Bệnh viêm tuyến giáp tự miễn có nguy hiểm không?

Viêm tuyến giáp tự miễn có thể dẫn đến suy giáp hoặc cường giáp nếu không được kiểm soát kịp thời, ảnh hưởng đến tim mạch, tiêu hóa và năng lượng hàng ngày. Vậy viêm tuyến giáp tự miễn có nguy hiểm không? Hãy cùng tìm hiểu những rủi ro tiềm ẩn, dấu hiệu cảnh báo và biện pháp phòng ngừa hiệu quả trong bài viết dưới đây.

Viêm tuyến giáp tự miễn là gì?

Viêm tuyến giáp tự miễn là tình trạng hệ miễn dịch của cơ thể tấn công nhầm vào tuyến giáp – cơ quan sản xuất hormone quan trọng điều hòa trao đổi chất, năng lượng và nhiều chức năng sinh lý khác. Khi tuyến giáp bị tấn công, nó có thể bị viêm, tổn thương và giảm khả năng sản xuất hormone, dẫn đến các rối loạn như suy giáp hoặc hiếm gặp hơn là cường giáp.

Có hai dạng viêm tuyến giáp tự miễn phổ biến gồm:

• Bệnh Hashimoto: Đây là dạng phổ biến nhất, thường dẫn đến suy giáp mạn tính. Hệ miễn dịch tạo ra các kháng thể chống lại enzyme peroxidase tuyến giáp (TPO) và thyroglobulin, khiến tuyến giáp bị phá hủy dần theo thời gian. Theo nghiên cứu của Caturegli và cộng sự (2014, New England Journal of Medicine), kháng thể TPO xuất hiện ở hơn 90% bệnh nhân Hashimoto và nồng độ kháng thể càng cao thì nguy cơ suy giáp càng lớn.
• Bệnh Graves: Đây là dạng ít phổ biến hơn nhưng gây cường giáp do hệ miễn dịch kích thích tuyến giáp sản xuất quá mức hormone thyroxine (T4). Nghiên cứu của Smith & Hegedüs (2016, Lancet) cho thấy, bệnh Graves chiếm khoảng 0,5% dân số, thường liên quan đến kháng thể kích thích thụ thể TSH (TRAb), dẫn đến tuyến giáp phì đại và hoạt động quá mức.

Triệu chứng nhận biết bệnh tuyến giáp tự miễn

Khi mắc bệnh tuyến giáp tự miễn, cơ thể thường phát ra các dấu hiệu cảnh báo, tuy nhiên chúng có thể khác nhau tùy giai đoạn bệnh, cụ thể:

• Mệt mỏi kéo dài: Người bệnh thường cảm thấy uể oải, thiếu năng lượng, dù đã nghỉ ngơi đầy đủ. Khi hormone tuyến giáp (T3, T4) giảm trong suy giáp, quá trình trao đổi chất của tế bào chậm lại, dẫn đến thiếu năng lượng để duy trì hoạt động hàng ngày. Nghiên cứu của Biondi & Cooper (2018, Lancet Diabetes Endocrinology) cho thấy mệt mỏi là triệu chứng phổ biến nhất ở bệnh nhân Hashimoto.
• Biến đổi cân nặng không giải thích được: Hormone tuyến giáp kiểm soát tốc độ trao đổi chất. Khi thiếu hormone, chuyển hóa chậm sẽ gây tích tụ mỡ và khi hormone dư thừa thì cơ thể đốt năng lượng quá nhanh. Suy giáp thường gây tăng cân nhẹ, trong khi cường giáp có thể dẫn đến giảm cân nhanh, mặc dù chế độ ăn không thay đổi.
• Thay đổi da và tóc: Suy giáp làm giảm lưu lượng máu và hoạt động các tuyến bã nhờn, dẫn đến da khô. Tóc và móng cần protein và hormone tuyến giáp để phát triển, nên khi thiếu hormone, tóc dễ rụng và móng giòn.
• Rối loạn nhịp tim: Tăng hormone T3/T4 làm kích thích hệ thần kinh giao cảm, tăng nhịp tim và áp lực lên tim. Nghiên cứu của Klein & Danzi (2007, Endocrine Reviews) cho thấy nguy cơ loạn nhịp tim và rung nhĩ tăng ở người cường giáp.
• Rối loạn tâm trạng: Hormone tuyến giáp ảnh hưởng trực tiếp đến hệ thần kinh trung ương. Sự thay đổi hormone gây ảnh hưởng đến chất dẫn truyền thần kinh như serotonin và dopamine, dẫn đến các rối loạn tâm trạng.
• Triệu chứng tiêu hóa: Hormone tuyến giáp điều hòa nhu động ruột. Khi thiếu hormone, ruột hoạt động chậm, khi dư thừa, nhu động tăng mạnh gây ra tình trạng táo bón kéo dài ở suy giáp và tiêu chảy, đi ngoài nhiều ở cường giáp.
• Biểu hiện cơ năng khác: Suy giáp làm giảm tuần hoàn ngoại vi, gây cảm giác lạnh. Cường giáp tăng kích thích thần kinh cơ, gây run tay. Mắt lồi liên quan đến phản ứng miễn dịch với mô quanh mắt trong Graves.

Nguyên nhân và yếu tố nguy cơ viêm tuyến giáp tự miễn

Viêm tuyến giáp tự miễn xảy ra khi hệ miễn dịch của cơ thể “nhầm lẫn” và tấn công các tế bào tuyến giáp, gây viêm, tổn thương và rối loạn sản xuất hormone. Nguyên nhân có thể là do:

• Yếu tố di truyền: Những người có người thân mắc bệnh tự miễn (như bệnh tiểu đường type 1, lupus ban đỏ, hoặc bệnh celiac) có nguy cơ cao hơn.  Nghiên cứu của Tomer & Huber (2009, Endocrine Reviews) cho thấy các biến thể gen HLA-DR, CTLA-4 và PTPN22 liên quan mật thiết đến nguy cơ mắc Hashimoto và Graves.
• Yếu tố giới tính và tuổi tác: Hormone estrogen có thể ảnh hưởng đến phản ứng miễn dịch, làm tăng khả năng tấn công tuyến giáp. Phụ nữ có nguy cơ mắc bệnh cao gấp 5–10 lần so với nam giới, đặc biệt ở độ tuổi từ 30–50.
• Yếu tố môi trường: Tiếp xúc với iod quá mức hoặc thiếu hụt iod, nhiễm virus, căng thẳng kéo dài, hút thuốc lá đều có thể kích hoạt bệnh. Một nghiên cứu của Pearce et al. (2010, New England Journal of Medicine) cho thấy, lượng iod dư thừa có thể thúc đẩy khởi phát bệnh Hashimoto ở những người có nguy cơ di truyền.
• Rối loạn miễn dịch khác: Những người có bệnh tự miễn khác (ví dụ tiểu đường type 1, viêm khớp dạng thấp) thường có nguy cơ đồng mắc viêm tuyến giáp tự miễn. Cơ chế tự miễn có thể “lan rộng” từ cơ quan này sang cơ quan khác, tạo nên tình trạng đa bệnh lý tự miễn.
• Yếu tố lối sống và sức khỏe tổng thể: Chế độ ăn thiếu vi chất (selen, vitamin D), thiếu vận động, căng thẳng lâu dài có thể làm hệ miễn dịch mất cân bằng, góp phần khởi phát bệnh. 

Viêm tuyến giáp tự miễn có nguy hiểm không?

Viêm tuyến giáp tự miễn nếu không được phát hiện và quản lý kịp thời có thể làm suy giảm chức năng tuyến giáp. Ở bệnh Hashimoto, tuyến giáp dần bị phá hủy, dẫn đến suy giáp mạn tính, gây mệt mỏi, tăng cân, táo bón, da khô và rụng tóc. Ngược lại, trong bệnh Graves, tuyến giáp hoạt động quá mức, gây cường giáp, làm tim đập nhanh, giảm cân, run tay và lo âu. Nghiên cứu của Biondi & Cooper (2018, Lancet Diabetes Endocrinology) chỉ ra rằng nếu không điều trị, các rối loạn chức năng này có thể ảnh hưởng nghiêm trọng đến sức khỏe tổng quát. Cụ thể:

Nguy cơ biến chứng tim mạch và hệ thần kinh

Suy giáp kéo dài có thể dẫn đến tăng cholesterol, tăng huyết áp và nguy cơ xơ vữa mạch máu. Cường giáp kéo dài lại có thể gây loạn nhịp tim, rung nhĩ và tăng nguy cơ đột quỵ. Ngoài ra, rối loạn hormone tuyến giáp còn ảnh hưởng đến tâm thần kinh, gây trầm cảm, lo âu, mất ngủ, giảm tập trung. Nghiên cứu của Klein & Danzi (2007, Endocrine Reviews) nhấn mạnh mối liên hệ giữa bệnh tuyến giáp tự miễn và biến chứng tim mạch nếu không được kiểm soát.

Ảnh hưởng đến chất lượng cuộc sống

Ngoài các biến chứng vật lý, viêm tuyến giáp tự miễn có thể làm giảm chất lượng cuộc sống. Người bệnh thường cảm thấy mệt mỏi, uể oải, khó duy trì công việc và các hoạt động hàng ngày. Tác động tâm lý cũng đáng kể khi phải đối mặt với các triệu chứng kéo dài và thay đổi ngoại hình như rụng tóc, tăng/giảm cân.

Vai trò của vi chất dinh dưỡng trong hỗ trợ tuyến giáp

Vi chất dinh dưỡng đóng vai trò quan trọng trong việc duy trì chức năng bình thường của tuyến giáp và hệ miễn dịch. Các khoáng chất như selen, kẽm, sắt và vitamin D, B12 giúp enzym tuyến giáp hoạt động hiệu quả, hỗ trợ sản xuất hormone T3, T4, đồng thời giảm viêm và bảo vệ tế bào tuyến giáp khỏi tổn thương tự miễn. Nghiên cứu của Duntas (2009, Journal of Thyroid Research) cho thấy, bổ sung selenium giúp giảm nồng độ kháng thể TPO ở bệnh nhân Hashimoto, góp phần hạn chế tiến triển suy giáp.

Nhiều bệnh nhân viêm tuyến giáp tự miễn gặp khó khăn trong việc hấp thu đủ vi chất qua chế độ ăn thông thường, đặc biệt khi tình trạng mệt mỏi, giảm cảm giác thèm ăn kéo dài. Lúc này, Buffet Vitamins là giải pháp hiệu quả để bổ sung trực tiếp các vitamin và khoáng chất thiết yếu, hỗ trợ cân bằng hormone tuyến giáp, tăng năng lượng và cải thiện sức khỏe tổng thể.

Việc bổ sung vi chất theo công thức chuẩn hóa giúp cơ thể hấp thụ nhanh và tối ưu, đồng thời giảm gánh nặng cho hệ tiêu hóa so với việc bổ sung qua đường uống. Liệu pháp này đặc biệt phù hợp với những người mắc viêm tuyến giáp tự miễn hoặc cần tăng cường sức đề kháng.

Điều trị và quản lý viêm tuyến giáp tự miễn

bệnh tuyến giáp tự miễn không thể chữa khỏi hoàn toàn, nhưng có thể kiểm soát hiệu quả bằng các phương pháp sau:

• Thuốc hormone: Với suy giáp, bác sĩ kê levothyroxine để bổ sung hormone thiếu, giúp cải thiện mệt mỏi, tăng cân và táo bón. Với cường giáp, dùng thuốc kháng giáp hoặc các biện pháp khác để ổn định hormone.
• Bổ sung vi chất: Các khoáng chất và vitamin như selen, kẽm, vitamin D giúp bảo vệ tuyến giáp và giảm viêm. Với những người khó hấp thu đủ qua ăn uống, dịch truyền vi chất Buffet Vitamins là lựa chọn tiện lợi và hiệu quả, hỗ trợ cân bằng hormone và tăng năng lượng.
• Theo dõi định kỳ: Kiểm tra nồng độ hormone và kháng thể giúp điều chỉnh thuốc kịp thời và ngăn biến chứng.
• Lối sống lành mạnh: Chế độ ăn cân bằng, ngủ đủ giấc, giảm căng thẳng và tập luyện nhẹ nhàng giúp ổn định hormone và cải thiện sức khỏe tổng thể.

Viêm tuyến giáp tự miễn có nguy hiểm không phụ thuộc phần lớn vào việc bạn có phát hiện sớm và điều trị đúng cách hay không. Đây là bệnh lý mạn tính nhưng hoàn toàn có thể kiểm soát được nếu theo dõi định kỳ, điều chỉnh lối sống và tuân thủ hướng dẫn chuyên môn. Chủ động hiểu và quản lý bệnh sẽ giúp bạn duy trì sức khỏe ổn định lâu dài.

Nguồn tham khảo:

• https://pmc.ncbi.nlm.nih.gov/articles/PMC9478900/
• https://jamanetwork.com/journals/jama/article-abstract/2838457
• https://pmc.ncbi.nlm.nih.gov/articles/PMC9187447/
• https://aot.amegroups.org/article/view/4401/
• https://juniperpublishers.com/arr/ARR.MS.ID.555787.php
• https://pubmed.ncbi.nlm.nih.gov/39200253/