Vitamin A – Chìa khóa cho sức khỏe mắt và cơ thể bạn

Vitamin A là dưỡng chất thiết yếu giúp duy trì thị lực, tăng cường hệ miễn dịch và hỗ trợ làn da khỏe mạnh. Thiếu hay thừa vitamin A đều ảnh hưởng sức khỏe. Bài viết này cung cấp thông tin về công dụng, dấu hiệu thiếu/thừa, thực phẩm giàu vitamin A và lời khuyên từ chuyên gia y tế.

Vitamin A là gì?

Vitamin A là một vitamin tan trong chất béo thiết yếu cho cơ thể, đóng vai trò quan trọng trong thị lực, tăng trưởng, phát triển tế bào, miễn dịch và chức năng sinh sản. 

Về mặt hóa học, vitamin A tồn tại dưới hai dạng chính là:

• Retinoid (có nguồn gốc động vật): gồm retinol, retinal và axit retinoic.
• Carotenoid (có nguồn gốc thực vật, tiền vitamin A): như beta-caroten, khi vào cơ thể có thể chuyển thành retinol.

Vitamin A là gì là điều băn khoăn của nhiều người    (Ảnh: Sưu internet)

Công dụng của vitamin A với cơ thể

• Hỗ trợ thị lực

Vitamin A quan trọng cho rhodopsin trong võng mạc, giúp mắt thích nghi ánh sáng yếu. Thiếu vitamin A có thể gây quáng gà và vấn đề thị lực, đặc biệt ở trẻ em. WHO (2020) cho biết bổ sung vitamin A giúp giảm nguy cơ mù lòa do thiếu hụt ở trẻ.

• Tăng cường hệ miễn dịch

Vitamin A giúp sản xuất các tế bào miễn dịch như lympho bào và bạch cầu, hỗ trợ cơ thể chống lại vi khuẩn và virus. 

• Hỗ trợ tăng trưởng và phát triển tế bào

Vitamin A tham gia vào quá trình tăng trưởng và biệt hóa tế bào, giúp phát triển xương, da và các mô trong cơ thể. Đây là lý do vitamin A rất quan trọng trong giai đoạn thai kỳ và trẻ em đang lớn.

• Bảo vệ sức khỏe làn da và niêm mạc

Vitamin A giữ cho da và niêm mạc khỏe mạnh, giúp chống lại vi khuẩn và các tác nhân gây bệnh. Nó còn được sử dụng trong một số liệu pháp chăm sóc da để điều trị mụn và các vấn đề da khác.

Cung cấp đủ liều giúp cơ thể tăng cường miễn dịch tốt hơn (Ảnh: Sưu tầm internet)

Dấu hiệu cơ thể thiếu và thừa vitamin A

Việc thiếu hay thừa vitamin A đều gây ra những vấn đề sức khỏe đáng kể.

• Dấu hiệu thiếu vitamin A

Khi cơ thể thiếu vitamin A, thị lực suy giảm, đặc biệt khó nhìn ban đêm (quáng gà). Da và niêm mạc trở nên khô, bong tróc, đồng thời hệ miễn dịch yếu đi, khiến cơ thể dễ mắc các bệnh nhiễm trùng. Ở trẻ em, thiếu vitamin A còn ảnh hưởng đến sự phát triển và tăng trưởng.

Theo Meta Analysis năm 2010, đã thử nghiệm với sự tham gia của 215.633 trẻ em, Khi theo dõi, đã ghi nhận giảm 24% nguy cơ tử vong do mọi nguyên nhân ở nhóm bổ sung Vitamin A. Việc bổ sung vitamin A đúng liều lượng có thể cải thiện đáng kể sức khỏe cộng đồng, đặc biệt ở những vùng thiếu dinh dưỡng.

Nghiên cứu của World Health Organization (WHO, 2020) cho thấy, bổ sung vitamin A ở trẻ em từ 6 tháng đến dưới 5 tuổi có thể giảm 24% nguy cơ tử vong do các bệnh nhiễm trùng như tiêu chảy và sởi.

Dấu hiệu cơ thể thiếu vitamin A  (Ảnh: Sưu tầm internet)

• Dấu hiệu thừa vitamin A

Ngược lại, thừa vitamin A có thể gây buồn nôn, nôn, chóng mặt, đau đầu và làm da khô, ngứa, rụng tóc. Dùng lâu dài liều cao còn làm xương yếu, đau khớp, và đặc biệt ở phụ nữ mang thai, thừa vitamin A có thể gây dị tật cho thai nhi.

Duy trì mức vitamin A hợp lý là rất quan trọng để cơ thể khỏe mạnh. Việc bổ sung đúng liều lượng giúp phòng tránh cả thiếu hụt lẫn nguy cơ ngộ độc.

Thực phẩm chứa nhiều vitamin A

• Thực phẩm từ động vật

Vitamin A dạng retinol chủ yếu có trong các thực phẩm từ động vật. Gan động vật (gà, bò, heo) là nguồn giàu vitamin A nhất, dễ hấp thu. Ngoài ra, trứng, sữa, phô mai, bơ và cá béo như cá hồi, cá thu cũng cung cấp vitamin A, giúp duy trì thị lực và phát triển cơ thể.

• Thực phẩm từ thực vật

Các loại rau củ quả màu cam, đỏ như cà rốt, khoai lang, bí đỏ, và rau xanh đậm như cải bó xôi, cải xoăn, bông cải xanh chứa beta – caroten – tiền chất của vitamin A. Trái cây như xoài, đu đủ, mơ cũng giàu beta – caroten, giúp cơ thể tổng hợp vitamin A tự nhiên, bảo vệ mắt, da và hệ miễn dịch.

Bổ sung thực phẩm có chứa vitamin A vào thực đơn hằng ngày (Ảnh: Sưu tầm internet)

Lời khuyên của chuyên gia y tế

Vitamin A rất cần thiết cho thị lực, miễn dịch và làn da, nhưng không nên bổ sung tùy tiện. Hãy ưu tiên nguồn từ tự nhiên từ thực phẩm (gan, trứng, sữa, rau củ màu cam – xanh đậm). Chỉ dùng viên bổ sung khi có chỉ định, vì thừa vitamin A có thể gây hại cho gan và sức khỏe tổng thể. Tránh dùng vitamin  liều cao không chỉ định, đặc biệt với trẻ em và phụ nữ mang thai.

Tài liệu tham khảo: 

https://www.healthline.com/nutrition/vitamin-a

https://www.health.com/vitamin-a-benefits-8689943

https://www.vietnamplus.vn/tren-98-tre-em-o-viet-nam-duoc-uong-vitamin-a-mien-phi-2-lan-moi-nam-post1041435.vnp

https://pubmed.ncbi.nlm.nih.gov/21154399/

https://www.who.int/tools/elena/review-summaries/vitamina-children–vitamin-a-supplementation-for-preventing-morbidity-and-mortality-in-children-from-6-months-to-5-years-of-age