Gan bàn chân vàng: Nguyên nhân và dấu hiệu cảnh báo

Hiện tượng gan bàn chân vàng không chỉ ảnh hưởng thẩm mỹ mà còn tiềm ẩn nguy cơ sức khỏe. Tìm hiểu bàn chân vàng là bị gì sẽ giúp bạn nhận biết nguyên nhân từ lành tính đến các bệnh lý gan, chuyển hóa, từ đó phòng ngừa và xử lý hiệu quả.

Gan bàn chân vàng do đâu?

Khi lòng bàn chân hoặc gót chân có màu vàng khác thường, đây có thể là dấu hiệu của nhiều nguyên nhân, từ đơn giản đến bệnh lý:

Chai chân và dày sừng da

Một trong những nguyên nhân phổ biến khiến gan bàn chân vàng là do ma sát và áp lực thường xuyên. Khi đi lại nhiều, đứng lâu hoặc mang giày không vừa, da lòng bàn chân có thể dày lên và đổi màu vàng. Đây là hiện tượng lành tính, không nguy hiểm và thường chỉ gây khó chịu nhẹ. Nghiên cứu của American Academy of Dermatology (AAD, 2019) chỉ ra rằng tình trạng dày sừng da thường xuất hiện ở gót chân và phần trước bàn chân.

Tích tụ carotenoid (carotenemia)

Gan bàn chân vàng cũng có thể do tích tụ carotenoid – sắc tố có trong cà rốt, khoai lang, bí đỏ và một số thực phẩm giàu beta-carotene khác. Khi ăn quá nhiều thực phẩm này hoặc cơ thể rối loạn chuyển hóa, da lòng bàn chân có thể vàng nhưng lòng trắng mắt vẫn bình thường. Ngoài ra, những người mắc suy giáp, đái tháo đường hoặc tăng lipid máu cũng dễ gặp tình trạng này. Theo nghiên cứu của Dr. C. Peck, Mayo Clinic (2018), ăn nhiều thực phẩm giàu carotenoid là nguyên nhân phổ biến nhất của vàng da lòng bàn chân ở người khỏe mạnh.

Vàng da do bệnh lý gan hoặc mật

Nếu gan hoặc mật gặp vấn đề, lượng bilirubin trong cơ thể tăng, dẫn đến vàng da. Thông thường vàng da bắt đầu ở mặt và lòng bàn tay, sau đó có thể lan xuống lòng bàn chân. Người bệnh thường kèm các triệu chứng như mệt mỏi, nước tiểu sẫm màu, phân nhạt. Theo World Gastroenterology Organisation (WGO, 2020), vàng da ở bàn chân có thể là dấu hiệu sớm cảnh báo bệnh lý gan mật cần được kiểm tra kịp thời.

Nguyên nhân ít gặp khác

Một số bệnh nền, rối loạn di truyền, thiếu hụt vitamin hoặc bệnh lý chuyển hóa hiếm gặp cũng có thể gây vàng lòng bàn chân. Ví dụ, bệnh Refsum, một rối loạn chuyển hóa lipid, có thể khiến da tay chân vàng kèm theo các triệu chứng thần kinh. Mặc dù hiếm, những nguyên nhân này cần được bác sĩ chẩn đoán chính xác để có hướng xử lý phù hợp.

Những dấu hiệu cảnh báo bệnh bạn không nên bỏ qua khi bị bàn chân vàng

Để xác định bàn chân vàng là bị gì, bạn cần chú ý các dấu hiệu cảnh báo đi kèm:

• Da lòng bàn chân hoặc gót chân có màu vàng rõ rệt, khác với màu da xung quanh.
• Lòng trắng mắt vàng hoặc da vàng toàn thân: Gợi ý vàng da do bilirubin.
• Mệt mỏi, chán ăn, nước tiểu sẫm màu, phân nhạt màu: Cảnh báo tổn thương gan/mật.
• Đi kèm với các dấu hiệu chuyển hóa như: Khát nhiều, tiểu nhiều, mất cảm giác ở bàn chân (đái tháo đường) hoặc tăng lipid máu.
• Phần da vàng kèm theo dày sừng, sần sùi, chai chân lớn: Có thể chủ yếu từ chai chân nhưng cần phân biệt.
• Ăn rất nhiều thực phẩm cam/vàng (cà rốt, bí đỏ…) kèm vàng da chân nhưng lòng trắng mắt không vàng: Khả năng carotenemia.

Nếu bạn thấy lòng bàn chân hơi vàng, không kèm triệu chứng khác, mắt/trắng mắt bình thường, chủ yếu ở vùng chịu ma sát và bạn có thói quen tiêu thụ nhiều thực phẩm giàu carotenoid hoặc đôi giày chật – rất có thể là chai chân hoặc carotenemia và không phải mối lo ngại lớn ngay lập tức.

Cách phòng ngừa bệnh gan bàn chân vàng hiệu quả

Để phòng ngừa bệnh gan bàn chân vàng hiệu quả, bạn cần chú ý đến việc chăm sóc bàn chân đúng cách và điều chỉnh thói quen sinh hoạt hằng ngày.

Trước hết, hãy chọn giày dép phù hợp, vừa chân, đế êm, có khả năng giảm ma sát và hỗ trợ tốt cho lòng bàn chân. Tránh đi giày quá chật hoặc quá cứng vì dễ gây tì đè, khiến gan bàn chân bị tổn thương. Khi phải đứng hoặc đi lại lâu, nên thay đổi tư thế thường xuyên, tranh thủ ngồi nghỉ và xoa bóp nhẹ nhàng để tăng lưu thông máu.

Tiếp theo là vệ sinh bàn chân mỗi ngày: Rửa sạch bằng nước ấm và xà phòng dịu nhẹ, lau khô kỹ, nhất là ở kẽ ngón chân. Sau đó, thoa kem dưỡng ẩm để da mềm mại, hạn chế nứt nẻ và hình thành vết chai.

Nếu bạn bị thừa cân, hãy duy trì chế độ ăn lành mạnh để giảm áp lực dồn lên gan bàn chân. Đồng thời, nên tập luyện nhẹ nhàng như đi bộ chậm, đạp xe hoặc bơi lội để cải thiện tuần hoàn và tăng sức bền cho cơ bàn chân.

Cuối cùng, bạn đừng quên kiểm tra sức khỏe định kỳ, đặc biệt nếu bạn có bệnh lý nền như tiểu đường hoặc rối loạn chuyển hóa, những yếu tố dễ làm gan bàn chân yếu đi. Việc phát hiện sớm và can thiệp đúng cách sẽ giúp ngăn ngừa bệnh tái phát và giữ cho đôi chân luôn khỏe mạnh.

Khi nào bạn cần đi viện ngay?

Bạn nên đi thăm khám sớm nếu gặp phải các dấu hiệu dưới đây:

• Vàng lòng bàn chân đi kèm vàng lòng trắng mắt: Nguy cơ vàng da do bilirubin, cần khám gan‑mật.
• Vàng da nhanh, kèm ngứa, đau bụng, nước tiểu sẫm, phân nhạt: Nghi ngờ tắc mật, viêm gan.
• Tình trạng bàn chân vàng, tê, mất cảm giác, vết loét chân lâu lành: Có thể do đái tháo đường biến chứng chân, cần khám chuyên khoa nội tiết/điều trị chân.
• Chế độ ăn/thuốc thay đổi mới đây: (ví dụ bổ sung carotenoid lớn, nghệ liều cao) và xuất hiện vàng chân bất thường như trong nghiên cứu. 

Gan bàn chân vàng không chỉ gây khó chịu trong sinh hoạt mà còn ảnh hưởng đến sức khỏe toàn thân nếu không được chăm sóc đúng cách. Việc duy trì thói quen mang giày dép phù hợp, vệ sinh bàn chân mỗi ngày và kiểm soát cân nặng là những bước quan trọng giúp phòng ngừa và hỗ trợ điều trị hiệu quả. 

Nguồn tham khảo:

• Leonard J., Rush T. “Yellow feet: 6 potential causes” – Medical News Today.
• Leonard J., Rush T. “Yellow feet: 6 potential causes” – Medical News Today.
• Julka S., et al. “Yellow palms and soles: A rare skin manifestation in diabetes mellitus.” 2013
• Modesto dos Santos V. “Yellow palms and soles – more than single discoloration.” Russian Open Medical Journal, 2015.
• Horev L., Ramot Y., Klapholz L. “Yellow Feet in a Patient… due to oral intake of Turmeric.” Drug Safety ‑ Case Reports, 2015.