Axit béo có tác dụng gì? Công dụng của axit béo với sức khỏe

Axit béo là một thành phần không thể thiếu trong chế độ dinh dưỡng của con người, đóng vai trò quan trọng trong nhiều chức năng sinh lý và duy trì sức khỏe tổng thể. Trong đó, 3 loại axit béo thiết yếu omega-3, omega-6 và omega-9 được biết đến với những lợi ích vượt trội cho cơ thể. Thông qua bài viết này hãy cùng tìm hiểu axit béo có tác dụng gì và tầm quan trọng của chúng đối với sức khỏe của bạn. 

1. Omega-3 là gì? Công dụng của axit béo omega-3

Axit béo Omega-3 là chất béo không bão hòa đa, một loại chất béo mà cơ thể không thể tự tạo ra. Thuật ngữ “không bão hòa đa” (polyunsaturated fats) đề cập đến cấu trúc hóa học của chúng, vì “poly” có nghĩa là nhiều và “unsaturated” có nghĩa là liên kết đôi. Cùng với nhau, chúng có nghĩa là axit béo omega-3 có nhiều liên kết đôi.

Vì cơ thể con người không thể tự sản xuất Omega-3, nên những chất béo này được gọi là “chất béo thiết yếu”, có nghĩa là bạn phải hấp thụ chúng thông qua chế độ ăn uống.

Hiệp hội Tim mạch Hoa Kỳ (AHA) khuyến nghị nên ăn ít nhất 2 phần cá mỗi tuần, đặc biệt là những loại cá có dầu giàu axit béo Omega-3. Có nhiều loại chất béo Omega-3 khác nhau, dựa trên hình dạng và kích thước hóa học của chúng. Dưới đây là 3 loại phổ biến nhất:

• Axit eicosapentaenoic (EPA): Axit béo 20 cacbon này có chức năng chính là sản xuất các chất hóa học được gọi là eicosanoids, giúp giảm viêm. EPA cũng có thể giúp giảm các triệu chứng trầm cảm.
• Axit docosahexaenoic (DHA): DHA – axit béo 22 cacbon chiếm khoảng 8% trọng lượng não và góp phần vào sự phát triển và chức năng của não.
• Axit alpha-linolenic (ALA): Axit béo 18 cacbon này có thể được chuyển đổi thành EPA và DHA nhưng quá trình này thường không hiệu quả lắm. ALA dường như có lợi cho tim, hệ thống miễn dịch và hệ thần kinh.

Chất béo Omega-3 là một phần quan trọng của màng tế bào con người. Chúng cũng có các chức năng quan trọng khác, bao gồm:

• Cải thiện sức khỏe tim mạch: Axit béo omega-3 có thể giúp kiểm soát mức cholesterol, triglyceride và huyết áp.
• Hỗ trợ sức khỏe tinh thần: Các chất bổ sung omega-3 có thể giúp kiểm soát hoặc ngăn ngừa trầm cảm, bệnh Parkinson và rối loạn tâm thần ở những người có nguy cơ. Tuy nhiên, cần nhiều nghiên cứu hơn.
• Giảm cân và vòng eo: Chất béo omega-3 có thể giúp mọi người kiểm soát cân nặng và vòng eo nhưng cần nhiều nghiên cứu hơn.
• Giảm mỡ gan: Nghiên cứu ban đầu cho thấy rằng tiêu thụ omega-3 có thể giúp giảm lượng mỡ trong gan.
• Hỗ trợ sự phát triển não bộ của trẻ sơ sinh: Omega-3 hỗ trợ sự phát triển não bộ ở thai nhi.
• Chống viêm: Chất béo omega-3 có thể giúp kiểm soát tình trạng viêm xảy ra với một số bệnh mãn tính.

2. Omega-6 là gì? Tác dụng của axit béo Omega-6

Giống như Omega-3, axit béo Omega-6 là axit béo không bão hòa đa. Tuy nhiên, liên kết đôi cuối cùng là 6 cacbon từ đầu omega của phân tử axit béo. Axit béo Omega-6 cũng rất cần thiết, vì vậy bạn cần bổ sung chúng từ chế độ ăn uống của mình.

Chất béo Omega-6 phổ biến nhất là axit linoleic, chất này có thể được cơ thể chuyển đổi thành các chất béo omega-6 dài hơn như axit arachidonic (AA). Một số axit béo omega-6 đã cho thấy lợi ích trong việc điều trị các triệu chứng của bệnh mãn tính. Axit gamma-linolenic (GLA) là một axit béo omega-6 được tìm thấy trong một số loại dầu nhất định, chẳng hạn như: dầu hoa anh thảo, dầu hạt lưu ly.

Khi được tiêu thụ, phần lớn GLA được chuyển đổi thành một loại axit béo khác có tên là axit dihomo-gamma-linolenic (DGLA). Nghiên cứu cho thấy rằng GLA và DGLA có thể có một số lợi ích cho sức khỏe. Ví dụ, GLA giúp giảm các triệu chứng của tình trạng viêm. Tuy nhiên, cần nhiều nghiên cứu hơn.

Các tác giả của một nghiên cứu đã kết luận rằng việc bổ sung một dạng omega-6 khác – axit linoleic liên hợp (CLA) – có thể giúp giảm khối lượng mỡ ở người.

3. Omega-9 là gì? Omega-9 axit béo công dụng như thế nào?

Axit béo Omega-9 là không bão hòa đơn, có nghĩa là chúng chỉ có một liên kết đôi. Nó nằm ở vị trí 9 cacbon tính từ đầu omega của phân tử axit béo.

Axit oleic là axit béo Omega-9 phổ biến nhất và là axit béo không bão hòa đơn phổ biến nhất trong chế độ ăn uống. Axit béo Omega-9 không hoàn toàn là “thiết yếu”, vì cơ thể có thể tự sản xuất chúng. Tuy nhiên, tiêu thụ thực phẩm giàu axit béo Omega-9 thay vì các loại chất béo khác có thể mang lại lợi ích cho sức khỏe.

Một nghiên cứu năm 2015 cho thấy việc cho chuột ăn chế độ ăn nhiều chất béo không bão hòa đơn đã cải thiện độ nhạy insulin và giảm viêm. Nghiên cứu tương tự cũng cho biết những người ăn chế độ ăn nhiều chất béo không bão hòa đơn có ít viêm nhiễm và độ nhạy insulin tốt hơn so với những người ăn chế độ ăn nhiều chất béo bão hòa.

Tham khảo bảng hàm lượng Omega-3, Omega-6, Omega-9 trong một số loại thực phẩm:

Nguồn tham khảo: Healthline.com – My.clevelandclinic.org – Webmd.com – Downtoearth.org – Ncbi.nlm.nih.gov