Các triệu chứng của việc sản xuất ATP thấp

Thiếu hụt sản xuất ATP synthase đơn độc là một rối loạn phosphoryl hóa oxy hóa ty thể di truyền hiếm gặp có thể biểu hiện bằng nhiều triệu chứng khác nhau, chẳng hạn như hội chứng mệt mỏi mãn tính, yếu cơ, bệnh xơ cơ,… Bài viết sau sẽ giới thiệu đến bạn các triệu chứng thường gặp khi năng lượng ATP thấp và cách tăng năng lượng hiệu quả trong những trường hợp này.

1. Khi nào mức sản xuất ATP suy giảm ?

Nghiên cứu về quá trình lão hóa và phòng ngừa lão hóa là một lĩnh vực cực kỳ phổ biến hiện nay; quá trình tự nhiên của cơ thể con người là lão hóa và có rất nhiều lý thuyết về cách tránh lão hóa. Tuổi tác ảnh hưởng đến mọi hệ thống và con đường của cơ thể và làm thay đổi nhiều chức năng của cơ thể. 

Ty thể là nơi sản xuất ATP chính trong tế bào thông qua các quá trình như phosphoryl hóa oxy hóa và đường phân. Khi một người già đi, chức năng ty thể có thể suy giảm, dẫn đến giảm sản xuất ATP. Ngoài ra, các yếu tố như căng thẳng mãn tính, ngủ không đủ giấc, chế độ ăn uống kém và lối sống ít vận động cũng có thể ảnh hưởng tiêu cực đến sản xuất ATP.

Các phát hiện của các nhà khoa học cho thấy rằng rối loạn chức năng hoặc thiếu một số yếu tố cần thiết trong quá trình chuyển hóa, một đặc điểm của quá trình lão hóa, là nguyên nhân khởi đầu cho sự suy giảm sản xuất ATP được quy cho quá trình lão hóa tự nhiên. Cùng với đó, việc thiếu chức năng ty thể, tình trạng ít vận động, mức độ hormone tăng trưởng giảm và mức độ nhạy cảm với insulin tăng góp phần làm giảm quá trình sản xuất ATP, đồng thời với quá trình tiến triển của tuổi tác. Sự suy giảm sự hiện diện của ATP sau đó kích thích thêm tình trạng rối loạn chức năng hoặc thiếu các yếu tố chức năng, từ đó thúc đẩy quá trình lão hóa diễn ra nhanh hơn.

2. Các triệu chứng của việc sản xuất ATP thấp

Sản xuất ATP thấp có thể biểu hiện bằng nhiều triệu chứng khác nhau do ATP đóng vai trò quan trọng trong quá trình chuyển hóa năng lượng của tế bào. Những người có năng lượng ATP thấp có thể gặp một hoặc nhiều trong số các triệu chứng sau:

• Mệt mỏi: ATP thường được coi là “tiền tệ năng lượng” của cơ thể. Năng lượng ATP thấp có thể dẫn đến cảm giác mệt mỏi dai dẳng và bạn thường trong tình trạng không muốn làm gì, ngay cả những việc đơn giản hàng ngày.
• Yếu cơ: ATP cung cấp năng lượng cần thiết cho các hoạt động co cơ. Vì thế, khi sản xuất ATP giảm có thể dẫn đến yếu cơ và giảm hiệu suất thể chất.
• Sương mù não: Não cần năng lượng đáng kể dưới dạng ATP để hoạt động tối ưu. Năng lượng ATP thấp có thể dẫn đến các vấn đề về nhận thức như khó tập trung, vấn đề về trí nhớ và mệt mỏi về tinh thần.
• Phục hồi chậm: ATP rất quan trọng để sửa chữa và tái tạo tế bào. Nồng độ ATP không đủ có thể dẫn đến chậm phục hồi sau khi gắng sức, chấn thương hoặc bệnh tật.
• Giảm sức bền: Cơ thể cần rất nhiều năng lượng ATP trong các hoạt động thể chất kéo dài. Sản xuất ATP thấp có thể dẫn đến giảm sức bền và sức chịu đựng trong khi tập thể dục.
• Thay đổi tâm trạng: ATP đóng vai trò trong quá trình tổng hợp và điều hòa chất dẫn truyền thần kinh. Nồng độ ATP thấp có thể góp phần gây ra thay đổi tâm trạng, cáu kỉnh và cảm giác chán nản.
• Các vấn đề về chuyển hóa: ATP tham gia vào nhiều quá trình chuyển hóa khác nhau, bao gồm phân hủy chất dinh dưỡng và giải phóng năng lượng. Sản xuất ATP thấp có thể phá vỡ các chức năng chuyển hóa, có khả năng dẫn đến tăng cân hoặc khó giảm cân.
• Tăng nguy cơ mắc bệnh: Mức ATP đầy đủ là điều cần thiết cho phản ứng miễn dịch khỏe mạnh. Sản xuất ATP thấp có thể làm suy yếu hệ thống miễn dịch, làm tăng nguy cơ nhiễm trùng và bệnh tật.

3. Làm gì khi gặp tình huống này?

Chức năng ty thể bị suy yếu có thể góp phần gây ra các triệu chứng mệt mỏi và các phương pháp điều trị dinh dưỡng có mục tiêu hỗ trợ các quá trình ty thể có thể có lợi cho sức khỏe cũng như là cách tăng năng lượng trong trường hợp giảm sản xuất ATP. 

Các phương pháp tiếp cận chế độ ăn chống viêm khuyến khích tiêu thụ nhiều loại trái cây, rau quả nhiều màu sắc, các lợi ích chống oxy hóa và chống viêm từ các chất dinh dưỡng có nguồn gốc thực vật, chẳng hạn như polyphenol, có thể hỗ trợ quá trình sinh tổng hợp và chức năng của ty thể tăng sản xuất ATP.

Ngoài ra, các nghiên cứu cho thấy rằng thói quen nhịn ăn gián đoạn, nếu phù hợp với chiến lược dinh dưỡng cá nhân của bệnh nhân, có thể tác động tích cực đến chức năng ty thể, tăng cường quá trình chuyển hóa năng lượng và sức khỏe tổng thể khi năng lượng ATP thấp.

Sử dụng các chất bổ sung cũng là cách tăng năng lượng hiệu quả khi gặp các triệu chứng do sản xuất ATP thấp. L-carnitine là một trong những chất dinh dưỡng chính được nghiên cứu về vai trò của nó đối với sức khỏe ty thể, từ bảo vệ màng tế bào đến hỗ trợ loại bỏ các chất chuyển hóa độc hại.  Bên cạnh đó, Coenzyme Q10 (CoQ10) là một loại enzyme trong chế độ ăn uống cũng đã được nghiên cứu về vai trò của nó đối với sức khỏe ty thể và các triệu chứng mệt mỏi. 

Một thử nghiệm lâm sàng ngẫu nhiên năm 2021 đã nghiên cứu tác dụng của liệu pháp CoQ10 (200 mg/ngày) trong 12 tuần cộng với nicotinamide adenine dinucleotide (NADH) dạng khử (20 mg/ngày) đối với tình trạng mệt mỏi, giấc ngủ và chất lượng cuộc sống ở những bệnh nhân có hội chứng mệt mỏi kéo dài. So với giả dược, những bệnh nhân được điều trị bằng CoQ10/NADH cho thấy tình trạng mệt mỏi về nhận thức và điểm số mệt mỏi nói chung giảm đáng kể, cũng như giấc ngủ và chất lượng cuộc sống liên quan đến sức khỏe được cải thiện.

Dinh dưỡng không đầy đủ và tình trạng thiếu hụt vi chất dinh dưỡng cũng có thể góp phần gây ra rối loạn chức năng ty thể và các triệu chứng mệt mỏi, đặc biệt là ở những người lớn tuổi. Việc thiếu hụt năng lượng làm giảm khả năng tự phục hồi và bảo vệ của tế bào, dẫn đến sự suy giảm chức năng của các cơ quan quan trọng. Điều này có thể làm trầm trọng thêm các tình trạng bệnh lý và đẩy nhanh quá trình lão hóa. Do đó, việc duy trì mức ATP ổn định là cần thiết để bảo đảm sức khỏe toàn diện và tăng cường khả năng chống chịu của cơ thể trước các áp lực từ môi trường.

Như vậy, khi sản xuất ATP thấp, cơ thể biểu hiện nhiều triệu chứng như mệt mỏi, yếu cơ, và suy giảm chức năng các cơ quan. Những triệu chứng này không chỉ ảnh hưởng đến chất lượng cuộc sống mà còn có thể dẫn đến các bệnh lý nghiêm trọng nếu không được khắc phục kịp thời. Do đó, việc nhận biết sớm và điều chỉnh chế độ dinh dưỡng, lối sống để cải thiện sản xuất ATP là rất quan trọng, giúp duy trì sức khỏe và tăng cường năng lượng cho cơ thể.

Một cơ thể có lượng ATP đủ cung cấp sẽ giúp chúng ta cảm thấy sảng khoái và tràn đầy năng lượng để vượt qua mọi thách thức hàng ngày. Để đạt được trạng thái này, không chỉ cần tăng cường sản xuất ATP mà còn cần duy trì một lối sống lành mạnh, bao gồm ăn uống cân đối, vận động đều đặn, bổ sung các sản phẩm tăng cường ATP phù hợp và ngủ đủ giấc. 

Nguồn tham khảo: ifm.org, verywellhealth.com, touroscholar.touro.edu, ncbi.nlm.nih.gov