Những điều cần biết về nồng độ PSA

PSA (Prostatic Specific Antigen) là một protein được sản xuất bởi tuyến tiền liệt. Một lượng nhỏ PSA được giải phóng vào máu, nơi nó có thể được đo lường bằng xét nghiệm máu. Xét nghiệm PSA thường được sử dụng để sàng lọc ung thư tuyến tiền liệt, nhưng nó cũng có thể được sử dụng để theo dõi ung thư sau khi điều trị.

1. PSA là gì?

Kháng nguyên đặc hiệu cho tuyến tiền liệt (PSA) là một loại protein được sản xuất trong tuyến tiền liệt. PSA được tạo ra bởi cả tế bào bình thường và tế bào ác tính. Nồng độ PSA thường tăng cao ở những người bị ung thư tuyến tiền liệt hoặc gặp các vấn đề không phải ung thư khác về tuyến tiền liệt, như tăng sản tuyến tiền liệt lành tính (phì đại tuyến tiền liệt) và viêm tuyến tiền liệt.

PSA có chức năng phá vỡ protein trọng lượng phân tử cao trong tinh dịch, làm chúng phân tách thành các polypeptide nhỏ hơn, giúp tinh dịch trở nên lỏng hơn.

2. Mức PSA bình thường ở nam và nữ

Nhìn chung, mức PSA cao hơn ở nam giới cho thấy khả năng mắc ung thư tuyến tiền liệt cao hơn. Mức PSA được đo bằng nanogam/mililit (ng/mL). Đối với nam giới, mức PSA dưới 4,0 ng/mL cho thấy khả năng mắc ung thư tuyến tiền liệt thấp, nhưng vẫn có nguy cơ. 

Mặc dù nhiều nam giới có mức PSA trên 4,0 ng/mL không bị ung thư tuyến tiền liệt, nhưng mức PSA từ 4,0 ng/mL đến 10 ng/mL cho thấy 25% nguy cơ mắc ung thư tuyến tiền liệt, trong khi mức PSA trên 10 ng/mL cho thấy hơn 50% khả năng mắc bệnh này.

Phụ nữ không có tuyến tiền liệt nhưng vẫn có thể đo lường được mức PSA. Nồng độ PSA huyết thanh bình thường ở phụ nữ nhỏ hơn 0,0004 ng/mL.

3. Các vấn đề về PSA

Như đã đề cập, mức PSA cao có thể do ung thư tuyến tiền liệt, tăng sản tuyến tiền liệt lành tính hoặc viêm tuyến tiền liệt. Kiểm tra tuyến tiền liệt là rất quan trọng nếu bạn nhận thấy các triệu chứng của vấn đề này. Các nguyên nhân tiềm ẩn dẫn đến PSA tăng cao bao gồm:

• Bí tiểu cấp tính
• U xơ tiền liệt tuyến lành tính
• Tuổi già
• Viêm tuyến tiền liệt
• Ung thư tuyến tiền liệt

• Phẫu thuật xuyên đại tràng của tuyến tiền liệt
• Thông tiểu

Các triệu chứng của mức PSA cao có thể khác nhau tùy thuộc vào nguyên nhân khiến mức PSA tăng cao. Dưới đây là các triệu chứng của ung thư tuyến tiền liệt, u xơ tiền liệt tuyến, viêm tuyến tiền liệt và nhiễm trùng đường tiết niệu.

Biểu hiện ung thư tuyến tiền liệt:

• Khó tiểu
• Đau khi đi tiểu
• Đi tiểu rắt

Biểu hiện phì đại lành tính tuyến tiền liệt:

• Đau khi đi tiểu
• Thúc tiểu thường xuyên
• Tiểu mất kiểm soát lượng ít

Biểu hiện viêm tuyến tiền liệt:

• Máu trong tinh dịch hoặc nước tiểu
• Đau lưng dưới
• Đau khi đi đại tiện
• Đau khi xuất tinh
• Đau khi đi tiểu

Biểu hiện nhiễm trùng đường tiết niệu:

• Nước tiểu đục có mùi lạ
• Đau bụng dưới
• Nhu cầu đi tiểu thường xuyên
• Đau ở lưng dưới

4. Thực hiện kiểm tra PSA

Xét nghiệm PSA liên quan đến việc lấy mẫu máu. Mục đích chính của xét nghiệm PSA là để sàng lọc ung thư tuyến tiền liệt, tuy nhiên mức PSA cao cũng có thể xuất hiện do một số vấn đề sức khỏe khác không liên quan đến ung thư.

Có 3 phương pháp xét nghiệm PSA:

• Tốc độ PSA: Đây là sự thay đổi của mức PSA theo thời gian. Nếu mức PSA của bạn tăng nhanh, có thể bạn đang có dấu hiệu của ung thư tiềm ẩn. Tuy nhiên, việc dự đoán ung thư tuyến tiền liệt dựa trên tốc độ PSA đã được các nghiên cứu gần đây đặt dấu hỏi.
• Tỷ lệ phần trăm PSA tự do: PSA trong máu có thể gắn với các protein hoặc tự do. Nếu tỷ lệ phần trăm PSA tự do của bạn thấp và mức PSA tổng cao, có thể bạn đang có nguy cơ mắc ung thư tuyến tiền liệt.
• Mật độ PSA: Các bệnh lý lành tính của tuyến tiền liệt thường không tạo ra nhiều PSA trên mỗi đơn vị thể tích mô so với ung thư. Để đo mật độ PSA, bạn cần thực hiện MRI hoặc siêu âm qua trực tràng để điều chỉnh giá trị PSA theo thể tích tuyến tiền liệt.

Trước khi xét nghiệm PSA, bạn không cần nhịn ăn uống, tuy nhiên nên tránh một số hoạt động nhất định như đi xe đạp, đi xe máy hoặc xe địa hình, cưỡi ngựa trong vài ngày trước khi xét nghiệm vì những hoạt động này có thể làm tăng nhẹ mức PSA trong máu. Ngoài ra, bạn nên kiêng mọi hoạt động tình dục, bao gồm xuất tinh ít nhất 48 giờ trước khi thực hiện xét nghiệm.

5. Lựa chọn điều trị PSA tăng cao

Việc lựa chọn điều trị cho mức PSA tăng cao sẽ phụ thuộc vào nguyên nhân gây ra tình trạng này. Các phương pháp điều trị cho ung thư tuyến tiền liệt bao gồm:

• Xạ trị áp sát (brachytherapy)
• Hóa trị liệu pháp làm đông tế bào ung thư (cryotherapy)
• Xạ trị ngoài (external beam radiation therapy)
• Siêu âm cực âm tập trung cường độ cao (HIFU)
• Điều trị nội tiết tố, còn được gọi là liệu pháp ức chế androgen
• Phẫu thuật cắt bỏ tuyến tiền liệt (ví dụ như phẫu thuật cắt bỏ tuyến tiền liệt bằng robot)

Các phương pháp điều trị phì đại lành tính tuyến tiền liệt bao gồm thuốc, phẫu thuật và thực phẩm bổ sung. Còn các phương pháp điều trị viêm tuyến tiền liệt sẽ khác nhau tùy thuộc vào liệu bạn có nhiễm trùng hay các triệu chứng tiết niệu hay không. Điều trị nhiễm trùng thường liên quan đến sử dụng kháng sinh, trong khi điều trị các triệu chứng tiết niệu thường bao gồm thuốc chẹn alpha.

Việc thực hiện xét nghiệm PSA có thể giúp phát hiện các dấu hiệu bất thường và cung cấp hướng điều trị phù hợp nếu cần thiết. Để điều trị hiệu quả và an toàn, bạn nên thường xuyên đi khám và tham khảo ý kiến ​​bác sĩ chuyên khoa.

Nguồn: Driphydration.com