Khả năng chuyển hóa ở người cao tuổi suy giảm thế nào?

Quá trình lão hóa là một diễn biến tự nhiên và không thể tránh khỏi của mỗi sinh vật sống. Khi con người bước vào giai đoạn cao tuổi, cơ thể chịu ảnh hưởng từ nhiều yếu tố bên trong lẫn bên ngoài, dẫn đến sự suy giảm đáng kể ở hầu hết các chức năng sống quan trọng. Một trong những hệ quả đáng chú ý của quá trình lão hóa là sự suy giảm khả năng chuyển hóa, tác động trực tiếp đến sức khỏe và chất lượng cuộc sống của người cao tuổi.

1. Vì sao khả năng chuyển hóa ở người cao tuổi suy giảm nhanh?

Chuyển hóa hay sự trao đổi chất là sự kết hợp của tất cả các quá trình hóa học cho phép sinh vật duy trì sự sống. Đối với con người, điều này bao gồm việc chuyển đổi năng lượng từ thức ăn thành năng lượng cho các hoạt động duy trì sự sống như thở, tuần hoàn máu, xây dựng và sửa chữa tế bào, tiêu hóa thức ăn và loại bỏ chất thải.

Theo các nghiên cứu, có một số lý do khiến khả năng chuyển hóa của người cao tuổi có xu hướng suy giảm nhanh chóng:

Sự mất khối cơ: Mất khối lượng và sức mạnh cơ xương liên quan đến tuổi tác. Khi con người già đi, họ mất khối lượng cơ bắp, là mô hoạt động trao đổi chất. Sự mất khối lượng cơ này dẫn đến giảm tốc độ trao đổi chất cơ bản (BMR), đây là lượng năng lượng cơ thể cần khi nghỉ ngơi.

Giảm hoạt động thể chất: Nhiều người cao tuổi có xu hướng ít hoạt động thể chất hơn do nhiều yếu tố khác nhau, chẳng hạn như tình trạng sức khỏe mãn tính, khả năng vận động giảm hoặc lối sống ít vận động. Mức độ hoạt động thể chất giảm dẫn đến suy giảm khả năng chuyển hóa thể hiện trong việc tiêu hao năng lượng thấp hơn và tốc độ trao đổi chất chậm hơn.

Thay đổi nội tiết tố: Khi con người già đi, có những thay đổi về mức độ của các loại hormone khác nhau điều chỉnh quá trình trao đổi chất, chẳng hạn như hormone tăng trưởng, testosterone và hormone tuyến giáp. Những thay đổi nội tiết tố này có thể góp phần làm chuyển hóa ở người cao tuổi suy giảm nhanh hơn.

Chức năng cơ quan giảm: Khi tuổi càng cao, chức năng của các cơ quan liên quan đến trao đổi chất như gan, thận và hệ tiêu hóa có thể suy giảm. Điều này có thể dẫn đến quá trình chuyển hóa chất dinh dưỡng và năng lượng kém hiệu quả hơn.

Giảm lượng calo nạp vào: Một yếu số khác làm khả năng chuyển hóa của người cao tuổi bị suy giảm là do họ bị giảm cảm giác thèm ăn hoặc khó có được hoặc chuẩn bị các bữa ăn bổ dưỡng, dẫn đến lượng calo nạp vào thấp hơn. Điều này có thể khiến cơ thể thích nghi bằng cách làm chậm tốc độ trao đổi chất để bảo tồn năng lượng.

Tình trạng bệnh mãn tính: Các bệnh mãn tính, chẳng hạn như tiểu đường, bệnh tim hoặc viêm khớp, có thể ảnh hưởng đến chuyển hóa ở người cao tuổi một cách trực tiếp hoặc gián tiếp thông qua việc sử dụng một số loại thuốc hoặc hạn chế hoạt động thể chất.

2. Việc suy giảm chuyển hóa ở người cao tuổi gây ra các vấn đề gì?

Việc suy giảm khả năng chuyển hóa ở người cao tuổi có thể dẫn đến nhiều vấn đề sức khỏe và tác động tiêu cực đến chất lượng cuộc sống. Những vấn đề phổ biến có thể gặp là:

• Mức năng lượng thấp và mệt mỏi: Tốc độ chuyển hóa ở người cao tuổi chậm hơn có nghĩa là cơ thể sản xuất ít năng lượng hơn từ thực phẩm tiêu thụ. Điều này có thể dẫn đến cảm giác mệt mỏi liên tục, thờ ơ và thiếu năng lượng, ngay cả khi đã nghỉ ngơi đầy đủ.
• Tăng cân hoặc khó giảm cân: Với quá trình trao đổi chất chậm hơn, cơ thể đốt cháy ít calo hơn, khiến người cao tuổi dễ tăng cân hoặc khó giảm cân hơn, ngay cả khi áp dụng chế độ ăn kiêng có kiểm soát.
• Mất khối lượng cơ: Đây vừa là nguyên nhân vừa là hậu quả của việc khả năng chuyển hóa của người cao tuổi bị suy giảm nhanh. Như đã đề cập trước đó, việc mất khối lượng cơ là nguyên nhân chính làm giảm tốc độ trao đổi chất ở người cao tuổi. Việc mất cơ này có thể dẫn đến giảm sức mạnh, khả năng vận động và sự độc lập về chức năng.
• Tăng nguy cơ béo phì và các tình trạng liên quan: Quá trình trao đổi chất chậm hơn kết hợp với lối sống ít vận động có thể làm tăng nguy cơ béo phì, đây là yếu tố nguy cơ mắc các bệnh khác như tiểu đường loại 2, bệnh tim mạch và một số loại ung thư.
• Thiếu hụt chất dinh dưỡng: Khi bị suy giảm khả năng chuyển hóa có thể dẫn đến giảm cảm giác thèm ăn, dẫn đến ăn vào không đủ chất dinh dưỡng, có khả năng gây thiếu hụt vitamin, khoáng chất và các chất dinh dưỡng thiết yếu khác.
• Chức năng miễn dịch suy giảm: Quá trình trao đổi chất chậm hơn có thể ảnh hưởng đến khả năng sản xuất năng lượng cho tế bào miễn dịch của cơ thể, có khả năng làm tăng nguy cơ nhiễm trùng và kéo dài thời gian hồi phục.
• Táo bón và các vấn đề về tiêu hóa: Khi người già bị suy giảm chức năng chuyển hóa họ có thể có thể bị rối loạn chức năng tiêu hóa, chẳng hạn như táo bón, đầy hơi và các vấn đề về đường tiêu hóa khác.
• Suy giảm nhận thức: Một số nghiên cứu cho thấy quá trình chuyển hóa ở người cao tuổi chậm hơn có thể liên quan đến việc tăng nguy cơ suy giảm nhận thức và rối loạn thoái hóa thần kinh, chẳng hạn như bệnh Alzheimer, mặc dù các cơ chế chính xác vẫn đang được nghiên cứu.

3. Cách nào cải thiện hậu quả của suy giảm chuyển hóa ở người cao tuổi?

Mặc dù khả năng chuyển hóa của người cao tuổi chậm hơn là một phần tự nhiên của quá trình lão hóa, nhưng việc duy trì lối sống lành mạnh với hoạt động thể chất thường xuyên, chế độ ăn uống cân bằng và quản lý hợp lý mọi tình trạng bệnh lý tiềm ẩn có thể giúp giảm thiểu một số vấn đề tiềm ẩn liên quan đến giảm chuyển hóa ở người già.

Có một số chiến lược có thể giúp cải thiện hoặc giảm thiểu hậu quả của sự suy giảm trao đổi chất ở người cao tuổi:

3.1.Rèn luyện thể chất

• Các bài tập tăng cường sức mạnh:

Những bài tập này có thể giúp xây dựng và duy trì khối lượng cơ bắp, điều này rất quan trọng để duy trì tốc độ trao đổi chất lành mạnh. Khối lượng cơ tăng lên có thể thúc đẩy quá trình trao đổi chất và chống lại tác động của tình trạng mất cơ liên quan đến tuổi tác.

• Các bài tập thể dục nhịp điệu và tăng sức bền: 

Các hoạt động thể dục nhịp điệu thường xuyên, chẳng hạn như đi bộ, bơi lội hoặc đạp xe, có thể giúp tăng mức tiêu hao năng lượng tổng thể và cải thiện sức khỏe tim mạch, điều này có thể gián tiếp hỗ trợ quá trình trao đổi chất lành mạnh hơn.

3.2.Xây dựng một chế độ dinh dưỡng và lượng calo hợp lý

Tiêu thụ một chế độ ăn uống cân bằng với đủ protein, chất béo lành mạnh và thực phẩm giàu chất dinh dưỡng có thể giúp đáp ứng nhu cầu dinh dưỡng của cơ thể và hỗ trợ quá trình chuyển hóa ở người cao tuổi. Đảm bảo đủ lượng calo, đặc biệt là từ nguồn protein, có thể giúp duy trì khối lượng cơ bắp và quá trình trao đổi chất.

3.3.Uống đủ nước

Giữ đủ nước bằng cách uống đủ nước và chất lỏng có thể hỗ trợ các quá trình trao đổi chất khác nhau và giúp duy trì sức khỏe tổng thể.

3.4.Ngủ đủ giấc và kiểm soát căng thẳng

Khi người già ngủ đủ giấc và kiểm soát mức độ căng thẳng có thể giúp điều chỉnh hormone và quá trình trao đổi chất, ngăn ngừa sự suy giảm trao đổi chất hơn nữa.

3.5.Kiểm soát cân nặng

Duy trì trọng lượng cơ thể khỏe mạnh thông qua sự kết hợp giữa chế độ ăn kiêng và tập thể dục có thể ngăn ngừa béo phì, đây là yếu tố nguy cơ gây rối loạn chuyển hóa và các tình trạng mãn tính khác.

3.6.Sử dụng các chất bổ sung

Trong một số trường hợp, các chất bổ sung như vitamin D, axit béo omega-3 hoặc axit amin cụ thể có thể được các chuyên gia chăm sóc sức khỏe khuyên dùng để hỗ trợ khả năng chuyển hóa của người cao tuổi cũng như sức khỏe tổng thể của họ.

Điều quan trọng cần lưu ý là cách tiếp cận toàn diện kết hợp nhiều thay đổi lối sống, dinh dưỡng hợp lý và tập thể dục thường xuyên thường hiệu quả nhất trong việc giảm thiểu hậu quả của sự suy giảm trao đổi chất ở người cao tuổi. Những người lớn tuổi cũng cần được tư vấn với các chuyên gia chăm sóc sức khỏe để có thể giúp phát triển một kế hoạch cá nhân hóa phù hợp với nhu cầu cá nhân và tình trạng sức khỏe.

Nguồn tham khảo: .webmd.com, .health.harvard.edu,today.duke.edu, .healthline.com