Gánh nặng bệnh tật có nguy cơ đeo bám mọi người

Bệnh tật không chỉ là vấn đề y tế mà còn là gánh nặng tinh thần, tài chính và xã hội. Dù ở bất kỳ độ tuổi nào, từ người trẻ đến người cao tuổi, ai cũng có thể trở thành nạn nhân của các căn bệnh mãn tính. Đặc biệt, các bệnh của người già như tim mạch, tiểu đường, loãng xương, ung thư… đang ngày càng phổ biến và ảnh hưởng sâu rộng đến chất lượng cuộc sống.

1. Bệnh tật ảnh hưởng đến cá nhân như thế nào?

Bệnh tật không chỉ ảnh hưởng đến sức khỏe thể chất mà còn tác động tiêu cực đến tinh thần và chất lượng cuộc sống của mỗi cá nhân.

Ảnh hưởng đến thể chất

Khi mắc bệnh, đặc biệt là những căn bệnh mạn tính như bệnh của người già (tim mạch, tiểu đường, ung thư,…), cơ thể sẽ phải gánh chịu những tổn thương dài lâu. Điều này làm suy giảm khả năng lao động, giảm sức khỏe tổng thể và chất lượng cuộc sống.

Theo Báo cáo Y tế Quốc gia 2022, có khoảng 50% người dân Việt Nam từ 50 tuổi trở lên mắc ít nhất một bệnh mạn tính. Các bệnh này chủ yếu ảnh hưởng đến khả năng di chuyển, làm việc và tự chăm sóc bản thân. 

Chứng đau mạn tính, một biểu hiện thường gặp ở những người mắc các bệnh thoái hóa như khớp, loãng xương, có thể làm giảm khả năng vận động và gây khó khăn trong sinh hoạt hàng ngày. Theo nghiên cứu của Viện Y học Xã hội Việt Nam, gần 30% người cao tuổi mắc các bệnh xương khớp phải sống trong tình trạng đau đớn liên tục, ảnh hưởng nghiêm trọng đến chất lượng cuộc sống.

Hệ lụy từ bệnh tật thể chất: Mất khả năng tự chăm sóc bản thân dẫn đến phụ thuộc vào người khác, gia tăng chi phí điều trị và chăm sóc, từ đó gây áp lực lớn lên gia đình và xã hội. Gánh nặng bệnh tật trong điều trị dài hạn khiến cho người bệnh phải dành nhiều thời gian và tài chính cho việc thăm khám, uống thuốc và chăm sóc y tế. Điều này có thể kéo dài nhiều năm, gây khó khăn về tài chính cho bản thân và gia đình.

Ảnh hưởng đến tinh thần

Không chỉ là sự đau đớn về thể chất, bệnh tật còn có tác động sâu sắc đến sức khỏe tâm lý của người bệnh. Các vấn đề tinh thần thường xuyên xuất hiện trong quá trình điều trị bệnh, đặc biệt là những bệnh mãn tính hoặc bệnh nghiêm trọng.

Theo một nghiên cứu được công bố trên Tạp chí Y học Việt Nam (2021), 60% người mắc bệnh mạn tính cho biết họ cảm thấy lo âu và trầm cảm trong quá trình điều trị. Người mắc bệnh thường xuyên đối mặt với cảm giác mất kiểm soát về sức khỏe, dẫn đến sự lo lắng về tương lai và sự sụt giảm tinh thần. Đặc biệt là khi bệnh không có khả năng chữa khỏi hoàn toàn, người bệnh dễ rơi vào tình trạng cảm giác tuyệt vọng và bất lực.

Các yếu tố tâm lý cần lưu ý:

• Trầm cảm: Theo nghiên cứu của Viện Y học Tâm lý học Quốc gia Việt Nam, khoảng 40% người bệnh mãn tính (đặc biệt là người già mắc các bệnh tim mạch và tiểu đường) phải đối mặt với trầm cảm, ảnh hưởng nghiêm trọng đến chất lượng cuộc sống.
• Lo âu và stress: Sự lo lắng về việc không thể tự chăm sóc bản thân hoặc sợ hãi về những biến chứng của bệnh là nguyên nhân chính khiến người bệnh trở nên căng thẳng và mất ngủ. Tình trạng này làm tăng nguy cơ mắc các bệnh lý khác như rối loạn giấc ngủ, tăng huyết áp, thậm chí là các vấn đề về tim mạch.

Chia sẻ từ chị Hương – một người mẹ đơn thân mắc nhiều bệnh mãn tính, trích từ Reddit Parenting: “Tôi đang sống cùng nhiều căn bệnh mãn tính – đau đớn cả về thể xác lẫn tinh thần. Là một người mẹ đơn thân, tôi đã phải gồng mình suốt từ khi con gái còn nhỏ xíu. Bây giờ cháu sắp vào cấp ba, học giỏi và rất năng động, nhưng tôi thì lúc nào cũng mệt mỏi, kiệt sức, không chăm sóc con được chu đáo. Ngày nào cũng bắt đầu lúc 5 giờ sáng, làm việc gần 50 tiếng mỗi tuần, về đến nhà là kiệt lực. Tôi cảm thấy như mình đang phải chiến đấu mỗi ngày để tồn tại và cảm xúc tiêu cực của tôi cũng đang dần ảnh hưởng đến tâm lý của con gái tôi.”

Câu chuyện của chị Hương phản ánh thực tế rằng bệnh mãn tính không chỉ là vấn đề y tế mà còn là gánh nặng tinh thần và xã hội. Người bệnh thường phải đối mặt với cảm giác cô đơn, lo lắng về tương lai và áp lực tài chính.

2. Bệnh tật ảnh hưởng đến gia đình/ xã hội như thế nào?

Khi một người trong gia đình mắc bệnh – đặc biệt là bệnh mãn tính – thì ảnh hưởng không chỉ dừng lại ở cá nhân đó. Gánh nặng bệnh tật thực sự là một vòng xoáy kéo theo tài chính, thời gian, sức lực và cảm xúc của cả gia đình. Và nếu nhìn rộng ra, bệnh tật còn đặt áp lực nặng nề lên hệ thống y tế, nền kinh tế và cấu trúc an sinh xã hội.

Áp lực tài chính trong gia đình có người bệnh

Chi phí y tế là gánh nặng đầu tiên và rõ rệt nhất. Theo Tổ chức Y tế Thế giới (WHO), khoảng 100 triệu người trên toàn cầu mỗi năm bị đẩy vào cảnh nghèo đói vì chi phí chăm sóc sức khỏe. Tại Việt Nam, con số này ước tính chiếm khoảng 5–6% dân số bị ảnh hưởng bởi chi tiêu y tế quá mức (theo Báo cáo Ngân hàng Thế giới, 2022).

Một báo cáo của Bộ Y tế Việt Nam cho thấy:

• Người cao tuổi mắc trung bình từ 2 đến 3 bệnh mạn tính, và chi phí điều trị chiếm gần 60% tổng chi tiêu y tế cá nhân.
• Với các bệnh của người già như tim mạch, đái tháo đường, thoái hóa khớp, ung thư… chi phí điều trị có thể kéo dài trong nhiều năm và không hề nhỏ.

Ngoài chi phí chữa trị, gia đình còn mất thu nhập do người chăm sóc phải nghỉ việc hoặc làm việc bán thời gian để hỗ trợ người thân. Điều này tạo nên hiệu ứng “thiệt hại kép”: mất đi nguồn thu chính, đồng thời gia tăng khoản chi cho y tế.

Ảnh hưởng đến sức khỏe tâm lý người thân

Chăm sóc người bệnh – đặc biệt là những người mắc bệnh mãn tính hoặc bệnh thoái hóa thần kinh như Alzheimer – đòi hỏi một sự bền bỉ và hy sinh lớn từ người thân. Các nghiên cứu tại Đại học Harvard và Đại học Tokyo đều chỉ ra rằng những người chăm sóc người bệnh mạn tính có nguy cơ cao mắc trầm cảm, lo âu và kiệt sức tâm lý.

Tại Việt Nam, chưa có số liệu thống kê cụ thể, nhưng theo một nghiên cứu đăng trên tạp chí Quality of Life Research (2021), 60% người chăm sóc người bệnh mãn tính cho biết họ cảm thấy “quá tải” và “cạn kiệt năng lượng”.

Gánh nặng bệnh tật đối với xã hội và nền kinh tế

Gánh nặng bệnh tật ở Việt Nam không chỉ là vấn đề sức khỏe mà còn là thách thức về kinh tế và chính sách. Theo Bộ Y tế: 70% gánh nặng tử vong hiện nay đến từ các bệnh không lây nhiễm. Các bệnh như tim mạch, đái tháo đường, ung thư và bệnh hô hấp mạn tính đang tiêu tốn hơn 75% ngân sách y tế quốc gia.

Ngân hàng Thế giới (World Bank) ước tính nếu không kiểm soát tốt các bệnh không lây nhiễm, mỗi năm Việt Nam có thể mất tới 3–5% GDP do năng suất lao động suy giảm và chi phí y tế tăng vọt.

Đặc biệt, dân số già hóa nhanh chóng càng khiến gánh nặng lớn hơn. Dự báo đến năm 2036, Việt Nam chính thức bước vào giai đoạn “dân số già”, và tỷ lệ người mắc các bệnh của người già sẽ chiếm hơn 50% trong hệ thống điều trị.

3. Giải pháp giảm thiểu gánh nặng bệnh tật

Phòng ngừa chủ động: Thực hiện lối sống lành mạnh bao gồm chế độ ăn uống cân bằng, tập thể dục thường xuyên và tránh các thói quen có hại như hút thuốc và uống rượu. Theo Hiệp hội Y khoa Hoa Kỳ (AMA), quản lý huyết áp, kiểm soát cholesterol, giảm đường huyết, hoạt động thể chất, ăn uống lành mạnh, giảm cân và ngừng hút thuốc là những bước quan trọng để giảm và quản lý bệnh mãn tính.

Tăng cường hệ thống y tế: Phát triển các dịch vụ y tế dự phòng và chăm sóc sức khỏe ban đầu, đặc biệt là tại các khu vực nông thôn và vùng sâu vùng xa. Tổ chức Y tế Thế giới (WHO) nhấn mạnh rằng chăm sóc y tế gần gũi và dễ tiếp cận là cách hiệu quả nhất để quản lý các bệnh không lây nhiễm.

Giáo dục và nâng cao nhận thức: Tăng cường giáo dục cộng đồng về tầm quan trọng của việc phòng ngừa và quản lý bệnh mãn tính. Điều này bao gồm việc cung cấp thông tin về các yếu tố nguy cơ, triệu chứng và biện pháp phòng ngừa.

Hỗ trợ gia đình và cộng đồng: Cung cấp các chương trình hỗ trợ cho gia đình và người chăm sóc, bao gồm tư vấn tâm lý và hỗ trợ tài chính. Điều này giúp giảm bớt gánh nặng và cải thiện chất lượng cuộc sống cho cả người bệnh và gia đình họ.

Chính sách công: Xây dựng và thực thi các chính sách y tế công cộng nhằm giảm thiểu các yếu tố nguy cơ và thúc đẩy lối sống lành mạnh. Điều này có thể bao gồm việc tăng thuế đối với thuốc lá và đồ uống có cồn, cũng như việc tạo ra các không gian công cộng khuyến khích hoạt động thể chất.

Bệnh tật – gánh nặng cuộc đời không của riêng ai. Dù là người già hay người trẻ, mỗi chúng ta đều có thể đối mặt với các bệnh tật, và sự ảnh hưởng của chúng không chỉ dừng lại ở cơ thể mà còn lan rộng đến tinh thần, gia đình và toàn xã hội. Những bệnh của người già, các bệnh mãn tính, hay các bệnh lý nghiêm trọng đều có thể gây nên những hệ lụy lâu dài, làm giảm chất lượng cuộc sống và tăng gánh nặng tài chính cho gia đình, cộng đồng.

Tuy nhiên, chúng ta hoàn toàn có thể giảm thiểu gánh nặng bệnh tật thông qua các biện pháp phòng ngừa từ sớm, duy trì lối sống lành mạnh và chủ động kiểm tra sức khỏe định kỳ và chăm sóc sức khỏe từ sớm. Phòng khám Drip Hydration cung cấp giải pháp chăm sóc sức khỏe chủ động đạt tiêu chuẩn quốc tế, giúp giảm mệt mỏi, mất ngủ và cải thiện lão hóa, tăng năng lượng hiệu quả. Liên hệ với Drip Hydration để đặt hẹn và tư vấn chuyên sâu về giải pháp này. 

Tài liệu tham khảo:

• https://www.cdc.gov/pcd/issues/2024/23_0267
• https://www.who.int/westernpacific/newsroom/feature-stories/item/caring-for-people-with-noncommunicable-diseases-in-viet-nam-the-nearest-health-care-is-often-the-best-health-care
• http://pmc.ncbi.nlm.nih.gov/articles/PMC2802774/
• https://vietnamnet.vn/en/about-22-million-vietnamese-have-chronic-diseases
• https://www.who.int/westernpacific/newsroom/feature-stories/item/caring-for-people-with-noncommunicable-diseases-in-viet-nam-the-nearest-health-care-is-often-the-best-health-care

Đọc thêm:

• Giới thiệu về Drip Hydration