Cách chăm sóc sức khỏe cho người bệnh nhiễm độc asen nghề nghiệp

Asen thường có trong môi trường tự nhiên việc tiếp xúc với nồng độ asen cao hơn mức bình thường sẽ gây ra nhiều vấn đề về sức khỏe như đổi màu da, xuất hiện mụn cóc, thậm chí là tử vong. Vậy khi bị nhiễm độc asen, cách chăm sóc sức khỏe cho người bệnh nhiễm độc asen nghề nghiệp như thế nào?

1. Bệnh nhiễm độc asen nghề nghiệp là bệnh lý gì và ai dễ mắc?

Asen (As) là một phi kim có màu xám bạc hay trắng giống như màu của như thiếc. Asen có đặc tính giòn, tỷ trọng của asen bằng 5,73 và chúng sẽ nóng chảy ở nhiệt độ lên đến 817°C. Asen được tìm thấy khắp nơi trên thế giới, đặc biệt thường xuất hiện trong mạch nước ngầm. Các hợp chất của asen thường có độc tính rất cao. 

Theo kết quả thực nghiệm trên các loài động vật cho thấy asen hóa trị III sẽ có độc tính cao hơn so với asen hóa trị V. Asen tồn tại ở dạng dung dịch thường có xu hướng độc hơn (do dễ hấp thụ hơn) so với asen không hoà tan. Vì vậy, ở nhiều quốc gia trên thế giới đã cấm sử dụng hợp chất asen hòa tan để làm hóa chất trừ sâu, thay vào đó sử dụng các hợp chất asen không hòa tan. Vậy nhiễm độc arsenic hay nhiễm độc asen là gì?

Nhiễm độc asen xảy ra khi tiếp xúc với một lượng asen nguy hiểm, từ đó có thể gây ra các biến chứng sức khỏe nặng nề, thậm chí khiến người bệnh tử vong nếu không điều trị tích cực. Trên thực tế số trường hợp người bệnh dù đã bị ngộ độc asen nặng nhưng do chưa đủ nhận thức để phát hiện, từ đó dẫn đến bỏ sót hoặc chủ quan. Bệnh nhân trong trường hợp này còn gọi là bệnh nhiễm độc asen nghề nghiệp. Các triệu chứng nhiễm độc asen cấp tính hoặc mãn tính sẽ phụ thuộc vào cách mà người bệnh tiếp xúc với asen.

Một số ví dụ về những đối tượng có nguy cơ mắc bệnh nhiễm độc asen nghề nghiệp cao bao gồm:

• Công nhân nông nghiệp hoặc trang trại tiếp xúc với một số hóa chất nông nghiệp;
• Nhân viên tham gia vào các quá trình sản xuất thủy tinh;
• Công nhân xây dựng và khai thác mỏ tiếp xúc với đất có chứa asen;
• Các đơn vị tái chế tiếp xúc với rác thải điện tử hoặc rác thải điện tử;
• Công nhân thực hiện quá trình luyện kim màu – một quá trình chiết xuất kim loại từ quặng.

2. Cách chăm sóc sức khỏe cho người bệnh nhiễm độc asen nghề nghiệp?

Nhiễm độc arsenic thường gây ra những ảnh hưởng đến da, gan, phổi và thận của người nhiễm. Lúc này, bệnh nhân có thể xuất hiện các mảng dày sừng trên lòng bàn tay, bàn chân trông giống như mụn cơm, với kích thước lớn dần bằng hạt đậu xanh hay thậm chí là hạt đậu phộng, chúng sẽ lan rộng thành mảng và thường sẽ mọc đối xứng hai bên. Các biểu hiện trên da này đôi khi xuất hiện cả ở lưng, bụng, đùi, ở cẳng chân, cánh tay khiến da ở các vùng này trở nên vàng, có thể xuất hiện thêm các vết nứt nẻ.

Trong giai đoạn cuối nhiễm độc arsenic, các triệu chứng sẽ nặng lên và bệnh nhân bắt đầu có cơn co giật và sốc, thậm chí có thể tiến triển đến hôn mê hoặc tử vong. Nếu bệnh nhân sống sót, khả năng phục hồi sau nhiễm độc arsenic vẫn rất chậm, mất nhiều tháng. Khi khỏi nhiễm độc arsenic, móng tay của người bệnh vẫn sẽ có các vân khía ngang, nước tiểu vẫn xuất hiện hồng cầu và protein do thận của bệnh nhân vẫn chưa hồi phục.

Việc chăm sóc sức khỏe cho người bệnh nhiễm độc asen nghề nghiệp phụ thuộc vào loại nhiễm và giai đoạn nhiễm. Tuy nhiên hiện nay chưa có phương pháp điều trị triệt để tình trạng nhiễm độc arsenic hoặc đào thải asen hoàn toàn ra khỏi cơ thể. Hiện chúng ta chỉ có thể áp dụng một số biện pháp y học nhằm giảm thiểu những tác hại từ asen tác động đến các cơ quan sau khi phát hiện nhiễm độc arsenic. 

Những phương pháp chăm sóc sức khỏe cho người bệnh nhiễm độc asen nghề nghiệp đó là:

• Nhanh chóng cởi bỏ trang phục có thể bị nhiễm asen;
• Tắm rửa, cọ sạch vùng da tiếp xúc hay vùng da có khả năng bị ảnh hưởng;
• Truyền máu;
• Sử dụng thuốc trợ tim nếu tim bệnh nhân bắt đầu suy yếu;
• Bổ sung khoáng chất, vitamin thiết yếu để làm giảm nguy cơ gặp các vấn đề về nhịp tim dẫn đến tử vong;
• Theo dõi sát chức năng thận;
• Rửa ruột nhằm loại bỏ asen lắng và ngăn không cho asen hấp thụ vào ruột;
• Sử dụng liệu pháp Chelation phân lập asen từ protein máu bằng hóa chất gồm axit dimercaptosuccinic và dimercaprol.

3. Cách phòng ngừa bệnh nhiễm độc asen nghề nghiệp

Một số biện pháp phòng ngừa bệnh nhiễm độc asen nghề nghiệp thường được khuyến cáo bao gồm:

• Thông hút gió và bụi, hơi asen tại chỗ làm việc;
• Thiết kế tường nhẵn, nền và lối đi chung không thấm nước đồng thời được cọ rửa hàng ngày;
• Thay thế các hợp chất asen tan trong nước bằng hợp chất asen không hòa tan;
• Những người làm việc trong môi trường có asen cần phải khám sức khỏe tổng quát định kỳ đầy đủ để phát hiện các biểu hiện sớm của nhiễm độc arsenic mãn tính nếu có;
• Môi trường làm việc cần được kiểm tra định kỳ ít nhất 1 lần/năm;
• Mặc quần áo bảo hộ lao động phù hợp và đầy đủ;
• Tuyệt đối không ăn uống, hút thuốc tại nơi làm việc
• Tắm rửa, thay quần áo ngay lập tức sau khi tan ca.

Đối với việc ngừa nhiễm độc arsenic tại hộ gia đình có dùng nước giếng khoan, chúng ta cần lắp thêm bể lọc có giàn phun mưa nếu nước bị nhiễm sắt nhiều (nồng độ nhiễm từ 5mg/l trở lên) hoặc dùng thêm các thiết bị có khả năng lọc asen, đồng thời kiểm tra nguồn nước gần đó để xác định asen nếu có. Lưu ý, khoan giếng lấy nước càng sâu, nước càng ít chứa asen.