Acid amin cung cấp năng lượng cho cơ thể không?

Chức năng chính của acid amin là tổng hợp và sửa chữa các mô trong cơ thể. Bên cạnh đó, acid min còn có thể được chuyển hóa thành năng lượng khi cơ thể cần thiết. Vậy làm thế nào để giúp acid amin cung cấp năng lượng cho cơ thể hiệu quả?

1. Acid amin là gì và vai trò đối với sức khỏe?

Acid amin (Amino acid) là các hợp chất hữu cơ cơ bản cấu thành nên protein, đóng vai trò quan trọng trong nhiều quá trình sinh học của cơ thể. Có 20 loại acid amin chủ yếu, trong đó có 9 loại thiết yếu mà cơ thể không tự tổng hợp được và phải nhận từ chế độ ăn uống.

Khi nói về vai trò của Acid amin đối với sức khỏe, chúng giữ những vai trò chủ yếu như:

• Xây dựng, sửa chữa cơ bắp và mô: Acid amin là thành phần chính của protein, giúp xây dựng và sửa chữa các mô cơ, da, và các mô liên kết khác. Các acid amin như leucine, isoleucine và valine (BCAA) đặc biệt quan trọng trong việc tổng hợp protein cơ bắp.
• Hỗ trợ chức năng enzyme và hormone: Acid amin tham gia vào cấu trúc và chức năng của enzyme và hormone, điều chỉnh các quá trình sinh hóa và sinh lý trong cơ thể. Ví dụ, tryptophan là tiền chất của serotonin, một hormone điều chỉnh tâm trạng.
• Đóng vai trò trong hệ miễn dịch: Một số acid amin như glutamine và arginine hỗ trợ chức năng miễn dịch bằng cách cung cấp nguyên liệu cho tổng hợp protein và tế bào miễn dịch.
• Hỗ trợ sức khỏe tiêu hóa: Acid amin như glutamine giúp duy trì tính toàn vẹn của niêm mạc ruột, cải thiện chức năng tiêu hóa và hấp thu chất dinh dưỡng.
• Acid amin cung cấp năng lượng: Trong quá trình thiếu hụt năng lượng từ carbohydrate và chất béo, acid amin có thể được sử dụng làm nguồn năng lượng thay thế. BCAA đặc biệt quan trọng trong việc cung cấp năng lượng cho cơ bắp trong các hoạt động cường độ cao.
• Tham gia vào quá trình tổng hợp neurotransmitter: Acid amin như tyrosine và phenylalanine là tiền chất của các chất dẫn truyền thần kinh như dopamine và norepinephrine, quan trọng cho chức năng não và tinh thần.
• Hỗ trợ chức năng trao đổi chất: Acid amin tham gia vào nhiều con đường trao đổi chất, bao gồm tổng hợp và phân hủy protein cũng như đường và lipid.

Có thể thấy acid amin đóng vai trò thiết yếu trong việc duy trì và cải thiện sức khỏe tổng thể thông qua nhiều chức năng sinh học quan trọng. Việc duy trì một chế độ ăn uống cân bằng và đủ dinh dưỡng để cung cấp các acid amin thiết yếu là cần thiết giúp đảm bảo cơ thể hoạt động một cách hiệu quả và khỏe mạnh.

2. Acid amin cung cấp năng lượng không? Vì sao?

Acid amin chủ yếu tham gia vào việc tổng hợp protein, cấu trúc và chức năng của enzyme, hormone cùng các quá trình sinh học khác. Chúng cũng là các đơn vị cấu trúc cơ bản của protein, cần thiết cho sự tăng trưởng và sửa chữa các mô cơ thể. Tuy nhiên, acid amin có thể cung cấp năng lượng cho cơ thể bằng cách thông qua các quá trình chuyển hoá các chất dinh dưỡng được cung cấp cho cơ thể. Điều này có thể được giải thích dựa trên sự hình thành năng lượng được cung cấp cho cơ thể từ các acid amin thông qua các quá trình: 

• Quá trình khử amin: Acid amin có thể bị khử amin (deamination), trong đó nhóm amin (NH2) được loại bỏ, tạo ra một phân tử cetonic (keto acid) và amoniac (NH3). Phân tử cetonic sau đó có thể được đưa vào chu trình Krebs để tạo ra năng lượng dưới dạng ATP. ATP là phân tử mang năng lượng, đóng vai trò quan trọng trong việc vận chuyển năng lượng đến các vị trí cần thiết để tế bào sử dụng. Chỉ thông qua ATP, tế bào mới có thể sử dụng được năng lượng hóa học tiềm tàng trong các phân tử hữu cơ. Nhờ quá trình khử amin tạo thành ATP giúp cung cấp năng lượng cho các hoạt động của cơ thể. Thêm vào đó, các nghiên cứu cũng chỉ ra rằng BCAA (leucine, isoleucine, và valine) là những chế phẩm từ acid amin có thể cung cấp năng lượng cho cơ bắp trong các hoạt động thể dục cường độ cao, khi nguồn năng lượng từ carbohydrate bị cạn kiệt.
• Chu trình Glucose-Alanine: Trong cơ bắp, acid amin như alanine có thể được chuyển hóa thành pyruvate thông qua quá trình chuyển amin. Quá trình này có thể được chuyển hóa thành glucose trong gan và cung cấp năng lượng cho cơ thể. Khi đó cơ bắp, cung cấp một nguồn năng lượng quan trọng trong quá trình hoạt động cơ bắp kéo dài.

Ngoài ra, acid amin cũng có thể cung cấp năng cho cơ thể trong trường hợp đặc biệt: 

• Khi cơ thể bị thiếu hụt carbohydrate và chất béo: Trong điều kiện bình thường, cơ thể ưu tiên sử dụng carbohydrate và chất béo làm nguồn năng lượng. Tuy nhiên trong trường hợp nhịn ăn kéo dài, chế độ ăn thiếu carbohydrate, hoặc trong quá trình tập luyện cường độ caO, kéo dài, cơ thể bắt đầu sử dụng protein từ cơ bắp và các nguồn khác để tạo ra năng lượng hay cơ thể có thể sử dụng acid amin làm nguồn năng lượng thay thế.
• Khi nhu cầu năng lượng tăng cao: Trong các hoạt động thể dục cường độ cao hoặc trong tình trạng căng thẳng, cơ thể có thể sử dụng acid amin từ protein để đáp ứng nhu cầu năng lượng tăng cao.

Acid amin cung cấp năng lượng cho cơ thể, đặc biệt trong các tình huống khi nguồn năng lượng từ carbohydrate và chất béo không đủ. Hay việc cơ thể sử dụng acid amin làm nguồn năng lượng thường chỉ xảy ra trong điều kiện đặc biệt hoặc khi có nhu cầu năng lượng cao.

3. Cách sử dụng acid amin cung cấp năng lượng cho cơ thể

Để sử dụng acid amin một cách hiệu quả giúp cung cấp năng lượng cho cơ thể, cần chú trọng đến chế độ ăn uống, bổ sung hợp lý và hiểu rõ cách cơ thể chuyển hóa acid amin. Một số cách sử dụng acid amin cung cấp năng lượng:

• Chế độ ăn giàu protein
  • Sử dụng nguồn thực phẩm: Bổ sung các nguồn protein chất lượng cao như thịt nạc, cá, trứng, sữa, đậu, hạt và sản phẩm từ sữa.
  • Phân bổ hợp lý bữa : Đảm bảo mỗi bữa ăn đều có nguồn protein để duy trì nồng độ acid amin ổn định trong cơ thể.
• Bổ sung acid amin thiết yếu (EAA) và BCAA

• • BCAA (Branched-Chain Amino Acids): Bao gồm leucine, isoleucine và valine. BCAA được biết đến với khả năng cung cấp năng lượng trực tiếp cho cơ bắp trong quá trình tập luyện cường độ cao. Sử dụng bổ sung BCAA trước, trong và sau khi tập luyện để hỗ trợ năng lượng và phục hồi cơ bắp.
  • EAA (Essential Amino Acids): Cung cấp tất cả các acid amin thiết yếu mà cơ thể không thể tự tổng hợp. Sử dụng bổ sung EAA để đảm bảo cơ thể nhận đủ các acid amin thiết yếu, đặc biệt trong chế độ ăn thiếu hụt protein.

• Thời gian và liều lượng bổ sung

• • Trước khi tập luyện: Uống bổ sung BCAA hoặc EAA khoảng 30 phút trước khi tập luyện để cung cấp năng lượng và bảo vệ cơ bắp.
  • Trong khi tập luyện: Sử dụng nước uống chứa BCAA để duy trì năng lượng và giảm mệt mỏi.
  • Sau khi tập luyện: Bổ sung protein và BCAA/EAA sau khi tập luyện để hỗ trợ quá trình phục hồi và xây dựng cơ bắp.

• Kết hợp với carbohydrate

• • Tăng cường hiệu quả: Kết hợp acid amin với carbohydrate có thể giúp tăng cường hiệu quả sử dụng năng lượng và phục hồi cơ bắp.
  • Bữa ăn sau tập luyện: Kết hợp protein với carbohydrate (ví dụ, sữa chua với trái cây, bánh mì với trứng) để tối ưu hóa việc bổ sung glycogen và protein cho cơ thể.

• Hydrat hóa và điện giải

• • Nước và điện giải: Đảm bảo uống đủ nước và bổ sung điện giải để hỗ trợ quá trình chuyển hóa và sử dụng acid amin hiệu quả.
  • Nước uống thể thao: Sử dụng nước uống thể thao chứa BCAA và điện giải trong các hoạt động kéo dài và cường độ cao.

• Theo dõi và điều chỉnh

• • Lắng nghe cơ thể: Theo dõi phản ứng của cơ thể với các bổ sung acid amin và điều chỉnh liều lượng nếu cần.
  • Tư vấn chuyên gia: Tham khảo ý kiến của chuyên gia dinh dưỡng hoặc bác sĩ để xây dựng kế hoạch bổ sung acid amin phù hợp với nhu cầu và mục tiêu sức khỏe của bạn.

Acid amin có thể là nguồn năng lượng hữu ích, đặc biệt trong các tình huống yêu cầu năng lượng cao như tập luyện, vận động, làm việc căng thẳng. Bằng cách bổ sung acid amin thông qua chế độ ăn uống và các sản phẩm bổ sung, kết hợp với carbohydrate và duy trì hydrat hóa, bạn có thể tối ưu hóa việc sử dụng acid amin để cung cấp năng lượng và hỗ trợ phục hồi cơ bắp hiệu quả. 

Nguồn: sciencedirect.com – my.clevelandclinic.org