Thay đổi nội tiết tố là gì? Vì sao nó xảy ra?

Thay đổi nội tiết tố là một phần tự nhiên của quá trình sinh học, ảnh hưởng đến cả nam và nữ. Hiểu rõ cơ chế và tác động của những thay đổi này giúp chúng ta có biện pháp điều chỉnh lối sống và chăm sóc sức khỏe phù hợp.

Trong bài viết này, Ths. BS Bạch Thị Thu Huyền – chuyên gia về Nội tiết & Dinh dưỡng tại phòng khám Drip Hydration Hà Nội sẽ giải thích chi tiết về việc thay đổi nội tiết tố là gì? Vì sao nó xảy ra?

Thay đổi nội tiết tố là gì?

Thay đổi nội tiết tố là sự biến động về nồng độ hoặc hoạt động của các hormone trong cơ thể, ảnh hưởng đến nhiều chức năng sinh lý như sinh sản, trao đổi chất, tâm trạng và phát triển. Các hormone này được sản xuất bởi hệ nội tiết, bao gồm các tuyến như tuyến yên, tuyến giáp, tuyến thượng thận, buồng trứng và tinh hoàn.​

Thay đổi nội tiết tố nữ là gì?

Ở phụ nữ, thay đổi nội tiết tố thường liên quan đến sự biến động của estrogen và progesterone. Những thay đổi này có thể gây ra các triệu chứng như rối loạn kinh nguyệt, thay đổi tâm trạng, giảm ham muốn tình dục và các vấn đề về da. ​

Đặc điểm của thay đổi nội tiết tố nữ:

• Thay đổi chu kỳ kinh nguyệt: Thường xuất hiện ở giai đoạn tiền mãn kinh và mãn kinh do giảm dần estrogen và progesterone. Kinh nguyệt có thể trở nên không đều, chậm trễ hoặc ra máu bất thường.
• Thay đổi về cảm xúc và tâm trạng: Do hormone ảnh hưởng trực tiếp đến neurotransmitters như serotonin và dopamine trong não nên phụ nữ hay gặp tình trạng lo âu, cáu gắt, buồn bã hoặc trầm cảm nhẹ đến trung bình.
• Thay đổi về làn da và tóc: Nguyên nhân do giảm estrogen, ảnh hưởng đến collagen và tuyến dầu. Khô da, nổi mụn, tăng sắc tố hoặc rụng tóc là biểu hiện phổ biến.
• Rối loạn giấc ngủ: Một phần do giảm melatonin và estrogen, làm rối loạn nhiệt độ cơ thể và chu kỳ sinh học. Mất ngủ, thức giấc giữa đêm hoặc ngủ không sâu là biểu hiện thường gặp.
• Giảm ham muốn tình dục: Estrogen và testosterone ở nữ đều ảnh hưởng đến ham muốn tình dục. Ham muốn tình dục suy giảm do cả nguyên nhân sinh lý (hormone thấp) và tâm lý (lo âu, tự ti).

Thay đổi nội tiết tố nam là gì?

Ở nam giới, thay đổi nội tiết tố chủ yếu liên quan đến sự giảm dần của testosterone theo tuổi tác, được gọi là andropause. Điều này có thể dẫn đến giảm khối lượng cơ, mệt mỏi, giảm ham muốn tình dục và thay đổi tâm trạng.

Đặc điểm của thay đổi nội tiết tố nam:

• Giảm nồng độ testosterone: Đây là dấu hiệu nổi bật nhất, thường bắt đầu từ tuổi 30 trở đi, giảm khoảng 1% mỗi năm. Tình trạng này còn được gọi là andropause hay “mãn dục nam”.
• Suy giảm sinh lý và ham muốn tình dục: Do testosterone đóng vai trò trực tiếp trong chức năng tình dục và lưu lượng máu đến dương vật bị suy giảm. Tình trạng này gây ra giảm ham muốn, rối loạn cương dương, xuất tinh chậm hoặc không đạt cực khoái.
• Giảm khối lượng cơ và sức mạnh: Testosterone giúp duy trì khối cơ và mật độ xương. Khi nội tiết tố nam giảm, cơ thể dễ mất cơ và tăng mỡ.
  Thay đổi tâm trạng và nhận thức: Nam giới có thể trải qua lo âu, trầm cảm nhẹ, thiếu động lực hoặc khó tập trung, do liên quan đến tác động của testosterone lên neurotransmitters trong não.
• Rối loạn giấc ngủ: Testosterone giảm làm giấc ngủ trở nên chập chờn, dễ tỉnh giấc, đôi khi kèm theo ngáy ngủ hoặc ngưng thở khi ngủ (OSA).

Thay đổi nội tiết tố gây nhiều xáo trộn trong sức khỏe và đời sống của cả nam và nữ giới

Cơ chế gây ra thay đổi nội tiết tố ở nam và nữ

Theo Ths. BS Bạch Thị Thu Huyền, sự thay đổi nội tiết tố xảy ra do nhiều yếu tố, bao gồm:​

• Tuổi tác: Theo thời gian, hoạt động của các tuyến nội tiết giảm dần, dẫn đến sự thay đổi nồng độ hormone. ​
• Chu kỳ sinh lý: Ở phụ nữ, chu kỳ kinh nguyệt và giai đoạn mãn kinh gây ra biến động lớn trong nồng độ estrogen và progesterone. 
• Căng thẳng và lối sống: Stress, chế độ ăn uống, giấc ngủ và hoạt động thể chất ảnh hưởng đến sự sản xuất và cân bằng hormone.​ Thiếu chất béo, vitamin D, kẽm, hoặc protein có thể làm giảm sản xuất hormone sinh dục. Mô mỡ (fat tissue) sản sinh estrogen, do đó giảm cân đột ngột hoặc béo phì đều ảnh hưởng đến cân bằng nội tiết tố. Ngoài ra, căng thẳng mãn tính làm tăng hormone cortisol, gây cortisol ức chế vùng dưới đồi và tuyến yên làm giảm GnRH (hormone kích thích sinh dục), gây giảm testosterone ở nam và rối loạn estrogen/progesterone ở nữ.
• Bệnh lý và thuốc: Một số bệnh có thể làm rối loạn hệ nội tiết, dẫn đến thay đổi hormone.​ Một số thuốc (corticosteroids, opioids, thuốc trầm cảm) ức chế tuyến yên hoặc gây rối loạn điều hòa hormone. Xenoestrogens (hóa chất có tác dụng giống estrogen, thường gặp trong nhựa, mỹ phẩm) có thể gây mất cân bằng hormone sinh dục, đặc biệt ở nữ.

Các hệ quả về sức khỏe do thay đổi nội tiết tố gây ra

Hệ quả trên sức khỏe sinh sản của nữ giới:

• Rối loạn kinh nguyệt: không đều, vô kinh, rong kinh.
• Vô sinh: do không rụng trứng hoặc nội mạc tử cung kém phát triển.
• Sảy thai tái phát: do thiếu progesterone.

Hệ quả trên sức khỏe sinh sản của nam giới:

• Giảm số lượng và chất lượng tinh trùng
• Rối loạn cương dương và giảm ham muốn tình dục

Hệ quả tim mạch – chuyển hóa

• Tăng mỡ bụng, béo phì nội tạng (đặc biệt ở nam giới khi testosterone giảm).
• Tăng cholesterol xấu (LDL), giảm HDL gây xơ vữa động mạch, tăng huyết áp.
• Nguy cơ cao hơn mắc tiểu đường tuýp 2, đặc biệt khi có kháng insulin do mất cân bằng hormone.

Hệ quả trên hệ xương và cơ

• Loãng xương: giảm mật độ xương do thiếu estrogen (nữ) hoặc testosterone (nam).
• Đau khớp, giảm khối lượng cơ, dễ bị chấn thương.
• Tăng nguy cơ gãy xương ở người trung niên và cao tuổi.

Hệ quả tâm thần – thần kinh

• Lo âu, trầm cảm, khó kiểm soát cảm xúc
• Suy giảm trí nhớ ngắn hạn, giảm khả năng tập trung (thường thấy ở phụ nữ tiền mãn kinh hoặc đàn ông lớn tuổi)
• Rối loạn giấc ngủ kéo dài

Suy giảm chất lượng cuộc sống

• Giảm ham muốn, mệt mỏi mãn tính, mất động lực làm việc.
• Giảm tự tin với hình thể (tăng mỡ bụng, rụng tóc, da xấu).
• Rối loạn nội tiết kéo dài có thể ảnh hưởng đến các mối quan hệ cá nhân và gia đình.

Để tìm ra các giải pháp giải quyết hệ quả về sức khỏe của thay đổi nội tiết tố, bạn cần được khám, hướng dẫn và tư vấn của bác sĩ chuyên ngành. Bác sĩ Bạch Thị Thu Huyền là chuyên gia hơn 10 năm kinh nghiệm trong lĩnh vực nội khoa, điều trị các vấn đề về thay đổi nội tiết tố, rối loạn giấc ngủ, có thể cho bạn những tư vấn phù hợp và tối ưu để cải thiện tình trạng này.

Hiện nay, phòng khám Drip Hydration cung cấp giải pháp truyền N.A.D 360 (N.A.D: Never Age with Drip Hydration) với các vitamin và khoáng chất giúp tăng cường hàm lượng nội tiết tố trong cơ thể, giảm mệt mỏi, mất ngủ và tăng năng lượng hiệu quả. Đây là liệu pháp chữa trị mất ngủ đã được kiểm định mức độ hiệu quả và nhanh chóng. 

Đặt hẹn với bác sĩ Bạch Thị Thu Huyền tại đây để được tư vấn cụ thể về tình trạng sức khỏe và cách điều trị phù hợp:

Tài liệu tham khảo:

• https://pmc.ncbi.nlm.nih.gov/articles/PMC6226272/
• https://doi.org/10.1016/j.jad.2005.12.040
• https://www.menopause.org
• https://doi.org/10.1016/j.jsmc.2014.10.011

Đọc thêm:

• Mất ngủ do suy giảm nội tiết tố nguy hiểm thế nào?
• DRIP N.A.D 360 – Thanh xuân trở lại