Trà mâm xôi có tác dụng gì với sức khỏe và sắc đẹp?

Trà mâm xôi có tác dụng gì? Loại trà này nổi tiếng với khả năng hỗ trợ sức khỏe phụ nữ, đặc biệt giúp điều hòa kinh nguyệt, giảm triệu chứng tiền kinh nguyệt, tăng cường hệ miễn dịch và chống oxy hóa. Cùng tìm hiểu chi tiết công dụng và cách sử dụng trà mâm xôi hiệu quả nhất trong bài viết dưới đây.

Uống trà mâm xôi có tác dụng gì?

Trà lá mâm xôi (Raspberry leaf tea) được làm từ lá mâm xôi đỏ, là loại thảo dược được sử dụng phổ biến trong y học dân gian phương Tây. Lá mâm xôi chứa nhiều polyphenol, flavonoid và tannin, là những hợp chất thực vật có hoạt tính sinh học cao. Những thành phần này được cho là có khả năng chống oxy hóa, hỗ trợ tiêu hóa, và tác động tích cực đến sức khỏe sinh sản của phụ nữ. Nhiều người thắc mắc uống trà mâm xôi có tác dụng gì – câu trả lời chính là:

Hỗ trợ điều hòa đường huyết sau ăn

Một nghiên cứu lâm sàng nhỏ được công bố trên tạp chí Nutrients (2025) thử nghiệm trên 22 người lớn khỏe mạnh (12 nam, 10 nữ). Trong nghiên cứu, nhóm uống 10g trà lá mâm xôi cùng với 50g sucrose cho thấy glucose huyết giảm trung bình 1,19 mmol/L sau 15 phút và 2,03 mmol/L sau 30 phút, so với nhóm chỉ uống sucrose.

Insulin sau ăn cũng giảm đáng kể ở nhóm uống trà. Các nhà nghiên cứu giải thích rằng polyphenol trong lá mâm xôi ức chế một số enzyme tiêu hóa carbohydrate, giúp đường huyết tăng chậm hơn. Tuy nhiên, đây là nghiên cứu nhỏ, chưa đánh giá lâu dài ở người bị tiểu đường hoặc tiền tiểu đường.

Hỗ trợ tiêu hóa và giảm khó chịu ở đường ruột

Nếu bạn không biết trà lá mâm xôi có tác dụng gì thì đó chính là giúp cải thiện tiêu hóa. Nghiên cứu trên Journal of Medicinal Plants Research chỉ ra rằng chiết xuất lá mâm xôi đỏ chứa tannin, có khả năng làm săn niêm mạc và giảm tiết dịch, từ đó hỗ trợ tình trạng tiêu chảy nhẹ và khó chịu ở ruột. Tannin cũng giúp ổn định hoạt động tiêu hóa và giảm co thắt nhẹ của cơ trơn ruột.

Bên cạnh đó, flavonoid trong lá mâm xôi giúp giảm stress oxy hóa tại niêm mạc ruột – nguyên nhân gây đầy hơi, khó tiêu. Nhờ vậy, trà lá mâm xôi vừa hỗ trợ tiêu hóa vừa bổ sung các hợp chất chống oxy hóa có lợi cho sức khỏe toàn thân.

Tác dụng chống oxy hóa

Trà lá mâm xôi chứa nhiều hợp chất chống oxy hóa mạnh, như flavonoid, ellagitannins và phenolic acids. Những hợp chất này giúp trung hòa các gốc tự do, giảm stress oxy hóa – yếu tố liên quan đến lão hóa, viêm mãn tính và nhiều bệnh mạn tính. 

Nghiên cứu Exploring the Antioxidant Potential of Blackberry and Raspberry Leaves (2023, Iulia Varzaru, Alexandra Gabriela Oancea và cộng sự) cho thấy mức polyphenol trong lá mâm xôi tương đương hoặc cao hơn nhiều loại trà thảo mộc khác, mang lại lợi ích dài hạn khi sử dụng đều đặn.

Giảm stress oxy hóa – bảo vệ tế bào thần kinh

Một tác dụng của trà mâm xôi quan trọng khác là giảm stress oxy hóa, bảo vệ tế bào thần kinh. Polyphenol trong lá mâm xôi có thể trung hòa gốc tự do, giúp giảm lão hóa tế bào thần kinh, suy giảm trí nhớ, giảm khả năng tập trung và nguy cơ rối loạn thoái hóa thần kinh. Nghiên cứu trên Phytotherapy Research cho thấy chiết xuất lá mâm xôi có hoạt tính chống oxy hóa cao, hỗ trợ sức khỏe tế bào, bao gồm cả tế bào thần kinh.

Cách dùng và liều lượng trà mâm xôi mỗi ngày theo khuyến cáo

Một tổng quan hệ thống (Biophysical effects, safety and efficacy of raspberry leaf use in pregnancy: a systematic integrative review, 2021) cho thấy liều dùng phổ biến và được xem là an toàn đối với người trưởng thành khỏe mạnh là 1–2 tách mỗi ngày, tương đương 2–4 g lá khô.

Cách pha trà mâm xôi

Cách pha truyền thống, được các nhà nghiên cứu đề xuất, gồm các bước sau:

• Dùng 1–2 thìa cà phê lá mâm xôi khô (khoảng 2 g).
• Rót 240 ml nước sôi vào.
• Hãm trong 8–10 phút để các hoạt chất, đặc biệt là tannin và polyphenol, hòa tan tối ưu.
• Uống khi còn ấm để tận dụng tối đa lợi ích sinh học.

Phương pháp này giúp chiết xuất tốt các hợp chất chính tạo nên tác dụng của trà mâm xôi, từ hỗ trợ tiêu hóa, giảm khó chịu đường ruột đến tác dụng chống oxy hóa.

Thời điểm uống phù hợp

• Nhiều người chọn uống trà sau bữa ăn khoảng 30 phút để tận dụng tác dụng hỗ trợ tiêu hóa. Một số người khác thích uống vào buổi tối, vừa thư giãn vừa hưởng lợi ích từ các polyphenol.
• Việc lựa chọn thời điểm uống có thể tùy thuộc vào mục đích sử dụng, nhưng không có bằng chứng khoa học nào cho thấy thời điểm uống ảnh hưởng đáng kể đến hiệu quả sinh học của trà.

Những đối tượng cần thận trọng

Một số nhóm người nên tham khảo ý kiến bác sĩ trước khi sử dụng trà mâm xôi, bao gồm:

• Người đang dùng thuốc chống đông.
• Người có bệnh lý tiêu hóa kéo dài hoặc tái phát.
• Phụ nữ mang thai, vì một số nghiên cứu ghi nhận khả năng kích thích tử cung nếu dùng liều cao.
• Đối với các trường hợp này, tư vấn y khoa sẽ giúp đảm bảo an toàn tuyệt đối khi sử dụng trà.

Những tác dụng phụ có thể gặp phải khi uống trà mâm xôi

Mặc dù trà mâm xôi được đánh giá là an toàn với đa số người, vẫn có thể xuất hiện một số phản ứng không mong muốn, đặc biệt ở những người nhạy cảm với tannin hoặc sử dụng liều cao hơn khuyến nghị. Các tác dụng phụ bao gồm:

• Kích thích nhẹ đường tiêu hóa: Tannin – hợp chất tạo vị chát trong lá mâm xôi – có thể gây khó chịu nhẹ ở dạ dày, đặc biệt với người có bệnh lý dạ dày hoặc uống khi bụng rỗng. Một số người có thể cảm thấy buồn nôn hoặc cồn cào nhẹ, nhưng tình trạng này thường giảm nếu uống sau bữa ăn. Ở mức cao, tannin còn có thể làm tăng co bóp ruột, khiến người nhạy cảm gặp khó chịu thoáng qua.
• Tăng tần suất đi tiểu: Một số người dùng trà lá mâm xôi báo cáo cảm giác muốn đi tiểu nhiều hơn. Hiện tượng này được cho là liên quan tới hoạt tính nhẹ của polyphenol trong lá mâm xôi, giúp điều hòa dịch thể. Tuy nhiên, phản ứng này không phổ biến và thường biến mất khi giảm liều uống.

• Ảnh hưởng tới tử cung ở liều cao: Một số nghiên cứu trên động vật cho thấy chiết xuất lá mâm xôi liều cao có thể kích thích co bóp cơ tử cung. Do đó, phụ nữ mang thai – đặc biệt ở giai đoạn sớm – cần thận trọng và chỉ sử dụng theo hướng dẫn của chuyên gia y tế. Tài liệu từ Journal of Midwifery & Women’s Health cho biết các thử nghiệm trên người hiện vẫn chưa đủ mạnh để khẳng định trà lá mâm xôi ảnh hưởng trực tiếp đến chuyển dạ, nhưng khuyến cáo ưu tiên sự thận trọng.
• Tương tác với thuốc: Trà lá mâm xôi có thể tương tác với một số nhóm thuốc, bao gồm: Thuốc chống đông; Thuốc điều trị tiêu hóa; Thuốc chuyển hóa qua gan. Polyphenol trong trà có thể ảnh hưởng đến enzym chuyển hóa thuốc, vì vậy người đang dùng thuốc dài hạn nên hỏi ý kiến bác sĩ trước khi sử dụng trà lá mâm xôi.

Một vài lưu ý khi sử dụng trà mâm xôi để pha nước uống

Để tận dụng tối đa tác dụng của trà mâm xôi và hạn chế các phản ứng không mong muốn, người dùng cần chú ý một số nguyên tắc khi pha và sử dụng sau đây:

• Không uống quá 2 tách mỗi ngày: Các nghiên cứu chỉ ra rằng mức 1–2 tách mỗi ngày là phù hợp, vừa đủ để nhận được lợi ích sinh học mà không gây quá tải tannin hoặc polyphenol lên hệ tiêu hóa. Uống quá liều không làm tăng hiệu quả mà chỉ làm tăng nguy cơ khó chịu dạ dày hoặc tăng co bóp ruột.
• Ưu tiên nguồn nguyên liệu chất lượng: Chất lượng lá mâm xôi quyết định nồng độ hoạt chất và độ an toàn của trà. Sản phẩm kém chất lượng có thể chứa dư lượng thuốc trừ sâu hoặc tạp chất. Người dùng nên ưu tiên:
• Thương hiệu uy tín: Nên chọn nguồn gốc hữu cơ và có các chứng nhận liên quan đến độ an toàn và kết quả kiểm nghiệm. Nguyên tắc này đặc biệt quan trọng với những người uống trà lâu dài.
• Không pha nước quá nóng: Nước sôi 100°C có thể làm mất một số polyphenol nhạy nhiệt, giảm hiệu quả chống oxy hóa. Nhiều chuyên gia khuyến nghị dùng nước khoảng 85–90°C. Hãm trà trong 8–10 phút là thời gian tối ưu để tannin và flavonoid được giải phóng đều, đảm bảo tác dụng sinh học.
• Tránh uống khi bụng đói: Người có tiền sử bệnh dạ dày hoặc nhạy cảm dễ bị khó chịu nếu uống trà khi bụng rỗng. Uống sau bữa ăn khoảng 30 phút giúp cơ thể hấp thu hoạt chất dễ chịu hơn và cân bằng tác động của tannin.
• Quan sát phản ứng cơ thể trong những ngày đầu: Do mức độ nhạy cảm với tannin và polyphenol khác nhau, nhiều chuyên gia khuyên người mới sử dụng nên: Bắt đầu với nửa tách mỗi ngày; Theo dõi tình trạng tiêu hóa; Điều chỉnh liều lượng nếu cần. Cách tiếp cận này giúp cơ thể thích nghi từ từ, giảm nguy cơ khó chịu và tối ưu hóa lợi ích của trà.

Dù có nhiều lợi ích tiềm năng, việc sử dụng trà mâm xôi vẫn cần được cân nhắc và điều chỉnh phù hợp với cơ thể từng người. Việc tìm hiểu kỹ về uống trà mâm xôi có tác dụng gì sẽ giúp bạn tận dụng tối đa các công dụng như hỗ trợ tiêu hóa, cải thiện sức khỏe sinh sản hay cung cấp chất chống oxy hóa, đồng thời tránh những tác dụng phụ không mong muốn.

Tài liệu tham khảo:

• https://www.mdpi.com/2072-6643/17/17/2849 
• https://www.mdpi.com/1420-3049/30/4/970
  
• https://www.mdpi.com/2076-3921/12/12/2125
  
• https://doi.org/10.3390/molecules30040970
  
• https://pubmed.ncbi.nlm.nih.gov/12410549/
  
• https://www.mdpi.com/2076-3921/8/10/458