Thận trọng với thiếu vitamin B12 do sử dụng Metformin

Metformin là loại thuốc phổ biến nhất trong điều trị tiểu đường type 2 nhờ khả năng kiểm soát đường huyết hiệu quả, ít gây hạ đường huyết và giá thành hợp lý. Tuy nhiên, một mặt tối ít được nhắc đến là thiếu vitamin B12 do sử dụng metformin, một tình trạng có thể dẫn đến nhiều hệ lụy nguy hiểm nếu không được phát hiện và điều trị kịp thời.

Trong bài viết này, chúng ta sẽ cùng phân tích sâu về cơ chế, triệu chứng, nhóm nguy cơ và cách phòng ngừa tình trạng thiếu vitamin B12 do dùng metformin.

1. Vì sao Metformin gây thiếu vitamin B12?

Mặc dù Metformin giúp cải thiện sự nhạy cảm insulin và giảm sản xuất glucose từ gan, nó cũng có thể cản trở quá trình hấp thu vitamin B12 ở ruột non. Cụ thể:

• Metformin làm thay đổi nhu động ruột, khiến vi khuẩn đường ruột phát triển bất thường, làm giảm khả năng hấp thụ B12.
• Thuốc can thiệp vào quá trình gắn vitamin B12 với yếu tố nội tại (intrinsic factor) – một yếu tố cần thiết để B12 được hấp thu hiệu quả ở hồi tràng.
• Ngoài ra, metformin còn có thể thay đổi pH dạ dày, gián tiếp gây ảnh hưởng đến môi trường hấp thu vitamin này.

Một phân tích tổng hợp trên 21 nghiên cứu khoa học đã khẳng định mối liên hệ rõ ràng giữa việc sử dụng Metformin và nguy cơ thiếu hụt vitamin B12.

2. Biểu hiện của thiếu vitamin B12 do dùng Metformin

Nguy hiểm ở chỗ, thiếu vitamin B12 do sử dụng metformin diễn ra âm thầm và dễ nhầm lẫn với biến chứng thần kinh của bệnh tiểu đường. Các triệu chứng có thể bao gồm:

• Mệt mỏi mãn tính
• Tê bì tay chân, cảm giác kim châm
• Suy giảm trí nhớ, lú lẫn
• Thiếu máu hồng cầu to
• Mất thăng bằng, chóng mặt
• Trầm cảm hoặc thay đổi cảm xúc

Nếu tình trạng thiếu B12 kéo dài, người bệnh có thể đối mặt với tổn thương thần kinh không hồi phục.

3. Ai có nguy cơ cao bị thiếu vitamin B12 khi dùng metformin?

Nguy cơ thiếu vitamin B12 do dùng metformin cao hơn ở các nhóm đối tượng sau:

• Dùng metformin liều cao (>1.000 mg/ngày) hoặc kéo dài trên 4–5 năm
• Người cao tuổi, do khả năng hấp thụ vitamin B12 giảm theo tuổi
• Người ăn chay nghiêm ngặt (vì B12 chủ yếu có trong thực phẩm động vật)
• Bệnh nhân đang sử dụng thuốc ức chế acid dạ dày như omeprazol, esomeprazole
• Người có bệnh lý dạ dày–ruột (như viêm teo niêm mạc dạ dày, hội chứng kém hấp thu)

Một báo cáo từ Cơ quan Quản lý Dược phẩm và Sản phẩm Y tế Anh (MHRA) cũng khuyến cáo các bác sĩ cần theo dõi nồng độ vitamin B12 ở các bệnh nhân có yếu tố nguy cơ này.

4. Khuyến nghị dành cho bác sĩ và người bệnh

Với bác sĩ:

• Cân nhắc kiểm tra B12 định kỳ cho bệnh nhân dùng metformin >3 năm hoặc có triệu chứng nghi ngờ
• Giải thích rõ ràng nguy cơ thiếu vitamin B12 do sử dụng metformin cho bệnh nhân, đặc biệt ở người lớn tuổi hoặc có chế độ ăn thiếu dinh dưỡng

Với người bệnh:

• Cảnh giác với các triệu chứng như tê chân tay, mệt mỏi bất thường
• Chủ động trao đổi với bác sĩ nếu bạn dùng metformin lâu dài hoặc thuộc nhóm nguy cơ

5. Cách phòng ngừa và xử lý thiếu vitamin B12 khi dùng metformin

Tầm soát nồng độ vitamin B12 định kỳ

• Đối với bệnh nhân dùng metformin lâu dài, nên kiểm tra nồng độ vitamin B12 định kỳ mỗi 1–2 năm.
• Nếu xuất hiện các dấu hiệu nghi ngờ, nên làm xét nghiệm sớm để đánh giá tình trạng thiếu B12.

Tiếp tục dùng metformin nếu cần thiết

Việc bổ sung B12 không yêu cầu ngừng sử dụng metformin. Điều quan trọng là phát hiện và điều trị sớm tình trạng thiếu vitamin để duy trì hiệu quả điều trị tiểu đường mà không gây biến chứng thần kinh.

Bổ sung vitamin B12 khi cần thiết

Nếu xác định thiếu vitamin B12, bác sĩ có thể chỉ định bổ sung bằng cách:

• Bổ sung vitamin B12 đường uống (liều 1.000–2.000 mcg/ngày)
• Tiêm B12 (Hydroxocobalamin hoặc Cyanocobalamin) trong các trường hợp hấp thu kém hoặc có triệu chứng thần kinh

Dù metformin là thuốc hiệu quả và an toàn trong điều trị tiểu đường, người bệnh và bác sĩ không nên xem nhẹ nguy cơ thiếu vitamin B12 do dùng metformin. Việc chủ động tầm soát và bổ sung vitamin B12 đúng cách sẽ giúp ngăn chặn các biến chứng nguy hiểm, bảo vệ sức khỏe thần kinh và đảm bảo hiệu quả điều trị lâu dài cho người bệnh.

Hiện phòng khám Drip Hydration cung cấp dịch vụ khám, xét nghiệm đánh giá tình trạng thiếu vitamin B12 và có các sản phẩm bổ sung vitamin dạng truyền (tĩnh mạch – IV vitamin). Để được hướng dẫn khám và truyền vitamin B12 tăng cường sức khỏe cho cơ thể, hãy đặt hẹn với chuyên gia của Drip Hydration qua hotline 0901885088 hoặc đăng ký tư vấn miễn phí tại đây:

Drip Hydration Việt Nam thiết kế sản phẩm thẻ truyền Vitamin Drip Membership giúp khách hàng thuận lợi và tối ưu khi sử dụng dịch vụ bổ sung vitamin qua đường truyền (tĩnh mạch). Tham khảo thông tin về thẻ truyền Vitamin Drip Membership TẠI ĐÂY.

Tài liệu tham khảo:

• MHRA (2022). Metformin and reduced vitamin B12 levels: new advice for monitoring patients at risk 

• Vitamin B12 deficiency in diabetic patients treated with metformin

• Vitamin B12 Deficiency: Recognition and Management

Đọc thêm: Các sản phẩm truyền vitamin của Drip Hydration