Xuất huyết đường tiêu hóa: Xử lý nhanh tránh biến chứng

Xuất huyết đường tiêu hóa là hiện tượng máu chảy trong hệ tiêu hóa và có thể từ từ hoặc đột ngột, nhẹ hoặc nguy hiểm đến tính mạng. Việc nhận biết sớm rất quan trọng để phòng ngừa biến chứng và hồi phục nhanh. 

Xuất huyết đường tiêu hóa là gì?

Xuất huyết đường tiêu hóa (gastrointestinal bleeding) là tình trạng có máu chảy từ bất kỳ vị trí nào trong hệ tiêu hóa – từ miệng đến hậu môn. Máu có thể chảy nhiều gây mất máu cấp hoặc chảy ít trong thời gian dài (mạn tính) dẫn đến thiếu máu.

Tùy vị trí chảy máu có thể được phân thành máu tiêu hóa cao (upper GI bleeding)  từ thực quản, dạ dày, tá tràng và máu tiêu hóa thấp (lower GI bleeding) từ ruột non đoạn xa, đại tràng, trực tràng, hậu môn.

Nguyên nhân và triệu chứng xuất huyết đường tiêu hóa

Nguyên nhân dẫn tới xuất huyết đường tiêu hóa rất đa dạng, tùy vị trí chảy máu như sau: 

Xuất huyết đường tiêu hóa cao

Ở phần trên hệ tiêu hóa (thực quản, dạ dày, tá tràng), nguyên nhân phổ biến gồm loét dạ dày‑tá tràng (peptic ulcer), viêm dạ dày, giãn tĩnh mạch thực quản (ở bệnh nhân xơ gan), hay rách niêm mạc (như hội chứng Mallory‑Weiss).

Trong đó, loét dạ dày‑tá tràng là nguyên nhân hàng đầu. Một nghiên cứu quốc gia tại Đan Mạch trên khoảng 19.500 bệnh nhân cho thấy khoảng 10,8% bệnh nhân xuất huyết do loét tái chảy lại, và việc tái chảy máu làm tăng gấp đôi nguy cơ tử vong trong 30 ngày. 

Các yếu tố làm tăng nguy cơ tái chảy gồm: Tổn thương niêm mạc với dấu hiệu “stigmata” nguy hiểm khi soi (theo phân loại Forrest), loét ở tá tràng, hoặc khi bệnh nhân bị mất ổn định huyết động khi nhập viện. 

Xuất huyết đường tiêu hóa thấp

Ở phần dưới (ruột già, trực tràng), các nguyên nhân thường gặp bao gồm viêm loét đại tràng, bệnh lý túi thừa đại tràng (diverticulosis), polyp hoặc ung thư đại tràng, trĩ, rách hậu môn. Ví dụ, trong bệnh lý túi thừa đại tràng, một nghiên cứu tại Mỹ phân tích 93 bệnh nhân bị xuất huyết do diverticulosis đã tìm ra mối liên quan giữa tái chảy máu (re‑bleeding) và một số yếu tố như: Sử dụng thuốc chống đông, thuốc kháng tiểu cầu (antithrombotics), NSAIDs, cũng như độ tuổi cao (≥ 65) hoặc sự phân bố túi thừa lan rộng (bệnh hai bên đại tràng). 

Điều này làm rõ rằng không chỉ cấu trúc túi thừa mà còn các loại thuốc và bệnh nền có thể làm tăng nguy cơ chảy máu tái diễn ở đường tiêu hóa thấp. Ngoài ra, việc dùng thuốc chống viêm không steroid (NSAIDs), thuốc chống đông, rượu bia, bệnh gan mạn tính, tuổi cao, tình trạng suy giảm thể trạng (frailty) đều làm tăng nguy cơ.

Để phát hiện sớm xuất huyết đường tiêu hóa, người đọc cần lưu ý các dấu hiệu sau:

• Dấu hiệu nhìn thấy được: Nôn ra máu tươi hoặc máu đen giống bã cà phê, phân đen như nhựa đường (melena), phân có máu tươi hoặc đỏ tươi. 
• Triệu chứng đi kèm: Hoa mắt, chóng mặt, mệt mỏi, da xanh tái, khó thở do thiếu máu. 
• Dấu hiệu cảnh báo mất máu nghiêm trọng hoặc sốc: Huyết áp hạ, mạch nhanh, tay chân lạnh, vã mồ hôi và lú lẫn. 

Mức độ nguy hiểm của xuất huyết đường tiêu hóa

Xuất huyết đường tiêu hóa nếu không được xử lý kịp thời có thể dẫn tới các biến chứng nặng:

• Thiếu máu nghiêm trọng do mất máu nhiều hoặc kéo dài, gây ảnh hưởng tới chức năng tim-phổi và tổng trạng. 
• Sốc mất máu: Khi lượng máu mất nhanh, dẫn tới giảm thể tích tuần hoàn, có thể tử vong nếu không xử lý. 
• Ở bệnh nhân có thể trạng yếu, tuổi cao, hoặc có nhiều bệnh kèm theo (comorbidity) thì nguy cơ càng cao. 
• Ở một số nước tần suất xuất huyết đường tiêu hóa thấp nhưng người bệnh lớn tuổi và bệnh kèm theo nhiều thì nguy cơ biến chứng tăng. 

Như vậy, mức độ nguy hiểm của xuất huyết tiêu hóa không chỉ nằm ở việc có chảy máu mà còn ở tốc độ, vị trí và tình trạng sức khỏe người bệnh.

Xử lý và điều trị xuất huyết đường tiêu hóa

Khi nghi ngờ xuất huyết đường tiêu hóa, cần thực hiện ngay các bước sơ cấp:

• Đánh giá tình trạng lâm sàng: Đo huyết áp, mạch, theo dõi mạch nhanh, da xanh, mắt vàng hay không, dấu hiệu sốc.
• Truyền dịch đường tĩnh mạch để ổn định thể tích tuần hoàn, khi mất máu cấp có thể cần truyền máu. Ngưng hoặc điều chỉnh các thuốc có thể làm tăng nguy cơ chảy máu (NSAIDs, thuốc chống đông) theo chỉ định bác sĩ.

Điều trị chuyên khoa

• Nội soi là phương pháp chủ đạo để xác định nguồn chảy máu, vị trí và thực hiện can thiệp cầm chảy (như thắt, kẹp, đốt, phun keo) nếu cần.
• Tùy vào nguyên nhân và vị trí chảy máu, bác sĩ sẽ quyết định sử dụng thuốc (ví dụ ức chế bơm proton (PPI) trong loét dạ dày) hoặc phẫu thuật/ chụp mạch can thiệp.
• Sau can thiệp, người bệnh cần theo dõi chảy máu lại, theo dõi huyết động và hỗ trợ hồi phục.

Theo dõi và hồi phục

• Sau xuất huyết, cần phục hồi thể trạng, bù máu, và điều chỉnh chế độ ăn uống, tránh tái xuất huyết.
• Về dinh dưỡng: nên ăn uống sớm (trong vòng 24h) sau xuất huyết tiêu hóa. Điều này là an toàn và giảm thời gian nằm viện ở những người có tổn thương nguy cơ thấp. 
• Việc dinh dưỡng đầy đủ, bổ sung vi chất, tránh thiếu máu và suy dinh dưỡng đóng vai trò quan trọng để người bệnh hồi phục tốt hơn.

Bổ sung vi chất dinh dưỡng Buffet Vitamins giúp phục hồi sau khi bị xuất huyết đường tiêu hóa

Dưới tác động của xuất huyết đường tiêu hóa, cơ thể không chỉ mất máu mà còn suy giảm nhanh chóng các vi chất thiết yếu như sắt, vitamin nhóm B, vitamin C, magie, kẽm và các chất chống oxy hóa. Nếu không được bù đắp kịp thời, tình trạng mệt mỏi, hoa mắt, chán ăn và hồi phục chậm có thể kéo dài.

Buffet Vitamins là giải pháp toàn diện, được thiết kế đặc biệt để phục hồi sau mất máu và tổn thương tiêu hóa. Điểm mạnh của sản phẩm bao gồm:

• Bổ sung đa dạng vi chất: Chứa đầy đủ sắt, các vitamin nhóm B, vitamin C, magie, kẽm và các chất chống oxy hóa, giúp cơ thể nhanh chóng tái tạo hồng cầu, phục hồi năng lượng và cải thiện chức năng tiêu hóa.
• Hấp thu nhanh, hiệu quả cao: Dạng truyền tĩnh mạch giúp vi chất đi trực tiếp vào máu, rút ngắn thời gian phục hồi so với việc uống bổ sung thông thường.
• Hỗ trợ niêm mạc tiêu hóa hồi phục: Các vitamin và khoáng chất thiết yếu giúp niêm mạc đường tiêu hóa lành lại nhanh hơn, giảm nguy cơ biến chứng sau xuất huyết.
• Tăng sức đề kháng tổng thể: Các chất chống oxy hóa trong Buffet Vitamins giúp giảm stress oxy hóa, bảo vệ tế bào, nâng cao khả năng phục hồi toàn diện.

Nhờ những ưu điểm này, Buffet Vitamins không chỉ giúp bù đắp nhanh chóng lượng vi chất bị mất mà còn hỗ trợ cơ thể phục hồi năng lượng, tái tạo máu và cải thiện chức năng tiêu hóa một cách bền vững, giúp người bệnh sớm trở lại trạng thái khỏe mạnh sau xuất huyết đường tiêu hóa.

Dù nguyên nhân gây xuất huyết đường tiêu hóa có thể khác nhau, việc nhận biết sớm các dấu hiệu như nôn ra máu, đi ngoài phân đen hay đau bụng kéo dài là vô cùng quan trọng. Kết hợp thăm khám y tế kịp thời với chế độ dinh dưỡng hợp lý và các liệu pháp hỗ trợ như bổ sung vi chất dinh dưỡng sẽ giúp cải thiện sức khỏe đường tiêu hóa và ngăn ngừa biến chứng nghiêm trọng. 

Nguồn tham khảo:

• • https://pubmed.ncbi.nlm.nih.gov/21083610/
  • https://pubmed.ncbi.nlm.nih.gov/38730079/
  • https://www.niddk.nih.gov/health-information/digestive-diseases/gastrointestinal-bleeding/symptoms-causes