Hiểu về các Peptide dành cho não bộ

Hiện nay, nhiều loại peptide đang được nghiên cứu về tiềm năng cải thiện sức khỏe não bộ. Các peptide này hoạt động theo nhiều cách khác nhau, bao gồm giảm viêm, cải thiện tính dẻo thần kinh (neuroplasticity), bảo vệ chống lại thoái hóa thần kinh (neurodegeneration), và giúp bảo vệ tế bào não.

Peptide là gì?

Peptide là chuỗi ngắn các axit amin (thành phần cơ bản cấu tạo nên protein), được cơ thể sản xuất tự nhiên để thực hiện nhiều chức năng sinh học khác nhau, bao gồm: trao đổi chất, chức năng não bộ, điều hòa hormone, phản ứng của hệ miễn dịch, và giao tiếp giữa các tế bào.

Liệu pháp peptide bao gồm việc sử dụng các peptide bổ sung cụ thể để tăng cường các chức năng sinh học nhất định. Hiện đã có hơn 7000 loại peptide tự nhiên đã được xác định, mỗi loại có mục đích và tác động riêng, tuy nhiên không phải tất cả đều được sử dụng trong thuốc hay thực phẩm chức năng.

Những peptide được sử dụng trong thuốc và thực phẩm chức năng thường là peptide tổng hợp, được tạo ra để mô phỏng hoạt động của peptide tự nhiên. Peptide tổng hợp thường có ưu thế so với peptide tự nhiên nhờ vào khả năng được thiết kế để tăng cường độ bền và khả năng hấp thu sinh học (giúp cơ thể hấp thu và sử dụng hiệu quả hơn). Nghiên cứu đang được tiếp tục thực hiện nhằm xác định những peptide nào có thể mang lại lợi ích lớn nhất cho sức khỏe con người và cách chúng hoạt động.

Các peptide thường kích hoạt một loạt các phản ứng và giao tiếp ở cấp độ tế bào ngay cả khi bản thân chúng bị phân hủy thành các axit amin, vốn cũng được cơ thể sử dụng. Các liệu pháp peptide thường có rất ít tác dụng phụ.

Việc sử dụng peptide bổ sung để điều trị hoặc phòng ngừa các tình trạng sức khỏe khác nhau không phải là điều mới. Insulin, một loại hormone peptide, đã là phương pháp điều trị tiêu chuẩn cho bệnh tiểu đường loại 1 (và đôi khi loại 2) từ những năm 1920.

Trong thế kỷ qua kể từ khi insulin tổng hợp được giới thiệu, nhiều liệu pháp peptide khác đã xuất hiện, bao gồm những liệu pháp cho tăng trưởng cơ bắp và giảm cân, sức khỏe da và tóc, điều hòa hormone, hỗ trợ hệ miễn dịch, và chống lão hóa, trong số nhiều công dụng khác.

Các liệu pháp peptide có thể được cung cấp dưới dạng thực phẩm chức năng hoặc thuốc uống, các sản phẩm chăm sóc da, truyền qua đường tĩnh mạch (IV) và tiêm, hoặc dạng xịt mũi, tùy thuộc vào loại peptide và tình trạng điều trị.

Peptide cho sức khỏe não bộ là một lĩnh vực nghiên cứu và điều trị mới nhưng đầy hứa hẹn. Một số peptide có thể giúp cải thiện nhận thức, tăng cường trí nhớ và sự tập trung, kích thích hình thành tế bào thần kinh mới (neurogenesis), giảm viêm thần kinh (neuroinflammation), và bảo vệ não khỏi tổn thương. Peptide cho sức khỏe não bộ đang được quan tâm và nghiên cứu nhiều hơn nhờ vai trò tiềm năng của chúng trong việc ngăn ngừa, làm chậm, hoặc thậm chí đảo ngược sự suy giảm nhận thức liên quan đến tuổi tác.

Dưới đây, chúng tôi sẽ khám phá một số loại peptide phổ biến và đầy triển vọng cho sức khỏe não bộ, cách chúng có thể mang lại lợi ích cho nhận thức của bạn, và cách bắt đầu.

Những peptide nào được sử dụng để hỗ trợ sức khỏe não bộ?

Có một số peptide khác nhau có thể mang lại lợi ích cho sức khỏe não bộ bằng cách giảm viêm và stress oxy hóa, kích thích hình thành tế bào thần kinh mới, tạo điều kiện giao tiếp giữa các tế bào thần kinh, và hơn thế nữa.

Dưới đây là một số loại peptide phổ biến và được nghiên cứu nhiều nhất cho sức khỏe não bộ:

Selank

Selank đã cho thấy triển vọng như một liệu pháp giảm lo âu (anxiolytic), với các nghiên cứu sơ bộ cho thấy nó có thể hoạt động tương tự như các loại thuốc benzodiazepine nhưng với nguy cơ tác dụng phụ thấp hơn và không có nguy cơ nghiện tương tự. Selank cũng có thể giúp cải thiện nhận thức, học tập, căng thẳng, trầm cảm, và chức năng miễn dịch, và có thể được sử dụng như một liệu pháp hỗ trợ trong quá trình cai rượu. Selank được cơ thể hấp thụ tốt nhất khi sử dụng dưới dạng xịt mũi.

Pinealon

Pinealon, còn được gọi là EDR peptide hoặc Glu-Asp-Arg, là một tripeptide (peptide từ ba axit amin) nhắm vào tuyến tùng (pineal gland). Tuyến tùng được biết đến nhiều nhất với vai trò điều hòa nhịp sinh học (đồng hồ 24 giờ của cơ thể) và điều hòa một số hormone. Chủ yếu thông qua ảnh hưởng của nó lên tuyến tùng, Pinealon có thể giúp cải thiện giấc ngủ, điều hòa sản xuất melatonin, cải thiện chức năng nhận thức và học tập, và tăng cường lưu thông oxy đến não. Pinealon có sẵn dưới dạng thực phẩm chức năng uống.

Ngoài các loại peptide được mô tả ở trên, một số peptide khác như Cerebrolysin và FGL hiện đang được nghiên cứu. Chúng đã cho thấy một số kết quả đầy hứa hẹn nhưng chưa sẵn sàng cho bệnh nhân hoặc người tiêu dùng sử dụng.

Ngoài các peptide, nicotinamide adenine dinucleotide (NAD+) cũng rất phổ biến dưới dạng liệu pháp truyền tĩnh mạch (IV) để chống lão hóa và tăng cường sức khỏe. Mặc dù NAD+ thực chất là một coenzyme (một phân tử giúp enzyme thực hiện chức năng của chúng) chứ không phải peptide nhưng nó thường được sử dụng kết hợp với liệu pháp peptide cho sức khỏe não bộ, hoặc như một lựa chọn thay thế. NAD+ có mặt tự nhiên trong tất cả các tế bào của chúng ta, nhưng giảm dần theo tuổi tác. Liệu pháp bổ sung làm tăng hàm lượng NAD+ trong cơ thể có thể giúp tăng cường chức năng nhận thức và tính dẻo của thần kinh, cải thiện tâm trạng, tăng cường năng lượng, và bảo vệ tế bào não khỏi stress oxy hóa và tổn thương.

Đây là một lĩnh vực nghiên cứu và phát triển thuốc và thực phẩm chức năng đang phát triển tại các nước tiên tiến. Trong vài năm tới, có khả năng chúng ta sẽ thấy có thêm nhiều lựa chọn hơn để hỗ trợ các khía cạnh khác nhau của nhận thức và sức khỏe tinh thần.

Lợi ích tiềm năng của Peptide đối với sức khỏe não bộ và chức năng nhận thức

Tất cả các peptide hỗ trợ não bộ hoạt động theo cách riêng biệt của chúng, nhưng nhiều loại tập trung vào một tập hợp các lợi ích nhận thức cốt lõi tương tự nhau.

Các lợi ích tiềm năng của peptide hỗ trợ não bộ bao gồm:

Ngăn ngừa suy giảm nhận thức liên quan đến tuổi tác

Peptide có thể giúp ngăn ngừa, làm chậm, hoặc giảm bớt các tác động của quá trình lão hóa nhận thức (sự suy giảm dần chức năng não khi chúng ta già đi), giúp chúng ta giữ được sự minh mẫn và nhạy bén lâu hơn. Nghiên cứu đã chỉ ra rằng peptide có thể giúp chống lại nguyên nhân của sự suy giảm nhận thức liên quan đến tuổi tác, phần lớn nhờ vào khả năng bảo vệ thần kinh của chúng.

Làm chậm hoặc điều trị các bệnh thoái hóa thần kinh (bao gồm Alzheimer)

Một số peptide có thể giúp điều trị Alzheimer, chứng sa sút trí tuệ, và các bệnh thoái hóa thần kinh khác liên quan đến tuổi tác.

Nhiều nghiên cứu trên loài gặm nhấm đã được thực hiện trong lĩnh vực này và cho kết quả rất tích cực. Ví dụ, trong một nghiên cứu gần đây, chuột được cung cấp một peptide nhằm ngăn chặn enzyme CDK5, enzyme này được phát hiện hoạt động quá mức trong não của nhiều người mắc bệnh Alzheimer. Khi chuột được điều trị bằng peptide này, chúng cho thấy sự giảm viêm (giảm sự kích hoạt của microglia, loại tế bào sản xuất cytokine gây viêm và sự hoạt động quá mức ở những người mắc bệnh Alzheimer). Chuột cũng cho thấy sự giảm thoái hóa thần kinh rõ rệt và cải thiện khả năng điều hướng trong một mê cung nước (bài kiểm tra nhận thức). Peptide Dihexa và các peptide khác cũng đã chứng minh có hiệu quả tương tự, dù chúng hoạt động theo những cách khác nhau (theo cơ chế không nhắm vào CDK5).

Cải thiện học tập, trí nhớ và sự chú ý

Các peptide hỗ trợ não bộ có thể giúp cải thiện học tập, trí nhớ, tập trung và nhận thức tổng thể, cả đối với những người mắc chứng ADHD và các vấn đề liên quan, cũng như những người khỏe mạnh muốn tối ưu hóa chức năng não. Ví dụ, peptide FGL đã được chứng minh cải thiện học tập và trí nhớ thông qua một quá trình gọi là truyền dẫn synap (một loại tín hiệu và giao tiếp giữa các tế bào thần kinh).

Giảm lo âu và cải thiện tâm trạng

Một số peptide đã được chứng minh có tác dụng giảm lo âu, cải thiện các triệu chứng trầm cảm và điều hòa tâm trạng. Ví dụ, một thử nghiệm lâm sàng nhỏ cho thấy peptide Selank có tác dụng giảm lo âu tương tự như thuốc medazepam (một loại benzodiazepine). Các nghiên cứu trên động vật và tế bào cũng cho thấy tác dụng tương tự. Các peptide khác, cũng như coenzyme NAD+, đã được chứng minh có khả năng cải thiện tâm trạng và tình trạng trầm cảm.

Nâng cao chất lượng giấc ngủ

Một số peptide, bao gồm Pinealon và AEDG, có thể giúp điều hòa nhịp sinh học và thúc đẩy giấc ngủ đều đặn, chất lượng, từ đó mang lại nhiều lợi ích liên hoàn cho nhận thức và sức khỏe tinh thần.

Giúp não phục hồi sau căng thẳng hoặc tổn thương

Các peptide thường hoạt động bằng cách tăng cường sản xuất tế bào thần kinh mới, bảo vệ tế bào thần kinh hiện có, và giúp não thích nghi với những thay đổi trong hoặc sau thời gian căng thẳng. Ví dụ, peptide Semax đã được chứng minh có khả năng điều trị và chữa lành tổn thương gây ra bởi đột quỵ thiếu máu cục bộ (loại đột quỵ phổ biến nhất).

Peptide cho sức khỏe não bộ hoạt động như thế nào?

Peptide hoạt động theo nhiều cách khác nhau để hỗ trợ nhận thức, sức khỏe não bộ và sức khỏe tinh thần. Các liệu pháp peptide được thiết kế để bắt chước tác dụng của peptide tự nhiên trong cơ thể, vốn đóng vai trò quan trọng trong nhiều chức năng sinh học.

Một số cách chính mà peptide hỗ trợ sức khỏe não bộ bao gồm:

• Hoạt động như chất dẫn truyền thần kinh (neurotransmitters)
• Kích thích giao tiếp giữa các tế bào thần kinh
• Thúc đẩy hình thành tế bào thần kinh mới (neuron)
• Điều chỉnh sự biểu hiện của các gen liên quan đến nhận thức
• Điều hòa một số hormone
• Tăng cường tính dẻo thần kinh (neuroplasticity)
• Bảo vệ tế bào não khỏi viêm, stress oxy hóa và tổn thương
• Ngăn chặn một số enzyme gây thoái hóa thần kinh (neurodegeneration)
• Cải thiện chức năng synap

Chi phí và cách bắt đầu liệu pháp peptide

Nếu bạn quan tâm đến việc bắt đầu liệu pháp peptide để hỗ trợ sức khỏe não bộ, bước đầu tiên là xác định rõ mục tiêu cụ thể của bạn. Điều này sẽ giúp bạn (và bác sĩ) xác định loại peptide phù hợp nhất với bạn.

Khi liệu pháp peptide ngày càng phổ biến, nhiều trung tâm sức khỏe đã bắt đầu cung cấp các liệu trình được cá nhân hóa dựa trên mục tiêu, mối quan tâm và lịch sử sức khỏe của từng người. Những yếu tố khác cần cân nhắc trước khi bắt đầu liệu pháp peptide bao gồm chi phí và tính khả dụng tại khu vực của bạn. 

Dù ở dạng thực phẩm chức năng, truyền tĩnh mạch (IV), hay xịt mũi, nhiều peptide chuyên dụng có giá khá cao, với các liệu trình (bao gồm cả chăm sóc sức khỏe tổng quát) thường tốn vài trăm đô la mỗi tháng. Tuy nhiên, một số lựa chọn ít tốn kém hơn. Bao gồm các hỗn hợp peptide mà bạn có thể tìm thấy tại các cửa hàng thực phẩm chức năng địa phương, mặc dù nồng độ hoặc hiệu quả có thể thấp hơn so với các liệu pháp peptide riêng lẻ nhưng vẫn có thể mang lại hiệu quả, tuỳ thuộc vào thể trạng và tình hình sức khoẻ từng người.

Vì một số peptide phải được sử dụng qua đường truyền tĩnh mạch hoặc tiêm bắp (nhiều peptide có khả năng sinh khả dụng rất thấp khi uống – nghĩa là cơ thể không hấp thụ tốt), bạn cũng nên tìm hiểu xem các phòng khám tại khu vực của bạn có cung cấp liệu pháp bạn mong muốn hay không.

Peptide được cho là hiệu quả nhất khi kết hợp với các thói quen hỗ trợ não khác, đặc biệt là chế độ ăn cân bằng và chống viêm, thói quen tập thể dục đều đặn, thực hành chánh niệm, và ngủ đủ giấc. Chúng cũng có thể hoạt động tốt bên cạnh các thực phẩm chức năng, thuốc và liệu pháp hỗ trợ nhận thức khác, tùy thuộc vào tình trạng của từng cá nhân.

Tác dụng phụ có thể gặp khi dùng peptide

Nghiên cứu về nhiều peptide giúp hỗ trợ nhận thức hiện đang được sử dụng vẫn còn ở giai đoạn tương đối sớm. Cần thêm thời gian để hiểu rõ về hiệu quả và tính an toàn lâu dài của chúng. Tuy nhiên, hiện nay, các tác dụng phụ được cho là hiếm gặp và ở mức tối thiểu. Rủi ro tác dụng phụ thay đổi tùy theo peptide và tình trạng được điều trị.

Các tác dụng phụ tiềm ẩn của peptide có thể gặp bao gồm:

• Phản ứng dị ứng (bao gồm sưng, phát ban, nổi mề đay, hoặc khó thở)
• Đau, kích ứng, hoặc sưng tại vị trí tiêm (nếu áp dụng)
• Chóng mặt
• Mệt mỏi tạm thời
• Đau đầu
• Buồn nôn, tiêu chảy, hoặc nôn mửa
• Tăng huyết áp, tim đập nhanh, hoặc các tác động tim mạch khác
• Mất cân bằng hormone

Hãy chắc chắn mình sẽ tham khảo ý kiến bác sĩ hoặc chuyên gia y tế đáng tin cậy trước khi đưa liệu pháp peptide vào thói quen chăm sóc sức khỏe hoặc phác đồ điều trị của bạn.

Dịch từ: https://driphydration.com