Rối loạn nội tiết tố có gây mất ngủ không? Câu trả lời là CÓ, và mối liên hệ này không chỉ đơn thuần là sự trùng hợp. Rối loạn nội tiết tố ảnh hưởng trực tiếp đến cơ chế sinh học điều hòa giấc ngủ thông qua các hormon như estrogen, progesterone, melatonin và cortisol. Hiểu rõ cơ chế này sẽ giúp bạn nhận diện nguyên nhân và tìm ra giải pháp phù hợp để cải thiện tình trạng mất ngủ do rối loạn nội tiết.

Trong bài viết này, Ths. BS Bạch Thị Thu Huyền – chuyên gia về Nội tiết & Dinh dưỡng tại phòng khám Drip Hydration Hà Nội sẽ giải thích cơ chế gây mất ngủ của rối loạn nội tiết tố.

ThS. BS Bạch Thị Thu Huyền

Cơ chế sinh học đằng sau việc bị mất ngủ do rối loạn nội tiết tố

1. Nội tiết tố Estrogen và vai trò điều hòa giấc ngủ

Estrogen ảnh hưởng đến giấc ngủ thông qua nhiều cơ chế:

Điều hòa chất dẫn truyền thần kinh: Estrogen tác động đến serotonin, norepinephrine và acetylcholine – các chất dẫn truyền thần kinh quan trọng trong việc điều chỉnh chu kỳ giấc ngủ.
Ổn định nhiệt độ cơ thể: Estrogen giúp duy trì nhiệt độ cơ thể thấp vào ban đêm, tạo điều kiện thuận lợi cho giấc ngủ sâu. Khi estrogen giảm, như trong giai đoạn mãn kinh, khả năng điều hòa nhiệt độ bị suy giảm, dẫn đến khó ngủ và thức giấc giữa đêm.
Giảm thời gian ngủ và tăng thức giấc: Sự suy giảm estrogen liên quan đến việc giảm thời gian ngủ tổng thể và tăng số lần thức giấc trong đêm.

2. Progesterone – hormone hỗ trợ giấc ngủ

Progesterone có tác dụng an thần và giảm lo âu, hỗ trợ giấc ngủ thông qua:

Tăng hoạt động GABA: Progesterone kích thích sản xuất GABA – chất dẫn truyền thần kinh ức chế, giúp thư giãn và dễ ngủ hơn.
Tác động đến hô hấp: Progesterone có thể cải thiện tình trạng ngưng thở khi ngủ nhẹ, giúp giấc ngủ không bị gián đoạn.

Khi mức progesterone giảm, như trong giai đoạn tiền mãn kinh, khả năng hỗ trợ giấc ngủ của hormone này cũng giảm, dẫn đến mất ngủ.

3. Melatonin và cortisol – nhịp sinh học và căng thẳng

Melatonin: Được tiết ra vào ban đêm, melatonin giúp điều chỉnh nhịp sinh học và thúc đẩy giấc ngủ. Rối loạn nội tiết có thể làm giảm sản xuất melatonin, gây khó ngủ.
Cortisol: Hormone căng thẳng này thường tăng vào buổi sáng và giảm vào ban đêm. Tuy nhiên, rối loạn nội tiết có thể làm tăng cortisol vào ban đêm, gây khó ngủ và thức giấc giữa đêm.

Mất ngủ do rối loạn nội tiết – ai dễ bị ảnh hưởng?

1. Phụ nữ tiền mãn kinh và mãn kinh dễ mất ngủ do rối loạn nội tiết

Giai đoạn này chứng kiến sự giảm mạnh của estrogen và progesterone, dẫn đến:

Mất ngủ kéo dài: Nhiều phụ nữ trải qua mất ngủ mãn tính trong giai đoạn này.
Triệu chứng vận mạch: Nóng bừng và đổ mồ hôi đêm làm gián đoạn giấc ngủ.
Rối loạn cảm xúc: Lo âu và trầm cảm do thay đổi hormone cũng góp phần vào mất ngủ.

2. Người mắc hội chứng buồng trứng đa nang (PCOS) dễ bị mất ngủ

Phụ nữ mắc PCOS thường có mức androgen cao, dẫn đến:

Ngưng thở khi ngủ: Tăng nguy cơ mắc chứng ngưng thở khi ngủ, gây gián đoạn giấc ngủ.
Khó ngủ và thức giấc sớm: Hormone mất cân bằng ảnh hưởng đến chu kỳ giấc ngủ bình thường.

Giải pháp cải thiện mất ngủ do rối loạn nội tiết

1. Liệu pháp hormon thay thế (HRT)

Đối với phụ nữ mãn kinh, HRT có thể:

Cải thiện chất lượng giấc ngủ: Bằng cách bổ sung estrogen và progesterone.
Giảm triệu chứng vận mạch: Như nóng bừng và đổ mồ hôi đêm.

Tuy nhiên, HRT cần được sử dụng dưới sự giám sát y tế do có thể có tác dụng phụ.

2. Melatonin bổ sung

Melatonin có thể hữu ích cho:

Phụ nữ trên 55 tuổi: Giúp điều chỉnh nhịp sinh học và cải thiện giấc ngủ.
Người có rối loạn nhịp sinh học: Như làm việc ca đêm hoặc lệch múi giờ.

3. Liệu pháp hành vi nhận thức (CBT-I)

CBT-I (Cognitive Behavioral Therapy for Insomnia) là phương pháp điều trị không dùng thuốc được Hiệp hội Giấc ngủ Hoa Kỳ (AASM) và Học viện Tâm thần Hoa Kỳ khuyến nghị là liệu pháp đầu tay cho các trường hợp mất ngủ, bao gồm cả mất ngủ do rối loạn nội tiết.

CBT-I hoạt động bằng cách thay đổi tư duy sai lệch và các hành vi tiêu cực liên quan đến giấc ngủ. Phương pháp này đặc biệt hiệu quả với người đang trải qua những biến động hormone như phụ nữ tiền mãn kinh, mãn kinh hoặc người mắc các rối loạn nội tiết khác như PCOS hoặc rối loạn tuyến giáp.

Các thành phần chính của CBT-I bao gồm:

1. Liệu pháp kiểm soát kích thích (Stimulus Control Therapy)

Giúp điều kiện hóa não bộ để liên kết giường với giấc ngủ (thay vì lo lắng hoặc suy nghĩ tiêu cực). Ví dụ: chỉ nằm giường khi buồn ngủ, tránh xem điện thoại trên giường, nếu không ngủ được sau 20 phút thì nên rời giường.

2. Giới hạn thời gian trên giường (Sleep Restriction Therapy)

Hạn chế thời gian nằm trên giường để tăng áp lực sinh lý buồn ngủ, giúp ngủ nhanh hơn và ngủ sâu hơn.

3. Tái cấu trúc nhận thức (Cognitive Restructuring)

Giúp nhận diện và thay đổi các suy nghĩ tiêu cực về giấc ngủ. Ví dụ: Thay tư duy tiêu cực “Tôi sẽ không thể làm việc nếu đêm nay mất ngủ nữa” bằng tư duy thực tế và nhẹ nhàng hơn:
“Tôi có thể nghỉ ngơi dù không ngủ được, và tôi sẽ ổn thôi.”

4. Vệ sinh giấc ngủ (Sleep Hygiene)

Bao gồm thay đổi các yếu tố môi trường và thói quen có lợi cho giấc ngủ như:

Tắt ánh sáng xanh (điện thoại, máy tính) trước khi ngủ 1 giờ.
Giữ phòng ngủ yên tĩnh, mát mẻ.
Tránh caffeine, rượu và thức ăn nặng vào buổi tối.

5. Kỹ thuật thư giãn (Relaxation Techniques)

Hướng dẫn người bệnh giảm căng thẳng thần kinh, hạ thấp cortisol trước khi ngủ thông qua:

Hít thở sâu
Thiền định
Progressive muscle relaxation (thư giãn cơ tiến triển)

Theo nghiên cứu đăng trên The Journal of Clinical Sleep Medicine, CBT-I có hiệu quả bền vững hơn cả thuốc ngủ trong điều trị mất ngủ mãn tính, kể cả với người có nguyên nhân nền là rối loạn nội tiết tố.

Để được sử dụng các biện pháp trên một cách đúng đắn và hiệu quả, bạn cần được khám, hướng dẫn và tư vấn của bác sĩ chuyên ngành. Bác sĩ Bạch Thị Thu Huyền là chuyên gia hơn 10 năm kinh nghiệm trong lĩnh vực nội khoa, điều trị các vấn đề nội tiết, rối loạn giấc ngủ, có thể cho bạn những tư vấn phù hợp và tối ưu để cải thiện tình trạng này.

Hiện nay, phòng khám Drip Hydration cung cấp giải pháp truyền N.A.D 360 (N.A.D: Never Age with Drip Hydration) với các vitamin và khoáng chất giúp tăng cường hàm lượng nội tiết tố trong cơ thể, giảm mệt mỏi, mất ngủ và tăng năng lượng hiệu quả. Đây là liệu pháp chữa trị mất ngủ đã được kiểm định mức độ hiệu quả và nhanh chóng.

Đặt hẹn với bác sĩ Bạch Thị Thu Huyền tại đây để được tư vấn cụ thể về tình trạng sức khỏe và cách điều trị phù hợp

Tài liệu tham khảo:

https://pmc.ncbi.nlm.nih.gov/articles/PMC6718648/
https://pubmed.ncbi.nlm.nih.gov/32880197/
https://pmc.ncbi.nlm.nih.gov/articles/PMC3065172/

Đọc thêm:

Bài viết của: Biên tập viên Drip Hydration

Xem thêm bài viết cùng tác giả

Chủ đề:

mất ngủ Rối loạn nội tiết

Trang chủ | Thông tin y khoa | Theo dõi Driphydration.vn trên