận đủ máu, chúng dần bị suy yếu, gây ra tình trạng tê bì, mất cảm giác hoặc đau rát. Nếu kéo dài, tổn thương thần kinh có thể trở nên vĩnh viễn, ảnh hưởng lớn đến khả năng vận động và sinh hoạt.
• Loét da và hoại tử chi: Lưu thông máu kém khiến da và mô cơ không được nuôi dưỡng, dẫn đến khô, nứt nẻ, lâu lành vết thương. Trong trường hợp nặng, đặc biệt ở người tiểu đường, các vết loét có thể lan rộng và tăng nguy cơ hoại tử, thậm chí phải cắt bỏ chi.
• Hình thành cục máu đông (huyết khối): Theo nghiên cứu của Jonathan Stone (2017,  Khoa X quang can thiệp, Phòng khám Mayo, Phoenix, AZ, Hoa Kỳ) đã chứng minh rằng máu di chuyển chậm dễ dẫn tới hình thành cục máu đông trong tĩnh mạch sâu (DVT). Huyết khối có thể gây sưng đau chân, và nếu di chuyển lên phổi gây thuyên tắc phổi – biến chứng nguy hiểm đe dọa tính mạng.
• Suy giảm chức năng não bộ: Khi não không được cung cấp đủ máu, bạn dễ gặp các triệu chứng như giảm tập trung, trí nhớ suy giảm, chóng mặt thường xuyên. Tình trạng kéo dài có thể liên quan đến bệnh lý về nhận thức hoặc tăng nguy cơ đột quỵ.
• Rối loạn chức năng các cơ quan khác: Thận, gan, phổi và các cơ quan quan trọng khác đều phụ thuộc vào máu để hoạt động hiệu quả. Khi tuần hoàn kém, chức năng cơ quan suy giảm, gây mệt mỏi, giảm sức bền, khó thở hoặc rối loạn chuyển hóa.

Cách cải thiện tình trạng máu lưu thông kém 

Máu lưu thông kém gây mệt mỏi, tê bì tay chân và nhiều vấn đề sức khỏe khác. Thực hiện những biện pháp đơn giản dưới đây giúp tăng cường tuần hoàn, cải thiện oxy và dưỡng chất đến cơ quan, đồng thời giảm nguy cơ biến chứng:

• Tăng cường vận động hàng ngày: Đi bộ, đạp xe, yoga hoặc tập cơ nhẹ giúp cơ bắp co bóp, hỗ trợ “máy bơm cơ” đẩy máu về tim. Thường xuyên thay đổi tư thế nếu phải ngồi lâu.
• Duy trì chế độ ăn lành mạnh: Ăn nhiều rau xanh, trái cây, thực phẩm giàu omega-3, hạn chế mỡ bão hòa và đồ ngọt. Uống đủ nước để máu không bị đặc, giảm nguy cơ ứ trệ.
• Ngưng hút thuốc và hạn chế rượu bia: Nicotine và cồn làm mạch co, tăng kháng lực tuần hoàn, khiến tim phải làm việc nhiều hơn.
• Massage, ngâm chân và tắm nước ấm: Kích thích mạch máu giãn nở, tăng lưu thông máu tại tay chân, giảm cảm giác tê lạnh.
• Sử dụng tất ép (compression socks) nếu cần: Hỗ trợ máu về tim, giảm sưng phù chân và nguy cơ hình thành huyết khối.
• Quản lý căng thẳng và ngủ đủ giấc: Stress làm mạch co lại; giấc ngủ đủ giúp tim mạch và tuần hoàn hoạt động ổn định.

Cải thiện lưu thông máu không chỉ giúp cơ thể khỏe mạnh, giảm mệt mỏi, mà còn phòng ngừa các biến chứng nguy hiểm. Thực hiện những thói quen đơn giản mỗi ngày là bước đầu tiên để duy trì hệ tuần hoàn khỏe mạnh và tăng cường năng lượng sống.

Máu lưu thông kém là vấn đề phổ biến nhưng tiềm ẩn nhiều nguy cơ sức khỏe nghiêm trọng nếu không được phát hiện và xử lý kịp thời. Nhận biết các dấu hiệu sớm, hiểu rõ nguyên nhân và thực hiện các biện pháp cải thiện tuần hoàn sẽ giúp giảm mệt mỏi, bảo vệ tim mạch, ngăn ngừa biến chứng nguy hiểm và duy trì cơ thể khỏe mạnh. 

Tài liệu nghiên cứu: 

• https://pmc.ncbi.nlm.nih.gov/articles/PMC11683193 
• https://www.ncbi.nlm.nih.gov/books/NBK557482 
• https://www.ncbi.nlm.nih.gov/books/NBK28194/ 
• https://bpspubs.onlinelibrary.wiley.com/doi/10.1038 
• https://pmc.ncbi.nlm.nih.gov/articles/PMC4956484/ 
• https://pubmed.ncbi.nlm.nih.gov/6638819/ 
• https://pubmed.ncbi.nlm.nih.gov/12890702/ 
• https://pmc.ncbi.nlm.nih.gov/articles/PMC5778510