Cách xét nghiệm Covid 19 phát hiện biến thể Stratus mới nhất

Biến thể COVID-19 Stratus đang thu hút sự chú ý của giới y tế toàn cầu do khả năng lây lan nhanh và gây ra nhiều ca tái nhiễm. Nhiều người lo lắng cách nào xét nghiệm giúp phát hiện biến thể này? Liệu test nhanh tại nhà có còn phát hiện được biến thể này hay không? Bài viết dưới đây sẽ giúp bạn hiểu rõ các vấn đề này và hướng dẫn các bước xét nghiệm chính xác để bảo vệ bản thân.

1. Stratus là gì?

Stratus (còn gọi là XFG) là một biến thể COVID-19 thuộc dòng Omicron, được biết đến là một biến thể recombinant – kết hợp từ các biến thể LF.7 và LP.8.1.2. WHO đã xếp loại Stratus như một Variant Under Monitoring do khả năng lây lan nhanh và một số khả năng né miễn dịch nhất định.

2. Vì sao cần chú ý xét nghiệm COVID với biến thể Stratus? 

Cần chú ý xét nghiệm COVID bởi diễn biến (lan truyền) của biến thể Stratus rất nhanh, với khả năng tăng tỷ lệ vượt mặt các biến thể khác trong thời gian ngắn. WHO xếp XFG vào nhóm Variants Under Monitoring do sự tăng nhanh chóng tỷ lệ ca nhiễm trên toàn cầu.

• Tại Anh, tỷ lệ nhiễm biến thể Stratus tăng từ 10% lên 40% chỉ trong vài tuần.
• Tại Mỹ, XFG trở thành biến thể mùa hè phổ biến thứ ba, chiếm 3% trong tháng 5 và lên 14% vào cuối tháng 6/2025. Theo ghi nhận từ khu vực Bay Area (Mỹ), Stratus là biến thể phổ biến nhất, chiếm tới 54% các ca dương tính được xác định qua nước thải.

Với tốc độ lây lan nhanh này, có cần xét nghiệm Stratus sớm không? Câu trả lời là: Có, nên xét nghiệm biến thể Stratus sớm với cách tiếp cận hợp lý, vì các lý do sau:

• Khả năng lây lan cao hơn đồng nghĩa càng dễ phát tán. Test nhanh hoặc PCR sớm sẽ giúp sớm phát hiện, giảm nguy cơ lây lan ra cộng đồng.
• CDC cảnh báo mức hoạt động virus trong nước thải tại Mỹ đã tăng từ “thấp” lên “trung bình”, là tín hiệu cho thấy sự lây lan đang gia tăng – điều này cho thấy cần tăng cường xét nghiệm tại cộng đồng để kịp thời kiểm soát.
• Mặc dù Stratus không gây bệnh nặng hơn, nhưng chỉ cần tỷ lệ nhiễm tăng, số người nhập viện dù là nhỏ vẫn có thể làm áp lực lên hệ thống y tế.
• Lưu ý: Không cần thực hiện xét nghiệm chuyên sâu để định danh Stratus nếu chỉ điều trị cá nhân; xét nghiệm sâu (như giải trình tự gen) chủ yếu dành cho hệ thống y tế cộng đồng hoặc cơ quan giám sát.

3. Xét nghiệm COVID-19 thông thường (PCR, test nhanh) có phát hiện được Stratus không?

Các xét nghiệm PCR tiêu chuẩn và test nhanh (antigen test) vẫn phát hiện được COVID-19 nói chung, bao gồm biến thể Stratus, bởi chúng nhắm đến các vùng tương đối ổn định của virus. Tuy nhiên, chúng không phân biệt Stratus với các biến thể khác – nghĩa là bạn xét nghiệm dương tính nhưng không biết chính xác là Stratus hay biến thể nào khác.

4. Phương pháp xét nghiệm để xác định biến thể Stratus

Để xác định chính xác biến thể Stratus, cần sử dụng những phương pháp phân tích chuyên sâu hơn:

• Giải trình tự toàn bộ bộ gen (WGS) / NGS: Được coi là tiêu chuẩn vàng giúp xác định các biến thể cụ thể qua các đột biến gen. Xét nghiệm này cho phép phân biệt Stratus (XFG) và tiểu phân XFG.
• RT-PCR “biến thể-nhắm mục tiêu” (allele-specific RT-PCR, ddPCR): Một số hóa chất xét nghiệm đặc hiệu có thể nhận diện các đột biến đặc trưng của Stratus qua kiểu gen hóa học. Chẳng hạn, phương pháp RT-ddPCR đã cho kết quả rất chính xác trong giám sát biến thể tại các mẫu nước thải.
• Công nghệ CRISPR-Cas: Các nền tảng xét nghiệm sử dụng CRISPR-Cas (như Cas12a) cho phép phát hiện nhanh chóng và chính xác các biến thể bằng cách nhắm vào đột biến đặc trưng, phù hợp với ứng dụng tại điểm chăm sóc.

5. Sự khác biệt giữa xét nghiệm phát hiện biến thể Stratus so với xét nghiệm phát hiện các biến thể COVID khác

6. Có nên dùng cách tự xét nghiệm COVID tại nhà để phát hiện biến thể Stratus không?

Test nhanh (antigen) vẫn là phương pháp phổ biến và tiện dụng nhất để tự xét nghiệm COVID-19 tại nhà. Tuy test nhanh không thể xác định cụ thể biến thể Stratus, nhưng về nguyên tắc vẫn nên dùng trong một số tình huống, và cần hiểu rõ giới hạn của nó:

• Dù không phân biệt được biến thể Stratus hay các biến thể khác, test nhanh vẫn giúp sàng lọc ban đầu, đặc biệt khi có triệu chứng hoặc tiếp xúc gần với ca dương tính.
• Nếu kết quả dương tính thì xử lý như ca COVID-19: Lúc này, người bệnh nên cách ly, đeo khẩu trang, thông báo cơ sở y tế nếu thuộc nhóm nguy cơ cao. Khi cần xác định biến thể (như Stratus), mẫu cần được gửi đi xét nghiệm RT-PCR và giải trình tự gene tại phòng thí nghiệm.
• Nếu kết quả âm tính cũng không loại trừ hoàn toàn: Stratus được báo cáo có thể gây tải lượng virus thấp ở giai đoạn đầu, dễ khiến test nhanh cho kết quả âm tính giả. Vì vậy, nếu vẫn có triệu chứng nghi ngờ, nên test lại sau 24–48 giờ hoặc đi xét nghiệm PCR.

Như vậy, với biến thể Stratus, test nhanh vẫn nên dùng như bước kiểm tra ban đầu tại nhà, nhưng không thể thay thế các xét nghiệm chuyên sâu để xác định biến thể Stratus.

Cho đến nay chưa có thông tin chính thức rằng Việt Nam đã phát hiện Stratus (XFG) qua giám sát gen. Hệ thống giám sát hiện tại vẫn ưu tiên theo dõi các biến thể Omicron chủ lực và các dòng có rủi ro cao. Tuy nhiên, nỗ lực tăng cường giải trình tự gen có thể sớm phát hiện nếu biến thể này xuất hiện. Trong lúc đó, người dân vẫn được khuyến cáo sử dụng test nhanh và PCR nếu có triệu chứng hoặc tiếp xúc, và gửi mẫu để xét nghiệm chuyên sâu nếu nghi ngờ có biến thể mới. Đồng thời, người dân cần tự phòng ngừa bằng cách đeo khẩu trang, vệ sinh cá nhân sạch sẽ, tăng cường miễn dịch bằng dinh dưỡng, vận động, thực phẩm bổ sung vitamin/ khoáng chất,…

Hiện nay phòng khám Drip Hydration Việt Nam có các dịch vụ khám và đánh giá khả năng miễn dịch, đồng thời cung cấp các sản phẩm truyền vitamin tăng khả năng miễn dịch cho cơ thể để phòng chống các biến thể của virus như COVID-19. Tham khảo thêm Sản phẩm truyền dịch (vitamin) bổ sung vi chất tăng cường đề kháng của Drip Hydration Việt Nam.

Đăng ký lịch thăm khám, tư vấn ngay qua hotline của Drip Hydration trên website hoặc gửi thông tin đặt hẹn theo mẫu:

Tài liệu tham khảo:

• Centers for Disease Control and Prevention. (2025, August 5). SARS-CoV-2 variant: Stratus. CDC.

https://www.cdc.gov/respiratory-viruses/whats-new/coronavirus-variant-stratus.html

• World Health Organization. (2025, August 2). Tracking SARS-CoV-2 variants. WHO.

https://www.who.int/activities/tracking-SARS-CoV-2-variants

• European Centre for Disease Prevention and Control. (2025, August 4). COVID-19: Risk assessment on the Stratus variant. ECDC.

https://www.ecdc.europa.eu/en/news-events/covid-19-risk-assessment-stratus-variant

• Johns Hopkins University. (2025, August 1). COVID-19 testing and detection of emerging variants. Johns Hopkins Medicine.

https://www.hopkinsmedicine.org/health/conditions-and-diseases/coronavirus/covid-19-testing

• Bộ Y tế Việt Nam. (2025, Tháng 8). Hướng dẫn giám sát và xét nghiệm SARS-CoV-2 tại Việt Nam. Cổng thông tin Bộ Y tế. https://moh.gov.vn