Top 6 bài tập cho não bộ giúp tăng trí nhớ và tập trung

Các hoạt động kích thích trí não không chỉ giúp cải thiện tư duy, giảm căng thẳng mà còn hỗ trợ ngăn ngừa suy giảm nhận thức theo tuổi. Các bài tập cho não bộ dưới đây sẽ giúp nâng cao khả năng ghi nhớ, tập trung và linh hoạt tư duy thông qua rèn luyện, dinh dưỡng và thói quen khoa học.

Vì sao cần luyện tập não bộ?

 Việc luyện tập não bộ là điều cần thiết vì bộ não – cơ quan nặng chỉ khoảng 2% trọng lượng cơ thể – lại tiêu thụ tới gần 20% năng lượng toàn thân và chịu trách nhiệm cho mọi hoạt động tư duy, ghi nhớ, cảm xúc và xử lý thông tin. Khi ít được kích hoạt, các kết nối thần kinh suy yếu, tốc độ xử lý thông tin giảm và nguy cơ suy giảm nhận thức tăng theo tuổi. 

Một nghiên cứu quy mô lớn do GS. Yaakov Stern (Đại học Columbia) thực hiện năm 2018 cho thấy, những người duy trì hoạt động trí tuệ thường xuyên có nguy cơ suy giảm nhận thức thấp hơn 30–35% so với nhóm ít vận động não bộ. Tương tự, nghiên cứu của Tổ chức Alzheimer’s Disease International năm 2020 chỉ ra rằng, việc rèn luyện trí óc (như học kỹ năng mới, giải đố, đọc sách) giúp tăng cường “dự trữ nhận thức” – một cơ chế bảo vệ não, làm chậm tiến trình thoái hóa thần kinh. 

Ngoài ra, báo cáo của Harvard Medical School (2021) chứng minh các bài tập kích hoạt não bộ giúp tăng lưu lượng máu lên não, thúc đẩy hình thành synapse mới và cải thiện khả năng tập trung lên đến 25% sau 6 tuần luyện tập. 

Vì vậy, luyện tập não bộ không chỉ giúp duy trì sự minh mẫn, tăng hiệu suất công việc mà còn là biện pháp quan trọng để phòng ngừa các bệnh lý thoái hóa thần kinh trong tương lai.

Dấu hiệu não bộ cần luyện tập

Bạn có thể cân nhắc bắt đầu các bài tập não khi xuất hiện các dấu hiệu sau:

• Nếu bạn thường xuyên bỏ sót thông tin, gặp khó khăn khi ghi nhớ việc nhỏ, hoặc mất tập trung nhanh chóng
• Khi việc phân tích tình huống, đưa ra lựa chọn hoặc giải quyết vấn đề trở nên khó khăn
• Khi não bộ cảm thấy căng thẳng, thiếu năng lượng, dễ chán nản hay bối rối
• Học một kỹ năng mới hoặc ghi nhớ thông tin trở nên nặng nề.
• Dễ cáu gắt, lo âu hoặc thiếu kiên nhẫn, các bài tập cho não và rèn luyện trí nhớ, tư duy logic có thể giúp cân bằng hoạt động não bộ và cải thiện phản ứng cảm xúc.

Tổng hợp các dạng bài tập cho não bộ hiệu quả

Thực hiện các bài tập thể dục tốt cho não bộ mang lại hiệu quả rõ rệt khi được lựa chọn dựa trên cơ sở khoa học. Việc rèn luyện nhận thức đúng cách có thể cải thiện trí nhớ, tăng sự tập trung và nâng cao khả năng xử lý thông tin.

Bài tập tăng cường trí nhớ làm việc (Working Memory Training)

Đây là nhóm bài tập thể dục tốt cho não bộ tập trung trực tiếp vào khả năng ghi nhớ, xử lý và cập nhật thông tin. Các bài tập thường bao gồm ghi nhớ chuỗi số, theo dõi vị trí vật thể hoặc thực hiện nhiều nhiệm vụ cùng lúc. Khi thực hiện đều đặn, não buộc phải duy trì trạng thái hoạt động cao, từ đó cải thiện tốc độ xử lý và khả năng tập trung.

Theo phân tích tổng hợp “Working Memory Training: A Meta-Analysis” của Spencer và cộng sự (2024), tổng hợp từ 11 thử nghiệm lâm sàng, người tham gia cải thiện 8–20% trí nhớ làm việc bằng lời nói và không gian chỉ sau 4–6 tuần. Điều này cho thấy các bài tập não bộ chuyên về trí nhớ làm việc thực sự mang lại hiệu quả rõ rệt và có cơ sở khoa học vững chắc.

Bài tập điều chỉnh hoạt động não bằng Neurofeedback

Neurofeedback giúp người tập “nhìn thấy” hoạt động não của mình theo thời gian thực và điều chỉnh chúng để tối ưu vùng phụ trách chú ý và trí nhớ. Khi tín hiệu não được đưa về trạng thái ổn định hơn, não học cách duy trì mô hình hoạt động có lợi, từ đó cải thiện nhận thức.

Nghiên cứu “NIRS-based Neurofeedback Enhances Frontoparietal Connectivity” (Xia et al., 2020) cho thấy chỉ sau 3 buổi tập 15 phút, kết nối frontoparietal – vùng não quyết định trí nhớ làm việc – tăng rõ rệt, kèm theo kết quả tốt hơn ở bài kiểm tra 3-back. Điều này chứng minh neurofeedback có thể tác động nhanh và rõ ràng lên chức năng não.

Bài tập cho não bộ kết hợp vận động – nhận thức (Physical–Cognitive Training)

Đây là nhóm bài tập thể dục tốt cho não bộ nhờ sự kết hợp đồng thời giữa vận động và xử lý thông tin. Khi vừa di chuyển, vừa phải đưa ra quyết định, não kích hoạt nhiều mạng lưới xử lý cùng lúc, đặc biệt là vùng điều khiển sự linh hoạt nhận thức và tốc độ phản hồi.

Các bài tập này có thể bao gồm: di chuyển theo tín hiệu màu, AR kết hợp nhiệm vụ phản xạ, hoặc trò chơi yêu cầu vừa vận động vừa tính toán. Việc kích hoạt đa vùng não cùng lúc giúp tăng khả năng chuyển đổi chú ý, nâng cao sức bền tinh thần và tốc độ xử lý.

Bài tập giải quyết vấn đề và tư duy logic

Giải đố, sudoku, cờ vua hoặc các nhiệm vụ xử lý thông tin phức tạp đều kích thích vùng vỏ não trước trán – trung tâm điều khiển lập kế hoạch, phân tích và đưa ra quyết định. Khi đối mặt với một vấn đề mới, não phải huy động bộ nhớ ngắn hạn, trí nhớ dài hạn và khả năng dự đoán để tìm giải pháp.

Duy trì 15–20 phút tư duy logic mỗi ngày giúp tăng kiểm soát chú ý và khả năng xử lý thông tin. Đây là dạng bài tập cho não phù hợp mọi lứa tuổi, đặc biệt hữu ích cho người làm công việc cần sự tập trung cao.

Thiền chánh niệm (Mindfulness Meditation)

Thiền không chỉ giúp giảm căng thẳng mà còn cải thiện độ sắc nét của sự chú ý. Khi tập thiền, não học cách đưa tâm trí trở lại hiện tại, giảm tình trạng phân tán. Điều này giúp bộ nhớ làm việc hoạt động ổn định hơn.

Luyện tập 10–12 phút mỗi ngày giúp cải thiện rõ rệt khả năng quan sát, phản hồi bình tĩnh và hạn chế suy giảm trí nhớ khi chịu áp lực. Thiền được xem là một bài tập não bộ có tác dụng tăng cường cả cảm xúc và nhận thức.

Vận động thể chất hỗ trợ nhận thức

Các hoạt động đơn giản như đi bộ nhanh, đạp xe, nhảy tại chỗ đều làm tăng lưu lượng máu lên não, kích thích sản xuất BDNF – protein quan trọng giúp hình thành kết nối thần kinh mới. Nhờ vậy, khả năng ghi nhớ, học tập và xử lý thông tin đều được cải thiện.

Đặc biệt, chỉ 20–30 phút vận động vừa phải mỗi ngày đã đủ để kích thích sự tỉnh táo, cải thiện tâm trạng và tăng hiệu suất của trí nhớ làm việc. Đây là lý do vận động luôn nằm trong nhóm bài tập não bộ quan trọng nhất để duy trì sức khỏe tinh thần lâu dài.

Thói quen giúp tăng hiệu quả bài tập cho não bộ

Để các bài tập não bộ phát huy tối đa hiệu quả, bạn cần duy trì một số thói quen đơn giản nhưng cực kỳ quan trọng sau:

• Duy trì lịch tập cố định mỗi ngày: Khi não bộ quen với tần suất luyện tập đều đặn, khả năng ghi nhớ, tập trung và xử lý thông tin được cải thiện rõ rệt.
• Ngủ đủ giấc và ngủ đúng giờ: Giấc ngủ chất lượng giúp não củng cố trí nhớ, phục hồi năng lượng và tăng hiệu quả cho buổi luyện tập tiếp theo.
• Kết hợp vận động nhẹ: Đi bộ, giãn cơ hoặc tập thở giúp tăng lưu lượng máu lên não, từ đó nâng cao tốc độ học hỏi và sự linh hoạt trong tư duy.
• Giữ môi trường luyện tập tập trung: Hạn chế tiếng ồn, tắt thông báo điện thoại để tránh phân tâm, giúp não hình thành kết nối thần kinh mới hiệu quả hơn.
• Tăng độ khó từ từ: Bắt đầu với bài tập đơn giản, sau đó nâng độ thử thách để não liên tục “làm việc” và phát triển.
• Duy trì tâm trạng thoải mái: Khi tinh thần tích cực, não tiết ra nhiều chất dẫn truyền thần kinh hỗ trợ học tập và ghi nhớ tốt hơn.
• Kết hợp đa dạng bài tập: Luân phiên các dạng bài như ghi nhớ, logic, phản xạ giúp não được kích hoạt toàn diện và tránh nhàm chán.

Bổ sung dinh dưỡng và vi chất hỗ trợ não bộ

Việc cung cấp đủ dưỡng chất cho não là nền tảng giúp các bài tập nhận thức phát huy tối đa hiệu quả. Những thực phẩm giàu Omega-3 (có trong cá hồi, hạt chia, óc chó), vitamin nhóm B (trong ngũ cốc nguyên hạt, trứng), kẽm, selen và các chất chống oxy hóa giúp não giảm viêm, tăng sản xuất năng lượng và hỗ trợ truyền tín hiệu thần kinh nhanh hơn. Khi não được nuôi dưỡng đúng cách, khả năng tập trung, ghi nhớ và xử lý thông tin trong lúc luyện tập sẽ cải thiện rõ rệt.

Bên cạnh đó, Buffet Vitamins được biết đến như là liệu pháp bổ sung dưỡng chất toàn diện, giúp não hấp thu trọn vẹn các vi chất thiết yếu, đồng thời hỗ trợ phục hồi và nâng cao chức năng thần kinh. Cụ thể:

• Omega-3 (DHA, EPA): Có trong Buffet Vitamins, giúp tăng tốc độ dẫn truyền xung thần kinh, cải thiện khả năng tập trung và tư duy linh hoạt.
• Vitamin nhóm B (B1, B6, B9, B12): Tham gia tổng hợp các chất dẫn truyền thần kinh, tăng cường trí nhớ, sự tập trung và tinh thần tỉnh táo. Buffet Vitamins cung cấp đầy đủ các loại vitamin B thiết yếu giúp não luôn hoạt động hiệu quả.
• Kẽm và selen: Giúp ổn định hoạt động của tế bào thần kinh, bảo vệ não khỏi stress oxy hóa và cải thiện khả năng học hỏi, các khoáng chất này được bổ sung đầy đủ trong liệu pháp Buffet Vitamins.
• Chất chống oxy hóa (vitamin C, E, polyphenol): Ngăn gốc tự do phá hủy tế bào thần kinh, hỗ trợ phục hồi não và duy trì sức bền tinh thần. Buffet Vitamins cung cấp lượng chất chống oxy hóa cần thiết để tăng cường khả năng phục hồi của não bộ.
• Amino acids và chất điện giải: Giúp não duy trì năng lượng ổn định, đặc biệt khi luyện tập trí óc cường độ cao, các thành phần này cũng có trong Buffet Vitamins để tối ưu hóa hiệu quả rèn luyện trí não.

Nhờ sự kết hợp giữa dinh dưỡng đầy đủ và luyện tập não bộ đều đặn, hiệu quả cải thiện trí nhớ và tư duy sẽ được tối ưu hơn rất nhiều.

Bài tập cho não bộ kết hợp luyện tập nhận thức, vận động thể chất, thiền chánh niệm cùng dinh dưỡng giàu omega‑3, vitamin B và chất chống oxy hóa sẽ giúp cải thiện trí nhớ, tăng khả năng tập trung và duy trì sự linh hoạt của não. Thực hiện đều đặn các bài tập này cùng thói quen khoa học sẽ mang lại hiệu quả lâu dài cho sức khỏe trí tuệ. 

Nguồn tham khảo:

• Meta-analysis Cogmed Working Memory Training. 
• Neurofeedback fNIRS frontoparietal connectivity study – Meiyun Xia et al. (2020).
• AR-based physical-cognitive training study (người cao tuổi) – Sirinun Chaipunko et al. (2024).