Ondansetron là thuốc gì? Tác dụng và cách dùng an toàn

Ondansetron là thuốc gì? Đây là thuốc thường được bác sĩ kê để giảm cảm giác buồn nôn và nôn, đặc biệt sau khi hóa trị, xạ trị hoặc phẫu thuật. Hiểu rõ cách dùng và tác dụng phụ của loại thuốc này sẽ giúp người bệnh sử dụng thuốc an toàn, tránh lo lắng không cần thiết.

Ondansetron là thuốc gì? Gồm những dạng và hàm lượng nào?

Nhiều người không biết Ondansetron là thuốc gì? Đây là thuốc thuộc nhóm 5-HT3 receptor antagonists, có tác dụng ngăn ngừa và điều trị buồn nôn, nôn do hóa trị, xạ trị hoặc sau phẫu thuật. Thuốc hoạt động bằng cách ức chế serotonin tại trung tâm nôn ở não và đường tiêu hóa, giúp giảm cảm giác buồn nôn hiệu quả và nhanh chóng 

Hiện nay, ondansetron có nhiều dạng bào chế và hàm lượng để phù hợp với nhu cầu điều trị:

• Viên nén uống: 4 mg và 8 mg, dễ sử dụng cho người lớn và trẻ em theo chỉ dẫn bác sĩ.
• Viên nén tan nhanh (ODT): 4 mg và 8 mg, thích hợp cho người khó nuốt hoặc cần tác dụng nhanh.
• Siro uống: 4 mg/5 ml, tiện lợi cho trẻ em hoặc bệnh nhân cần liều chính xác theo cân nặng.
• Thuốc tiêm ondansetron: 2 mg/ml (2ml, 4ml, 20ml), dùng trong môi trường bệnh viện hoặc khi bệnh nhân không thể uống thuốc.
• Dịch truyền: 32 mg/50 ml (0,6 mg/ml) dung dịch dextrose 5%.

Việc lựa chọn dạng bào chế và ondansetron liều phù hợp sẽ giúp tăng hiệu quả điều trị, giảm nguy cơ tác dụng phụ và đáp ứng đúng nhu cầu y tế của từng bệnh nhân.

Công dụng chính của Ondansetron

Ondansetron là thuốc phổ biến trong điều trị buồn nôn và nôn, với các công dụng chính bao gồm:

Ngăn ngừa nôn và buồn nôn do hóa trị hoặc xạ trị

Ondansetron đã chứng minh hiệu quả trong việc giảm các triệu chứng nôn/vomiting ở bệnh nhân ung thư. Trong nghiên cứu The Effect of Concealing the Hydration Fluid on Anticipatory Nausea‑Vomiting in Pediatric Hematology‑Oncology Patients Undergoing Chemotherapy Treatment (2021), việc sử dụng Ondansetron giúp bệnh nhi giảm cảm giác khó chịu trong quá trình điều trị, đồng thời cải thiện chất lượng sống tổng thể. Cơ chế chính là ức chế tín hiệu serotonin từ đường tiêu hóa lên trung tâm nôn, giúp ngăn ngừa phản xạ buồn nôn trước và trong khi hóa trị/xạ trị.

Phòng ngừa nôn sau phẫu thuật

Thuốc được chỉ định trước và sau các phẫu thuật nhằm giảm nguy cơ nôn sau gây mê, đặc biệt ở những bệnh nhân có yếu tố nguy cơ cao. Ondansetron làm giảm sự kích thích của thụ thể 5‑HT3 trong trung tâm chemoreceptor trigger zone (CTZ) và hệ thống đường ruột, từ đó kiểm soát hiệu quả các cơn nôn sau phẫu thuật.

Điều trị nôn do các nguyên nhân khác

Ondansetron cũng được sử dụng cho các trường hợp nôn không liên quan đến hóa trị hay phẫu thuật, ví dụ như nôn do viêm dạ dày‑ruột, nhiễm virus, hoặc các bệnh lý tiêu hóa khác theo chỉ định y tế. Một nghiên cứu gần đây, Effectiveness of Ondansetron in comparison to Domperidone for treating vomiting in acute gastroenteritis among children in a tertiary care hospital setting (2023), cho thấy Ondansetron đường uống vượt trội so với Domperidone trong kiểm soát nôn ở bệnh nhi bị viêm dạ dày‑ruột cấp.

Hỗ trợ giảm buồn nôn ở bệnh nhân cao tuổi hoặc bệnh nhân khó chịu khi uống thuốc

Đối với những bệnh nhân gặp khó khăn khi uống thuốc, Ondansetron có thể dùng dạng viên uống hoặc siro, giúp kiểm soát liều lượng dễ dàng, đạt hiệu quả nhanh chóng và đảm bảo an toàn. Điều này đặc biệt quan trọng ở người cao tuổi, nơi việc dung nạp thuốc và tối ưu hóa hiệu quả lâm sàng là ưu tiên. Sử dụng ondansetron đúng liều và đúng chỉ định giúp tăng hiệu quả điều trị, giảm tác dụng phụ và cải thiện trải nghiệm của bệnh nhân. 

Ondansetron liều dùng chuẩn như thế nào?

Liều lượng sử dụng ondansetron cần được cân nhắc theo độ tuổi, cân nặng và mục đích điều trị. Dưới đây là hướng dẫn liều dùng chuẩn được khuyến cáo:

• Người lớn dùng để phòng ngừa nôn do hóa trị hoặc xạ trị: 8 mg ondansetron uống 30 phút trước khi bắt đầu hóa trị. Có thể lặp lại sau 8 giờ nếu cần, tối đa 16 mg/ngày.
• Người lớn sau phẫu thuật: 4mg tiêm tĩnh mạch hoặc 8mg uống trước khi phẫu thuật. Có thể lặp lại sau 4–6 giờ nếu cần, tối đa 16 mg/ngày.
• Trẻ em từ 1 tháng đến 12 tuổi: 0,15 mg/kg ondansetron uống hoặc tiêm tĩnh mạch, tối đa 8mg/lần. Thường chỉ dùng 1–2 liều trong vòng 24 giờ, tùy hướng dẫn bác sĩ.
• Trẻ sơ sinh dưới 1 tháng tuổi: Chỉ dùng khi có chỉ định đặc biệt, liều cần được tính chính xác theo cân nặng và theo dõi y tế chặt chẽ. 

Người dùng cần tuân thủ ondansetron liều dùng theo hướng dẫn y tế, tránh tự ý thay đổi dạng bào chế hoặc số lần dùng để đảm bảo hiệu quả và hạn chế tác dụng phụ.

Tác dụng phụ có thể gặp phải khi sử dụng ondansetron

Mặc dù ondansetron được đánh giá an toàn, người dùng vẫn có thể gặp một số tác dụng phụ. Các triệu chứng thường gặp và hiếm gặp bao gồm:

• Nhức đầu nhẹ đến trung bình, đôi khi kèm chóng mặt.
• Táo bón hoặc rối loạn tiêu hóa nhẹ khi sử dụng ondansetron uống dài ngày.
• Cảm giác mệt mỏi hoặc uể oải, ảnh hưởng nhẹ đến sinh hoạt hằng ngày.
• Rối loạn nhịp tim (hiếm gặp), cần theo dõi điện tâm đồ ở bệnh nhân nguy cơ cao.
• Phản ứng dị ứng nghiêm trọng, bao gồm phát ban, ngứa, sưng mặt hoặc khó thở (trường hợp rất hiếm).

Người dùng nên theo dõi kỹ các dấu hiệu bất thường và báo ngay cho bác sĩ. Điều này giúp điều chỉnh ondansetron liều dùng hoặc lựa chọn phương án điều trị khác, đảm bảo an toàn và hiệu quả trong quá trình sử dụng thuốc.

Cách bảo quản ondansetron chuẩn

Để đảm bảo hiệu quả và an toàn khi sử dụng ondansetron, cần tuân thủ các hướng dẫn bảo quản sau:

• Bảo quản ở nhiệt độ phòng: Giữ thuốc trong khoảng 20–25°C, tránh nơi ẩm ướt hoặc quá nóng.
• Tránh ánh sáng trực tiếp: Không để thuốc tiếp xúc với ánh sáng mặt trời hoặc nguồn nhiệt mạnh để tránh giảm hiệu lực.
• Bảo quản trong bao bì: Giúp bảo vệ viên nén, siro hoặc ống tiêm khỏi bụi bẩn, độ ẩm và các tác nhân môi trường khác.
• Để xa tầm tay trẻ em: Ngăn ngừa nguy cơ uống nhầm, đặc biệt với dạng siro hoặc viên nén dễ nuốt.
• Không sử dụng sau hạn dùng: Kiểm tra nhãn mác và ngày hết hạn trước khi dùng, ondansetron uống hoặc dạng khác hết hạn có thể giảm hiệu quả và gây rủi ro sức khỏe.

Gói bù nước của Drip Hydration để bổ sung ondansetron

Gói truyền bổ sung bù nước đang được nhiều người quan tâm như một phương pháp giúp phục hồi năng lượng, bù điện giải, và giảm cảm giác mệt mỏi. Việc bổ sung thuốc chống nôn ondansetron nhằm giảm buồn nôn sau say rượu hoặc mất nước. Tuy nhiên, việc truyền ondansetron qua dịch vụ này cần có chỉ định của bác sĩ vì ondansetron thuộc nhóm thuốc kê đơn.

Hiểu rõ ondansetron là thuốc gì sẽ giúp bạn sử dụng thuốc đúng cách, phòng ngừa buồn nôn và nôn hiệu quả, đồng thời tránh được các tác dụng phụ không mong muốn. Nếu đang được kê đơn ondansetron, hãy tuân thủ hướng dẫn của bác sĩ và theo dõi cơ thể để bảo vệ sức khỏe tốt nhất.

Nguồn tham khảo:

• https://pubmed.ncbi.nlm.nih.gov/33932648/
• https://www.jumdc.com/index.php/jumdc/article/view/693